Moet co-ouderschap tijdelijk worden opgeschort, of juist niet?

Monique Van Eyken: ‘Kind kan bij lockdown bij één co-­ouder verblijven’

Volgens gezins­socioloog en bemiddelaar Monique Van Eyken moet het co-ouderschap altijd flexibel zijn. In onzekere tijden moet het dus zeker ­mogelijk zijn om de regeling tijdelijk te wijzigen.

“Alle ouders zijn momenteel erg zoekende. Maar één ding is zeker: iedereen wil het beste voor zijn kind. Sommige ouders vragen zich in volle coronacrisis daarom af of de kinderen niet beter bij één ouder kunnen blijven. De wissel van het kind druist gevoelsmatig in tegen wat de overheid van ons vraagt: binnenblijven en zo weinig mogelijk contact hebben met anderen. Co-ouders hebben twijfels bij de contacten die kinderen in het nieuw-samengestelde gezin van de andere ouder kunnen hebben.

“In eerste instantie moeten we de instructies van de overheid opvolgen. Ik begrijp dat het heel verwarrend is als zoveel contacten – zoals met een lief of gezinsleden die niet meer thuis wonen – worden afgeraden, maar kinderen wel over en weer mogen.

“Het zijn uitzonderlijke omstandigheden en dat vraagt maatwerk en flexibiliteit. Het moet dus bespreekbaar zijn om de verblijfsregeling tijdelijk te wijzigen. Dat is niet fijn. Ik heb zelf ook kleinkinderen die ik doorgaans regelmatig zie. Nu niet, ik mis ze vreselijk, maar dat is het beste voor iedereen. Het gezondheidsbelang primeert nu op onze sociale belangen. Een noodzakelijke maatregel, hoeveel pijn dat ook doet.

“Het is zeker niet altijd makkelijk bij ouders waar het vertrouwen zoek is en die in een hevige strijd zitten. Zij missen soms het vertrouwen in de andere ouder dat die het juiste zal doen. Maar het welzijn van de kinderen en de bevolking moet primeren. In mijn praktijk zie ik veel kinderen die een betere hechting hebben met de ene of andere ouder. Op angstige momenten verblijven kinderen liefst waar ze zich het beste voelen. Dat zien we bijvoorbeeld ook als kinderen ziek zijn.

“Meestal durven kinderen niet te zeggen dat ze op zulke momenten liever bij mama of papa blijven uit loyaliteit naar elke ouder. Probeer daar als ouder toch oog voor te hebben en de eigen gevoelens aan de kant te schuiven. Alleen in een veilige omgeving zullen kinderen die gevoelens durven uiten.

“En het is zeker niet zo dat kinderen hun ouder zullen vergeten als ze die niet in levenden lijve zien. Bouw vaste telefoon- of FaceTime-momenten in of maak samen een tekening om op te sturen. Zorg dat het contact blijft. Niet alleen met de andere ouder, maar ook met eventuele plusbroers of halfzussen.

“Bovendien kan die tijdelijke opschorting ook uit positieve hoek komen, als co-ouders elkaar uit de nood helpen. Uitzonderlijke omstandigheden vragen creatieve oplossingen. Als de ex-partner ziek in quarantaine zit, is het logisch dat het kind daar beter niet komt. Werkt iemand in de zorg- of veiligheidssector met drukke dagen, dan kan de ander bijspringen door het kind langer bij zich te houden.

“Want vergeet niet dat de opvangnetwerken kleiner worden. Alleenstaande ouders zonder nieuwe partner kunnen niet terugvallen op grootouders of andere familieleden die helpen bij de opvang van hun kinderen. Dat kan erg zwaar worden. Je kan als ouder dus alleen rekenen op elkaar. Hoe moeilijk dat ook is na een scheiding. Het welzijn van de kinderen moet primeren. Je moet dus ­samen naar oplossingen zoeken.”

An Brems: ‘Kinderen moeten beide ouders blijven zien’

Na isolatie ontstaan familiale conflicten. “Het co-ouderschap tijdelijk opschorten is dus geen goed idee”, zegt echtscheidings­coach An Brems.

“Eerder deze week kreeg ik een emotioneel bericht van een ouder. Haar ex-partner wou deze week de omgangsregeling niet respecteren, omdat hun zoon enkele ziektesymptomen vertoonde. Dat was erg kwetsend voor die jongen. Het zou kunnen dat hij dit niet begreep en zich afgewezen voelde. Heel pijnlijk.

“Dan is het belangrijk om alle partijen te beschermen. In angstige tijden neemt paniek de overhand. Het oerinstinct komt boven, waardoor ouders niet altijd meer helder kunnen denken.

“Dat zien we wel vaker bij al dan niet conflictueuze echtscheidingen. In de hulpverlening weten en ervaren we dat sociale isolatie een broeihaard is voor geweld. Dat blijkt nu ook in de getroffen regio rond de Chinese stad Wuhan. Daaruit komen dezelfde conclusies naar voor. Het co-ouderschap tijdelijk opschorten, is dus geen goed idee.

“Het is belangrijk dat kinderen hun beide ouders blijven zien. Structuur en voorspelbaarheid zijn noodzakelijk om van het trauma na een scheiding te herstellen. Zowel voor de kinderen als de ouders. Zelfs al gaat dat in tegen ons aanvoelen in de strijd tegen het coronavirus: wijzelf mogen ons kot niet uit, maar de kinderen moeten dat wel doen. Als dat niet gebeurt, kan een familiecrisis ontstaan.

“Dat komt door de psychische instabiliteit van het gebroken gezin na de scheiding. Kinderen ervaren dan vaak een loyaliteitsconflict. Ze willen voldoen aan de wensen van beide ouders. Als een ouder zich benadeeld voelt, kan dat leiden tot escalatie. Dat kan gaan van roepen en tieren, tot dreigen met fysiek geweld en dat effectief doen.

“Zelfs al is de band met de ene ouder niet zo goed als met de andere, toch zorgt co-ouderschap ervoor dat het contact met beide ouders veilig blijft. Als een omgangsregeling niet gerespecteerd wordt, kan dat oudervervreemding in de hand werken. Een kind weghouden van de andere ouder tijdens de coronacrisis kan voor het kind een bevestiging zijn van de ‘betere’ band met de eerste ouder. Bij zulke contactbreuken kan het snel gaan. Dat moeten we te allen tijde proberen vermijden.

“Daarom is het belangrijk om vertraagd te reageren op conflicten die na een echtscheiding ontstaan. Als co-ouder kan je dus best niet meteen reageren en de overhaaste beslissing nemen om het co-ouderschap op te schorten. Zelfs niet onder speciale omstandigheden zoals nu. Zo kan escalatie voorkomen worden. Dat bleek al uit het jarenlange werk met hoog conflict na echtscheiding van klinisch psychologe Lieve Cottyn. Co-ouderschap zorgt ervoor dat het contact met beide ouders mogelijk blijft.

“Wil dat zeggen dat er geen uitzonderingen mogelijk zijn? Uiteraard niet. Ik heb deze week ook een snelprocedure via de jeugdrechtbank gezien, zodat de kinderen niet moesten wisselen. Daar was de pluspapa – die tot een risicogroep behoort – opgenomen in het ziekenhuis. De rechter heeft toch besloten om de omgangsregeling tijdelijk op te schorten om de omgeving te beschermen. Nochtans wilde de vader de kinderen bij hem. In zulke gevallen is het noodzakelijk om snel en accuraat in te grijpen. Dan is het goed dat zo’n beslissing kan worden genomen, mits het nodige contact met de vader via telefoon of sms verzekerd is.”