Moordpartij Atlanta brengt racisme in VS verscherpt onder de aandacht

Van de acht mensen die dinsdag dood werden geschoten in en om Atlanta, waren er zeven vrouw, en van die zeven waren er zes van Aziatische afkomst. Daarmee heeft de aanslag op drie massagesalons de aandacht gevestigd op de misogynie, het anti-Aziatische racisme, en de combinatie daarvan, in delen van de Amerikaanse samenleving.

Hoewel het motief van de 21-jarige verdachte (die zelf heeft gezegd dat hij de dader is) nog wordt onderzocht, passen de moorden in bestaande patronen van geweld en agressie tegen vrouwen en Aziatische Amerikanen – patronen waartegen de afgelopen dagen in verschillende steden is gedemonstreerd, waarover opiniestukken zijn geschreven, en een parlementaire hoorzitting is gehouden. Boodschap is: de aanslag staat niet op zichzelf.

Dat de plaatselijke politie de aanval woensdag juist wél terugbracht tot een individuele actie van een man in nood die “er helemaal klaar mee was” en “een slechte dag” had gehad, heeft het vermoeden alleen maar versterkt dat er meer aan de hand is. Kennelijk hebben zelfs wetshandhavers sympathie of inlevingsvermogen met daders die deze slachtoffers kiezen.

“Ik denk dat Aziatische Amerikanen zich zo hopeloos voelen omdat we al zolang waarschuwen”, zei Aisha Yaqoob Mahmood van het Aziatisch-Amerikaanse Steunfonds in Atlanta tegen radiozender Voice of America. “We slaan al zolang alarm.”

President Joe Biden en vicepresident Kamala Harris zouden naar Atlanta gaan om met Aziatisch-Amerikaanse activisten en politici te praten.

De feiten

Nog even de feiten. Dinsdagmiddag koopt de 21-jarige Robert Aaron Long – een witte, diepgelovige christen, geboren en getogen in de suburbs ten noorden van Atlanta in Georgia – bij de Big Woods Goods een 9mm-pistool en rijdt daarmee in een kwartiertje naar Young’s Asian Massage. Daar schiet hij drie vrouwen en een man dood; een in het hoofd geschoten passant is nog in levensgevaar. Daarna rijdt hij naar Atlanta, waar hij in twee andere massagesalons nog vier vrouwen vermoordt. Hij stapt weer in zijn auto en rijdt naar het zuiden – om ruim 20 kilometer verderop tollend tot stilstand te komen, na door een politieauto te zijn aangetikt (zijn ouders hebben hem herkend op verspreide surveillancebeelden, waarna de politie zijn telefoon kon traceren). Hij wordt zonder verdere slag of stoot gearresteerd.

Nog niet alle namen van de slachtoffers zijn vrijgegeven, maar wel dat zes van de vrouwen een Aziatische etniciteit hebben, onder meer Koreaans.

Toevallig diezelfde dag verschijnt een rapport van de organisatie Stop AAPI Hate, waarin staat dat die het afgelopen jaar 3.795 meldingen heeft gekregen van racistische incidenten tegen Amerikanen van Aziatische en Pacific-afkomst (AAPI), variërend van scheld- tot steekpartijen en vernieling van Aziatische winkels. Volgens het Center for the Study of Hate and Extremism van de universiteit van Californië in San Bernardino is het aantal haatmisdrijven tegen Aziatische Amerikanen in de grootste steden van het land in 2020 meer dan verdubbeld.

Corona is vaak de directe aanleiding. Sinds het virus door voormalig president Trump het China-virus is gedoopt, krijgen Amerikanen die voor Chinees worden aangezien vaak beledigingen en bedreigingen naar het hoofd geslingerd die met het virus te maken hebben. “Ik ben nu veertig jaar Amerikaan maar deze vijandigheid heb ik nog nooit meegemaakt” zei Lee Saiyok, een kok met wortels in Vietnam, vorig jaar in New York tegen de Volkskrant. “Het maakt me zo triest.”

De daders van zulke racistische incidenten zijn zwart en wit, maar uit afgelopen najaar gepubliceerd onderzoek van de universiteiten van Oklahoma en Indiana blijkt dat covid-gerelateerd racistisch en xenofobisch gedrag het meest voorkomt onder witte christelijke nationalisten.

‘Me love you long time’

Veruit de meeste slachtoffers (zo’n twee derde van de meldingen bij Stop AAPI Hate) zijn vrouwen. Het racisme is gemengd met seksisme en misogynie. Aziatische vrouwen worden door veel mannen als lustobject gezien. “De hyperseksualisering van Aziatische vrouwen speelt een enorme rol in het geweld dat we het hoofd moeten bieden. Ik ben ingesloten door mannen die zeggen ‘me love you long time’ (een quote van een Vietnamese prostituee uit de film Full Metal Jacket, MP). Ik krijg geld aangeboden voor een massage met een happy ending. Mannen versieren me omdat ik Aziatisch ben en zeggen dat dat een compliment is.”

Woensdag lijkt ondersheriff Jay Baker van Cherokee County de verdachte te verdedigen, na een eerste verhoor. Long was aan het eind van zijn Latijn, had een slechte dag gehad, en dit was het resultaat. Er was geen sprake van racisme, aldus Baker. Een dag later blijkt dat Baker op zijn persoonlijke Facebook-pagina T-shirts heeft aangeprezen met daarop de tekst ‘Covid-19 – geïmporteerd virus uit Chy-na’. De sheriff van Cherokee County biedt donderdag excuses aan voor de uitspraken, en Baker is als woordvoerder van de zaak afgehaald. De hoofdcommissaris van de politie in Atlanta, waar de andere slachtoffers vielen, zegt donderdag dat racisme nog steeds als motief wordt onderzocht.

Wat zeker lijkt is dat de misogyne component bij de verdachte een grote rol heeft gespeeld. In Bakers woorden: “Hij heeft kennelijk een probleem, iets dat hij ziet als seksverslaving, en denkt dat deze locaties hem toestaan naar die plekken te gaan, ze vormen een verleiding die hij wilde uitschakelen.”

Dat idee van de man als slachtoffer van vrouwelijke verleiders (zie ook het bijbelverhaal over Samson en Delilah) is een idee dat gevoed is door Longs strengchristelijke geloof. Long, die in elk geval twee van de massagesalons als klant zou hebben gefrequenteerd, was bezeten van een ‘religieuze manie’, aldus oud-huisgenoot Tyler Bayless tegen The New York Times. Op de middelbare school liep Long altijd met een bijbel onder de arm. Hij liet zich in 2018 opnieuw dopen in de Crabapple First Baptist Church in het plaatsje Milton, een kerk die er strenge seksuele normen op nahoudt met een dominee die vrouwen gebiedt zich kuis te kleden en zich “rustig en onderdanig” op te stellen. Bayless, die in 2019 vijf maanden met Long samenwoonde in een opvanghuis voor verslaafden, zei dat Long bang was met zijn seksuele escapades “uit Gods genade te vallen”.