Mode zal nooit meer hetzelfde zijn

Na twee jaar van lege catwalks, collecties inkopen via Zoom en véél comfy joggings trekt de modesector zich weer op gang. Ook in eigen land, met de Antwerp Fashion Week. Heeft de pandemie de (Belgische) modesector voorgoed veranderd? En zo ja, hoe?

Kostuums op maat, in opzichtige kleuren, met Peaky Blinders-pet op, en een niet functionele wandelstok bij de hand. Heel wat mode-insiders en influencers tekenden vorige maand verrassend genoeg opnieuw present voor Pitti Uomo, de herenmodebeurs die twee keer per jaar in het Italiaanse Firenze georganiseerd wordt. Het was weliswaar een lichtjes geamputeerde beurs, want heel wat merken lieten de Pitti nog even voor wat ze was en nauwelijks een week voor aanvang, schrapte eregast Ann Demeulemeester het defilé van haar mannenlijn. (Ze wijkt uit naar de editie van juni, uiteraard door corona.)

De internationale pers kreeg enkele dagen voor de aftrap een mail van de beursorganisatie met de vraag om alsjeblieft toch naar Italië af te zakken. Dat bleek een goede raad: want wie er was, zag dat zowat alle spelers uit de branche van ’s morgens tot ’s avonds met de glimlach door de beursgebouwen van het Fortezza da Basso liepen. Al was het maar omdat ze de nieuwe collecties konden ontdekken en die ene wollen trui of dat mooie hemd met de hand konden aanraken, weliswaar met mondmasker en handenspray in de aanslag. Zo liepen we er op dag twee Sonja Noël van de Brusselse modezaak Stijl tegen het lijf, op zoek naar nieuwe designercollecties. Die waren er volop. ‘Never waste a good crisis’, dat wist Winston Churchill al.

Ook vorig seizoen ging Pitti Uomo door, eveneens in afgeslankte versie, zonder de normale fysieke defilés in de rand van het gebeuren of enig ander groots aangepakt event. Dat de beurs zelf kon plaatsvinden, was redelijk uitzonderlijk, want er is de voorbije twintig maanden een streep getrokken door alle andere modebeurzen, om nog maar van de modeweken te zwijgen.

Zoeken naar een plaatsje

Dit weekend gaat Antwerp Fashion Week wel voor de tweede keer door. Op zondag 6 en maandag 7 februari slaan 18 agenturen, showrooms en merkenfabrikanten de handen in elkaar, als alternatief voor het wegvallen van de grote buitenlandse modebeurzen in Europa.

De komende weken mixen de organisatoren van de modeweken in Kopenhagen, New York, Milaan, Londen en Parijs voorzichtig fysieke shows met digitale presentaties die alleen online te volgen zijn. Vindt een show toch fysiek plaats, dan worden de uitnodigingen tot een strikt minimum herleid en is het zoeken naar een plaatsje. Heel wat designers hebben daarom de voorbije maanden het medium video ontdekt en doen nu de meest fantastische dingen met bewegend beeld.

Ook Belgische ontwerpers als Dries Van Noten, Walter Van Beirendonck en Christian Wijnants, die inmiddels hun vaste stek hebben op de modeweek van Parijs, lanceren hun nieuwe collecties via video. Zolang de coronacrisis ervoor zorgt dat Europa voor Aziatische en Amerikaanse klanten en pers een no-gozone is, houden ze vast aan die formule.

Niet slecht bekeken uiteraard, want die video gaat lang mee en gaat vooral meteen na de lancering viraal. De bewegende beelden kunnen nadien eindeloos gebruikt worden op de sociale media en in de verkooppunten van de modelabels. En net als bij een defilé, kan een video erg artistiek in elkaar gebokst worden, dankzij samenwerkingen met kunstenaars, fotografen of andere artiesten, en met behulp van technologische hoogstandjes.

Zo lagen losjes uit de pols gemaakte iPhone-filmpjes van Nina Ricci-designers Rushemy Botter en Lisi Herrebrugh aan de basis van een van de recente video’s van dat modehuis. En bij Maison Margiela werden we getrakteerd op flarden van een Zoom-gesprek met creatief directeur John Galliano, die gemonteerd werden tussen beelden van de fitting en dansfragmenten in de uiteindelijke collectie. Al lijkt zo’n video de kaart van de toekomst te trekken, toch voelt dat bewegend beeld nooit aan als the real thing. Tijdens een show voel je of er ter plekke geschiedenis wordt geschreven. Bij video’s is er zelden veel emotie.

