Ministers beloven bomenkap langs kanalen en treinsporen tegen te gaan

Wanneer bomen verdwijnen, lopen de emoties vaak hoog op. “Hier raakt men de ziel van elke Beernemnaar”, kopte De Krant van West-Vlaanderen bijvoorbeeld zeer recent. Die ziel ligt langs het kanaal Gent-Oostende dat Beernem doorkruist. Bomen vormen er een forse groenstrook waar allerlei fauna en flora leeft.

Maar door kapwerken midden december is zo’n twee kilometer bomen en groen op de linkeroever veranderd in korte stompjes. Enkel bomen met een omtrek groter dan een meter staan er nog.

“Dagelijks staan hier nu mensen met tranen in de ogen te kijken naar de nu lege oever”, zegt Nele Deslyper op de regiopagina’s van Het Nieuwsblad. Ze wijst dat erop er in de verdwenen natuur 47 zeldzame planten- en vier zeldzame vogelsoorten leefden. Een ‘verbolgen’ lokaal actiecomité diende klacht in bij de politie voor ‘regelrechte kaalslag’.

Maar volgens opdrachtgever De Vlaamse Waterweg, dat onze kanaaloevers beheert, is het ‘hakhoutbeheer’. Ook Infrabel en Wegen en Verkeer moeten soms bomen kappen langs kanalen, wegen of sporen omdat ze te groot of te talrijk worden. Niemand zou willen dat zo dijken breken, automobilisten stukken van bomen op zich krijgen bij storm, scheepvaart in de knoei komt, sporen versperd raken of oevers niet meer hersteld kunnen worden wegens veranderd in een Vlaamse jungle.

En omdat de Beernemse oever al lang niet meer was bijgetrimd, was de achterstallige kapbeurt nu extra intensief, zo stelt De Vlaamse Waterweg. De bomen met een omtrek van minder dan een meter zijn op 20 centimeter van de grond afgezaagd, maar de wortels zitten er nog zodat ze weer kunnen uitschieten.

Maar gemeentebestuur en oppositiepartij N-VA zijn ontstemd omdat het bestuur niet tijdig is ingelicht en omdat “dit geen hakhoutbeheer is”, zoals schepen van Milieu Jan Vanassche (Groen) zegt. “Er is amper iets blijven rechtstaan. Dat is ook hoe de politie het ziet in een PV.”

Waterwegen wijst erop dat het conform een beheersovereenkomst met Natuur en Bos werkte. Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) klaagt de gebeurtenissen in Beernem echter aan als één voorbeeld van ‘gedateerd hakbeleid’ dat indruist tegen het ambitieuze Vlaamse natuurbeleid.

“Die oevers zijn een belangrijke schuilplek voor veel dieren en waardevolle groene linten”, zegt ze. “Maar nog te vaak wordt te driest gekapt, zoals een jaar geleden in Aalst langs de Dender en begin 2020 in Aalter langs het kanaal Gent-Brugge.”

Met ‘driest’ bedoelt ze dat ook grote en oude bomen over te grote afstanden als ‘hakhout’ verdwijnen. “Hakhoutbeheer betekent om de acht à twaalf jaar hakken, niet om de twintig of vijftig jaar zoals in Beernem. En die grote afstanden zijn praktisch maar richten grote natuurschade aan”, zegt de politica, die zelf bosbouwkundig ingenieur is.

De organisatie Bos+ beaamt. “Soms is het nodig en gebeurt het verantwoord, maar wij zien nog te vaak de bulldozer-aanpak”, zegt Bert De Somviele.

Daarom bepleit Schauvliege om de ‘Code van Goede Natuurpraktijk langs waterlopen’ steviger en explicieter op te stellen. “Die bepleit een ecologische aanpak. Alleen staat dat er zo niet in detail. Dat is duidelijk nodig”, zegt ze. Het zou volgens haar ook helpen om telkens beheerplannen op te stellen die iedereen kan inkijken en waarbij de bevolking inspraak krijgt.

Ministers Zuhal Demir (N-VA) van Omgeving en Lydia Peeters (Open Vld) van Openbare werken beloven nu beterschap in parlementaire antwoorden op Schauvlieges vragen.

Demir zegt dat ze bij De Vlaamse Waterweg “aandringt op veel kleinschaliger beheer.” Ook vraagt ze haar administratie de Code zo aan te passen “dat voor dit soort werken altijd een vergunning nodig is. Dan is maatwerk mogelijk doordat lokale besturen altijd betrokken worden.”

Peeters antwoordt dat “een oordeelkundiger beheer, een kleinschaliger aanpak en een betere communicatie nodig zijn” en dat ze van De Vlaamse Waterweg het engagement heeft om daarvoor te zorgen.

“Dat is erg positief”, zegt Schauvliege. “Het is nu afwachten wat de praktijk geeft en of de meer natuurvriendelijke aanpak al geldt voor nakende grote kappen.”

Tussen augustus 2020 en midden maart dit jaar zou in totaal 152 kilometer of 46 hectare tegen de vlakte gaan langs kanalen. Zo verdwijnt 27,6 kilometer natuur langs het Leopoldskanaal. Peeters kan nog geen uitsluitsel geven of Vlaamse Waterweg die plannen alvast bijstelt.

Ook Kamerlid Joris Vandenbroucke (sp.a) krijgt in een gelijkaardig dossier in Sint-Denijs-Westrem gelijk van mobiliteitsminister Georges Gilkinet (Ecolo).

Spoorwegbeheerder Infrabel kapte er recent een spoorwegberm achter de Sint-Denijslaan kaal. Infrabel mag dat ook zonder vergunning doen tot 20 meter naast het spoor. Maar ook die ‘kaalkap’ stootte buren tegen de borst, iets waar Infrabel elders al mee te maken kreeg.

Nu geeft ook Gilkinet in het parlement toe dat de kap toch niet zo geoorloofd was als Infrabel liet uitschijnen. “Voor één zone die groengebied is, was wel degelijk een vergunning nodig”, zegt hij. Alleen werkte Infrabel nog met verouderde kaarten. “Infrabel erkent de fout en ik zal zulke uitschuivers in de toekomst niet meer pikken. Overheidsbedrijven moeten ook op vlak van duurzaamheid het goede voorbeeld geven.”

Ook Vandenbroucke volgt op wat dat in de praktijk geeft, want “de kloof tussen de mooie woorden en de praktijk, ook elders, is erg groot.”