Moorden, politieke arrestaties, een couppoging en rellen: in Ethiopië broeit het conflict

Moorden, politieke arrestaties, een couppoging, etnische conflicten en rellen teisteren Ethiopië. Het etnisch federalisme waar het land decennia op draaide, staat onder hoogspanning. Veel van de tachtig volken en negen deelstaten willen meer autonomie van premier Abiy Ahmed, die sinds twee jaar aan de macht is.

In Ethiopië broeit het op centraal niveau, in de deelstaten en ook nog eens langs de etnische breuklijnen. De voorbije week werd de minister van Defensie, Lemma Megersa, onder huisarrest geplaatst. Hij is een Oromo, net als premier Abiy. De minister zou samenspannen met figuren die een grotere onafhankelijkheid willen voor de deelstaat Oromo, ook de grootste bevolkingsgroep in Ethiopië.

Sinds 29 juni zijn Oromo en de hoofdstad Addis Abeba het toneel van demonstraties en hevige rellen als gevolg van de moord op de zeer populaire protestzanger Hachalu Hundessa (34). De dader is nog niet gevat. Afgelopen week lieten de autoriteiten in Addis Abeba 1.200 topambtenaren, burgemeesters en bestuurders van de deelstaat Oromo oppakken en nog eens 500 veiligheidsambtenaren. Zij worden ervan beschuldigd een actieve rol te spelen in het aanjagen van het geweld in steden in Oromo. Overheidsgebouwen, kantoren en zakencentra zijn gesloten. Sinds de dood van Hundessa zijn er zeker 3.500 arrestaties verricht.

Harde hand

Ethiopië is bijna honderd jaar met harde hand geregeerd, om te voorkomen dat het land versplintert door situaties zoals nu in Oromo. Eerst door keizer Haile Selassie vanaf 1930, daarna sinds 1974 door het marxistische Derg-regime, vervolgens vanaf 1991 door de partij EPRDF. Die dominante regeringspartij bestond ruim 29 jaar uit een waaier van vele etnische partijen die verbonden waren met de negen deelstaten van Ethiopië. De macht in de partij en van het land was in handen van de Tigray, een volk dat in de gelijknamige noordelijke deelstaat leeft.

Het etnisch federalisme gaf de grote volken in het land het idee dat er een vorm van zelfbestuur was in hun deelstaat, terwijl het centrale gezag in de hoofdstad, waar nodig, de touwtjes strak in handen hield. Zo waren de Tigray oppermachtig in Ethiopië en bezetten ze vrijwel alle belangrijke topfuncties, zeker in het leger. Tot Abiy Ahmed. In 2018 werd hij partijleider van de EPRDF en premier. Hij kwam aan de macht als gevolg van de enorme onvrede met het dictatoriale bestuur en gooide ramen en luiken van de partij en het land open. Abiy zette de Tigray in korte tijd buitenspel. Hij stichtte een nieuwe eenheidspartij, de Prosperity Partij. Die moest het EPRDF bij het vuilnis zetten, tot grote ontsteltenis van de Tigray. Zij zien Abiy inmiddels als aartsvijand.

De toon lijkt gezet

Dit jaar moesten er landelijke en federale verkiezingen worden gehouden, maar de premier heeft die uitgesteld naar 2021 vanwege de coronapandemie. De deelstaat Tigray vindt dat uitstel ongrondwettelijk. De verkiezingen worden daar dit jaar toch gehouden, de campagnes van politieke partijen begonnen afgelopen week.

De regering in Addis Abeba laat op haar beurt weten dat die verkiezingen ongrondwettelijk zijn en dat ze haar gezag zal handhaven. De machtigste partij in Tigray, het TPLF, zei tegen de Amerikaanse zender Voice of America dat de regionale verkiezingen doorgaan. Daarmee lijkt de toon gezet. Tigray is sterk genoeg om zich tegen een militaire interventie van het nationale leger te verdedigen.

De rijke deelstaat Tigray verwijt ondertussen de arme zuidelijke buurstaat Amhara de daar wonende Tigray te discrimineren, waardoor de verhoudingen ook hier op scherp staan. In Amhara zelf werd vorig jaar een coup gepleegd, waarbij in Addis Abeba de stafchef van het leger werd doodgeschoten. Nationalisten onder aanvoering van een rebellerende generaal probeerden de macht in Amhara over te nemen en zich los te maken van Addis Abeba. De opstand werd uiteindelijk neergeslagen.

In datzelfde jaar stuurde de regio Sidama in de deelstaat de Zuidelijke Naties via een referendum aan op autonomie als tiende provincie van Ethiopië. 98,5 procent van de bevolking stemde voor.

Abiy heeft zijn handen vol aan al die etnische ruzies en eisen. Toch wist hij het jaren slepende conflict tussen de twee deelstaten Oromo en Somalië, dat grenst aan het land Somalië, te schikken. Ook deed zijn beleid het aantal interne vluchtelingen slinken van 3 miljoen naar 1,4 miljoen. Maar met elk resultaat volgt er weer een nieuw oplaaiend etnisch conflict ergens in Ethiopië.