Verdubbelde omzet

Toch zijn het de voorbije maanden geen slechte tijden geweest voor designers en modelabels. Vooral de luxehuizen (Louis Vuitton, Dior, om er de toppers uit te halen) hebben de voorbije maanden gescoord dat het geen naam heeft. Vol trots heeft zowat elk luxemerk laten weten dat het omzetcijfer opnieuw gegroeid is met dubbele cijfers tegenover 2019. Ondanks de sluiting van winkels, ondanks lockdowns in verschillende delen van de wereld.

Ook de fast-fashionketens klagen niet. Onafhankelijke designers hadden het heel wat moeilijker om in coronatijden dat Nieuwe Normaal het hoofd te bieden. Toch lukte het hen, onder meer door te blijven communiceren met hun vaste klanten (wat echt voor geen meter liep, kon worden geruild, om maar één ding te zeggen) en zo veel mogelijk kosten te drukken.

Belgische nieuwkomers in de branche haakten niet af. Mooi voorbeeld is Meryll Rogge. Zij had nauwelijks haar eigen modelijn gelanceerd of de coronacrisis brak uit en zorgde voor een regen aan geannuleerde afspraken in haar showroom in Parijs. Sindsdien ging ze moedig door. Begin maart zal ze opnieuw haar collectie aan internationale klanten en pers tonen in Parijs.

“Wij hebben een heel goed seizoen achter de rug”, vertelt Rogge. “Tegenover vorig seizoen hebben we de omzet kunnen verdubbelen, met negentien nieuwe verkooppuntenklanten. Het heeft zeker meegespeeld dat we twee fysieke showrooms georganiseerd hebben, eentje in Parijs en eentje in Tokio. Onze klanten, multibrandstores dus, willen de collectie wel zien en voelen, je merkt dat zoiets loont. Maar het is een feit dat de digitale showroom die we de voorbije seizoenen ook hebben gedaan, een blijver is. We gaan echt niet terug naar de fysieke showroom alleen. Helaas betekent dat ook: dubbele kosten.”

Rogge zit nu wel even met de handen in het haar, want in haar productieateliers (zowel in Italië en Spanje als in Roemenië en Polen) zorgt covid voor heel wat afwezigen op de werkvloer waardoor de leveringen aan de winkels in het gedrang komen en voor heel wat stress zorgen. “Op het vlak van productie is het megalastig nu.”

Ook Ester Manas heeft de lancering van haar label niet uitgesteld. Samen met Balthazar Delepierre (beiden afgestudeerd aan La Cambre in Brussel) werd ze vorig jaar genomineerd voor de LVMH-prijs en vond ze het opportuun om meteen daarna, tijdens de modeweek van Parijs eind september van vorig jaar, de eigen modelijn te lanceren. Die collectie draait rond het principe van one size fits all.

Al in haar eerste jaar van de modeopleiding in Brussel vond Ester – zelf een maat 44 – dat er te weinig leuke kledij voorhanden was voor mensen met rondere vormen. Ze voelde zich uitgesloten door het modewereldje en besloot dan maar een eigen magazine uit te brengen dat ze simpelweg BIG noemde. De collectie die daarop volgde, werd door de belangrijkste vakpers stante pede opgepikt. Niet het minst door de unieke matenfilosofie maar ook omdat het duo werkt met tweedehandsmaterialen en met deadstock: overschotten van winkels, iets waar nogal wat start-ups tegenwoordig bij zweren.

Dat heel wat Belgische modespelers niet uit hun lood geslagen werden door de coronaperiode, bewijzen niet alleen gloednieuwe start-ups en nieuwe collecties maar ook openingen van nieuwe winkels. Wie in steden als Gent en Antwerpen rondloopt, kan zien dat heel wat kleinere shops de deuren hebben geopend, met de focus op circulaire mode of vintage.

Ook gedurfd zijn de winkels en de collecties die resoluut neen zeggen tegen de koopjesperiodes. Zo lanceerden Artur Tadevosian en Florence Cools La Collection, een premium modelabel waarbij mooie materialen centraal staan, los van tendensen en seizoenen. Een gelijkaardig verhaal is te lezen bij Souad Feriani: de ontwerpster opende een tweede winkel in Antwerpen na het succes van haar eerste shop in Hasselt. Zoals ze zelf zegt: “Ik had de stap veel vroeger moeten zetten.”

Opvallend: de voorbije 24 maanden zijn heel wat Belgische modedesigners internationaal opgepikt, corona of niet. Zo vroeg Miuccia Prada aan Raf Simons om samen met haar de Prada-collecties te tekenen. Pieter Mulier (de ex-rechterhand van Raf Simons) werd artistiek directeur bij Alaïa en Matthieu Blazy werkt momenteel aan zijn eerste collectie voor het Italiaanse Bottega Veneta.

