Moet ons land militairen naar wespennest Mali sturen? ‘Mali, dat is het Afghanistan van Afrika’

Moet ons land deelnemen aan een gevaarlijke Franse antiterreuroperatie in Mali? In het parlement heerst twijfel. ‘Mali, dat is het Afghanistan van Afrika.’

In Mali woedt een oorlog waarbij jihadisten, etnische groepen zoals de Toearegs en smokkelbendes elkaar en het regeringsleger bestrijden. Islamitische Staat en Al Qaida hebben voet aan grond in het immense woestijnland. In de grensregio’s met buurlanden Niger en Burkina Faso is van centraal gezag nog weinig sprake.

Met de militaire operatie ‘Barkhane’ probeert Frankrijk de schade te beperken. Al zeven jaar heeft het Franse l’Armée de Terre goed 5.000 manschappen in Mali. De afstanden, hitte en politieke instabiliteit maken het de Fransen echter moeilijk. Barkhane heeft intussen aan vijftig Franse militairen het leven gekost. Tijdens de jaarwisseling vielen in één week tijd vijf dodelijke slachtoffers door bermbommen.

In Parijs gaan steeds meer stemmen op om Barkhane geleidelijk af te bouwen. Of om de antiterreuroperatie te herdenken, bijvoorbeeld door ook andere landen aan boord te nemen, om de kosten en de risico’s te spreiden. Zo heeft Frankrijk onlangs aan België gevraagd om vanaf dit najaar in te stappen in de operatie.

Het ‘echte’ werk

Als het van het leger zelf afhangt, dan gaat ons land in op dat verzoek. Binnen de landmacht is de appetijt groot om, na jarenlang ‘saai’ patrouilleren op straat, weer aan het ‘echte’ werk in het buitenland te beginnen. Dat zeggen meerdere bronnen. “In de nabije toekomst zal de landmacht sowieso nauwer gaan samenwerken met Frankrijk”, luidt het. “Dat is een gevolg van de aankoop van Franse voertuigen.”

Politiek is de twijfel groot. België heeft momenteel al twee missies in Mali, een vredesmissie en een trainingsmissie voor het Malinese regeringsleger, maar dat zijn relatief kleine opdrachten zonder veel gevaar. Een deelname aan Barkhane is andere koek. Dan zal ons land een ‘gemotoriseerde gevechtscompagnie’ van ongeveer 250 militairen in de eerste linie inzetten, met dus kans op doden.

“Bij de voorstelling van het Operatieplan in december is deelname aan Barkhane als een ‘optie’ besproken. Het licht staat zeker nog niet op groen”, reageert sp.a-parlementslid Kris Verduyckt. Hij eist dat de krijgsmacht eerst met een duidelijke risicoanalyse naar het halfrond komt. “Desnoods maar achter gesloten deuren.”

Ook minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) benadrukt dat er niets beslist is. Via haar woordvoerder laat ze weten dat er sowieso eerst een uitvoerig debat in het parlement komt. Insiders wijzen er wel op dat een deelname aan Barkhane al halvelings is opgenomen in haar beleidsnota. En dat het voor Franstalige politici aanlokkelijk is om ‘grote broer’ Frankrijk te hulp te schieten: “Dat staat goed.”

‘Helder politiek actieplan’

Voor de groenen ligt het Franse verzoek misschien nog het moeilijkst. Groen en Ecolo hebben zich in het verleden, vanop de oppositiebanken, altijd verzet tegen ‘de verharding’ van de Belgische militaire politiek. “Voor ons is het belangrijk dat we een eventuele inzet in Mali koppelen aan een helder politiek actieplan”, reageert Wouter De Vriendt (Groen). “De Malinese overheid kampt met corruptie en een gebrek aan inspraak van minderheden. Hier moet je iets aan doen, anders verbetert er niets.”

En de oppositie? N-VA-kopman Theo Francken twijfelt. “Dat het om een gevaarlijke missie gaat, is voor mij geen argument. De strijd tegen terreur in de Sahelregio vind ik belangrijk. Tegelijk moet je de vraag stellen: wat gaan we daar doen en wat is onze exitstrategie? Mali is het Afghanistan van Afrika, een wespennest.”

Francken wijst erop dat Barkhane zeker niet onbesproken is. Mali is een Franse oud-kolonie. Franse troepen zijn er niet graag gezien bij de lokale bevolking. Bovendien lijkt Frankrijk, naast het bewaren van de vrede, ook geïnteresseerd in de ertsen die zich in de Malinese ondergrond bevinden. Francken: “Als we instappen in een missie onder Franse vlag, dan is het belangrijk dat we zelf een ‘red card holder’ krijgen – die de finale beslissing voor een aanval neemt, dat we deel zijn van het commando, dat er een exitstrategie is en dat onze troepen goed getraind zijn.”