Achtergrond
Moord op Japanse oud-premier Abe leidt tot leedvermaak op Chinese sociale media
Chinese internetters noemden de schutter een ‘held’ en riepen op tot ‘feestvieren’. De Chinese overheid censureert sociale media regelmatig, maar liet deze reacties ongemoeid.
Het nieuws over de moord op Shinzo Abe kreeg vrijdag en zaterdag heel veel aandacht op Chinese sociale media: vrijdag besloeg het zeven van de tien meest bekeken hashtags op Weibo, het Chinese Twitter, zaterdag nog steeds drie. Het Weibobericht van staatszender CCTV waarin zijn overlijden werd bekendgemaakt, werd 1,4 miljard keer bekeken.
Onder al deze berichten verschenen enorme hoeveelheden ultranationalistische reacties, waarin internetters zich vrolijk maakten over Abe’s lot. De aanslag werd ‘goed nieuws’ genoemd, en sommigen spraken meteen na de schietpartij hun hoop uit dat Abe zou overlijden. Na de bekendmaking van Abe’s dood kreeg de reactie ‘laat het feest beginnen’ ruim 300 duizend likes.
Niet alle Chinese internetters waren het eens met de hatelijke commentaren. Sommigen plaatsten een emoji van een kaars om hun deelneming te betuigen, of herinnerden aan Abe’s steun tijdens de coviduitbraak in Wuhan. Ook spraken sommigen hun afkeer uit over de ‘onmenselijke’ reacties.
Maar volgens experts inzake Chinese media sprak een meerderheid van de meest gedeelde reacties goedkeurend over het neerschieten van Abe. Volgens de gespecialiseerde website What’s on Weibo deed ‘een schijnbare meerderheid van Weibogebruikers die de aanval op Abe becommentarieerden, het lijken alsof dit iets positiefs was in plaats van een kwaadaardige daad’.
Het online leedvermaak in China is veelzeggend, aangezien de Chinese overheid sterke controle uitoefent over sociale media, maar ervoor koos de berichten over Abe’s dood niet te censureren. Wel riep commentator Hu Xijin Chinese internetters op voorzichtig te zijn met hun uitingen, omdat deze door ‘buitenlandse krachten’ kunnen worden gebruikt om ‘China in een kwaad daglicht te plaatsen’.
Anti-Japans sentiment in China
De vijandige reacties tonen hoe sterk nationalisme en anti-Japans sentiment in China leven, en hoe dit door de Chinese overheid wordt gedoogd (en vaak aangemoedigd). De relatie tussen China en Japan is gespannen, met aan Chinese zijde verwijten over het Japanse oorlogsverleden en aan Japanse zijde zorgen over China’s toenemende invloed in de regio van de Indo-Stille Oceaan. De landen hebben ook een territoriaal conflict over een groep onbewoonde eilanden.
Abe stelde zich tijdens zijn premierschap als een havik op tegen China, wordt daarom door veel Chinezen als controversieel gezien. Hij probeerde de Japanse defensie te versterken, en sprak zijn steun uit voor de verdediging van het door China geclaimde Taiwan. Hij wekte ook veel woede met een bezoek aan het Yasukunischrijn, waar Japanse oorlogsdoden maar ook oorlogsmisdadigers worden herdacht.
Veel Chinese internetters noemden het daarom treffend dat Abe op 8 juli overleed, één dag na de herdenking in China van het Marco Polo Brug-incident op 7 juli 1937. Dat incident vormde de aanleiding voor een Japanse invasie in China en de Tweede Sino-Japanse Oorlog. Het Japanse leger beging tijdens die oorlog zware oorlogsmisdaden in China.
Neutraal maar summier
De Chinese staatsmedia – die als spreekbuis van de Chinese overheid gelden – berichtten neutraal over de moord op Abe, al hielden ze hun verslaggeving opvallend summier. In het avondnieuws op staatszender CCTV kwam Abe’s dood vrijdag pas na een half uur aan bod. In de zaterdageditie van partijkrant People’s Daily bleef het bij een kort berichtje onderaan pagina 3.
President Xi Jinping bood zaterdag in een officiële verklaring zijn deelneming aan voor Abe’s overlijden. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken zei vrijdag ‘geschokt’ te zijn, en zei dat Abe had ‘bijgedragen aan de verbetering van de Chinees-Japanse relaties’.
In de nationalistische krant Global Times werd daar fijntjes aan toegevoegd dat Abe die ‘bijdrage aan de Chinees-Japanse relaties’ na zijn premierschap zelf had tenietgedaan, door enkele anti-Chinese standpunten. Chinese politicologen zeiden in de krant dat Abe’s overlijden mogelijk tot extra zetelwinst van zijn partij tijdens de Senaatsverkiezingen zondag, en daarmee tot een verslechtering van de Chinees-Japanse relaties.