Een week geleden toonde Glenn Martens zijn couturevisie op Jean Paul Gaultier (op vraag van Gaultier uiteraard) en tekent hij intussen ook naarstig verder aan zijn collecties voor Y/Project en voor het Italiaanse jeanslabel Diesel. Zijn visie op dat laatste modemerk zal Martens trouwens tonen tijdens de modeweek van Milaan, eind februari.

Ook ongezien: de steile opgang van Tom Van der Borght. Die won in 2020, in volle coronatijd, de Grand Prix du Jury en de Publieksprijs van het toonaangevende modefestival van Hyères. Jonathan Anderson noemde zijn werk “compleet nieuw qua vorm en silhouet, en vooral vrij”. Intussen mocht Tom creaties realiseren in samenwerking met luxehuizen als Chanel.

Dank, Nederland!

Het ziet er goed uit voor de man die mode studeerde in avondonderwijs op de academie van Sint-Niklaas. Hij is een laatbloeier, maar de voorbije maanden werd hij niet door de minste ontdekt. Zelfs Carine Roitfeld, de topstyliste die Gucci eind jaren negentig uit het slop haalde, samen met creatief directeur Tom Ford, en met CR haar eigen modeplatform runt, nam een ontwerp van hem mee naar Shanghai, waar ze momenteel een expo over luxe lopen heeft. Voor Tom is the sky the limit, ondanks corona. En zelfs in België kunnen we daarvan meeprofiteren: voor AS Adventure tekende hij een kleurrijke regenponcho. Dat die meteen uitverkocht was, zegt genoeg.

Moeten we dan voortdurend met superlatieven gooien, als we het over het huidige reilen en zeilen in de modewereld hebben? Cijfers van Mode Unie duiden op een soldenperiode die ‘gematigd positief’ was. Isolde Delanghe, directrice van Mode Unie, sprak van een status quo tegenover vorig jaar, waarbij 25,8 procent van de handelaars beter verkocht dan vorig jaar, 24,2 procent evenveel verkocht en 50 procent aangeeft minder verkocht te hebben.

De lockdown in Nederland zorgde ervoor dat heel wat Nederlanders afzakten naar de Belgische grensgemeenten en dat bijvoorbeeld Hasselt en Antwerpen quasi herontdekt werden. Dat beaamt ook Karine Valy van de winkel La Bottega in Hasselt. “We hebben een zeer goede decembermaand gehad, mede dankzij die lockdown in Nederland, maar er zijn momenteel wel dagen dat er nauwelijks een kat in Hasselt rondloopt en dat je echt niet van een leuke ambiance kunt spreken. Op zaterdag is er veel volk in de stad. En schijnt de zon, dan gaan de kleurrijkste outfits het snelst de deur uit. Toch blijft het koffiedik kijken wat de toekomst brengt.”

Aan de sfeer in La Bottega zelf zal het niet liggen: zes jaar geleden al opende Valy een bistro in haar grote modezaak, waar klanten een koffie konden drinken voor of na het shoppinggebeuren of voor een veggielunch met vriendinnen konden afspreken. “Die horeca is voor ons een absolute trekker geweest en dat willen verder aanhouden. We doen hier trouwens geregeld fashion breakfasts: de winkel is dan nog dicht voor de andere klanten maar wie zich heeft ingeschreven, krijgt een echt community-gevoel en kan genieten van een bijzonder showmoment. Dat soort speciallekes werkt echt.”

Wat niet betekent dat beleving het enige belangrijke is. De collecties moeten kloppen. “De voorbije twee jaar hebben we ontzettend veel aankopen via Zoom moeten doen of via een onlineprogramma van de merken zelf. Dat is een heel ander gevoel dan fysiek de kleren en schoenen zien en voelen. We hebben wel wat miskopen gedaan op die manier. Afgelopen zomer waren we voor de modeweek en de CIFF-beurs in Kopenhagen, en recent zijn we nog eens op inspiratietrip naar Parijs gegaan. Het allemaal fysiek beleven is toch een meerwaarde.”

Een bekend Belgisch label als Essentiel heeft een schitterend jaar achter de rug, zegt Esfan Eghtessadi, die het Antwerpse label samen met Inge Onsea startte en nog steeds de strategie van het huis bepaalt: “2020 was een waar annus horribilis, maar de voorbije maanden hebben we erg goed gescoord. We hebben bepaalde winkels gesloten en de samenwerking met bepaalde multimerkzaken stopgezet. De collecties zijn niet meer zo uitgebreid als vroeger en ook het aantal producenten is sterk verminderd. Door die verschillende ingrepen zijn de cijfers de goede kant opgegaan. Vooral online hebben we een enorme inhaalbeweging gemaakt. In januari hebben we bijna evenveel omzet online gedraaid dan in onze 35 winkels samen.”

Ook Veerle Baert, eigenaar van en drijvende kracht achter Flanders Fashion Design International (bekend van de Belgische modelabels Julia June, her., Amania Mo en Furore), laat zich positief uit over de huidige stand van zaken in de mode. “Met Furore hebben we serieus geplust en ook voor Julia June kunnen we eveneens mooie cijfers voorleggen”, zegt Veerle, niet zonder trots. “Wat we vooral zien, is dat de economie weer aantrekt en dat mensen opnieuw zin hebben om kleding te kopen.

“Wat ook opvalt, is dat ze iets anders willen dan de comfy kleren die ze de voorbije twee jaar gedragen hebben. De kleren die ze ’s morgens aantrokken om een hele dag in hun thuiskantoor te zitten. De winkeliers waarmee we werken, zeiden het vaak hardop tijdens de aankoopmomenten: “Nee, dat niet meer.” Iedereen kiest ook duidelijk voor kleur. En iedereen heeft enorm veel zin om corona achter zich te laten.”

Cryptomunten

“Retailers zijn door de coronacrisis niet alleen hun manier van ondernemen in vraag gaan stellen”, zegt Dieter Deceuninck, organisator van Antwerp Fashion Week. “Ze vragen zich ook af of ze hun aanbod niet moeten herzien en of het post-corona geen tijd is voor vernieuwing. Misschien vinden ze bij ons nieuwe collecties en labels, op een toch wel laagdrempelige maar aangename manier.”

De coronaperiode heeft in elk geval heel wat mensen binnen de mode aan het nadenken gezet. Er wordt meer dan ooit lokaal geshopt en ook gekeken naar plaatselijke spelers. Kijk maar naar de recente collab tussen H&M en het Antwerpse vintagelabel Le Freddie: het resultaat daarvan is sinds 3 februari te koop in enkele Belgische H&M-winkels. Elke designer is zich bewust van ‘te veel kleren’ en ‘te weinig duurzaamheid in de sector’, dus wordt er echt wel werk gemaakt van een alternatief.

Jeans die veel duurzamer geproduceerd wordt (kijk naar het succes van het Belgische label HNST), winkels die de koopjesperiode vervangen door een vintage-aanbod met kledij van hun klanten (precies wat Graanmarkt 13 in Antwerpen doet), de vele upcycling-initiatieven (google gerust King Comf) en het slow-fashiongebeuren (check eens COSH). Het lijkt wel alsof corona op dat vlak voor een stroomversnelling heeft gezorgd. Ook qua inclusiviteit en qua genderbending zijn heel wat Belgische designers mee. Ze spelen in op wat leeft in de huidige maatschappij.

Dat leidt ons tot een laatste punt. De mode van morgen. Want tegenover die hang naar het fysieke en het authentieke aan mode, staan de metaverse en de veelbesproken NFT’s, de zogenaamde non-fungible tokens. Digitale iconen die nu al her en der opduiken in de mode. Mooi voorbeeld? De MetaBirkins die een tijd geleden online te koop aangeboden werden op het platform OpenSea, een van de grootste platformen voor NFT’s. Toen ze die zagen passeren bij luxehuis Hermès, vielen ze net niet van hun stoel. Voor een goed begrip: deze Birkins werden niet te koop aangeboden door Hermès zelf, maar door Mason Rothschild, een upcoming digitaal artiest die in zijn conceptstore in Los Angeles mode en kunst geregeld laat samenvloeien. De artiest beweert dat het hier om een remix gaat, an artistic take on an icon. Zijn virtuele MetaBirkins werden origineel aangeboden voor 0,1 ETH, de cryptomunt van de Ethereum Blockchain, op dat moment omgerekend zo’n 390 euro.

Een paar weken later bleken ze al doorverkocht voor honderd keer zoveel. Iets wat ze bij Hermès niet zomaar kunnen laten passeren, vandaar dat er intussen een rechtszaak in de steigers staat. Voor wie denkt dat het metaverse-verhaal vooral lucht is: Bloomberg Intelligence zegt dat de metaverse-markt tegen 2024 goed zal zijn voor pakweg 800 miljard dollar (700 miljard euro), terwijl een studie van Morgan Stanley voorspelt dat tegen 2030 NFT’s en gaming 10 procent van de luxemarkt zullen uitmaken. Niet gek dus dat tal van spelers uit de mode- en kunstwereld in de rij staan om zich een deel van de koek toe te eigenen. Louis Vuitton, Gucci, Givenchy, Dolce & Gabbana, Burberry en vele anderen verkopen nu al digitale versies van hun luxeproducten. Zowat elk internationaal modehuis neemt digitale nerds in dienst om het virtuele luik uit te bouwen. Gaan de Belgen daar straks ook in mee?