Minister Gatz fluit Groen terug: ‘Verklaringen over stadstol zijn voorbarig’

Wie Brussel met de auto binnenrijdt, moet daar straks voor betalen, zo verklaarde Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen). Het zou gaan om een stadstol met variabel tarief, afhankelijk van het tijdstip en het type wagen. Het cameraschild met nummerplaatherkenning en een database, dat de lage-emissiezone controleert, zou daarbij kunnen dienen om chauffeurs te doen betalen als ze Brussel binnenrijden.

“Het systeem is niet fijnmazig genoeg om mensen te laten betalen voor elke kilometer die ze rijden”, aldus Van den Brandt. “Maar we kunnen wel variëren in prijzen, afhankelijk van spits- of daluren, de plek van binnenrijden, de uitstootnorm en de grootte of het vermogen van de wagen. Een kleinere wagen betaalt minder dan een SUV, omdat ook het aspect verkeersveiligheid moet meespelen. Het is niet de bedoeling dat het een stadstol met één vast tarief wordt.”

‘Voorbarig’

Brussels Minister van Financiën Sven Gatz fluit zijn collega nu terug. “In het Brussels regeerakkoord staat dat het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest in het kader van het Nationaal Klimaatplan overleg zal plegen met het Vlaamse en het Waalse Gewest over een mobiliteitssturende slimme kilometerheffing. Zolang de Vlaamse en de Waalse regering niet gevormd zijn en zolang dat overleg niet heeft plaatsgevonden, is elke verklaring van leden van de Brusselse regering hierover voorbarig”, vindt Gatz, die als minister van Financiën mee moet instaan voor de uitwerking van dergelijke maatregel.

In het regeerakkoord klinkt het dat de Brusselse regering blijft hopen op een akkoord met Vlaanderen en Wallonië. Maar even verderop in de tekst wordt ook een hervorming van de verkeersbelasting in het vooruitzicht gesteld “in overeenstemming met de doelstellingen van de lage-emissiezone (LEZ) en gebaseerd op de technologie van de LEZ. Deze nieuwe regeling zal van toepassing zijn op alle voertuigen die in Brussel aan het verkeer deelnemen en zal aangepast worden aan het gebruik om de verkeersopstoppingen, met name tijdens de spitsuren, te beperken”.

Staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels-sp.a) wilde woensdag geen reactie kwijt.

N-VA verrast

N-VA-fractieleidster in het Brussels Parlement Cieltje Van Achter reageert verrast op het spierballengerol van de Brusselse regering rond de invoering van de stadstol. “Zonder overleg wordt ermee gedreigd om een stadstol in te voeren als Vlaanderen en Wallonië niet meewillen in een globale slimme kilometerheffing. De Brusselaars zouden niet meer moeten betalen, maar de Vlaamse en Waalse pendelaars en bezoekers zullen dubbel moeten betalen”, betreurt ze.

Voor de Brusselse regering is overleg eenrichtingsverkeer, stelt Van Achter vast. Ze verwijst onder meer naar de dossiers van de stadsboulevards en de Ring. Maar de N-VA’ster is ook bezorgd over het signaal dat de hoofdstad hiermee geeft naar de pendelaars en de bedrijven en het risico van stadsvlucht. “In Brussel hebben we geen productie maar diensten, en die bedrijven kunnen snel verplaatst worden. De Brusselse regering moet daarom omzichtig te werk gaan”, vindt Cieltje Van Achter.

Volgens haar roepen de verklaringen van minister Elke Van den Brandt woensdag in de media meer vragen op dan antwoorden. Van Achter wijst er ook op dat er niets gezegd wordt over de federale middelen die het Brussels gewest ontvangt om de kosten voor de pendelaars op te vangen.

Touring: ‘Bijkomende belasting’

Mobiliteitsorganisatie Touring is helemaal geen voorstander van een stadstol zoals Brussel die zou willen invoeren. “Wij willen een systeem voor het hele land, zoals rekeningrijden of een kilometerheffing, niet een systeem dat enkel in Brussel geldt”, zegt Danny Smagghe van Touring.

Die noemt het ook een bijkomende belasting voor de pendelaar. “Je straft de mensen die in de file staan nog eens extra. Als je een stadstol invoert, moet je ook zorgen voor voldoende alternatieven en de files verminderen.” Volgens Smagghe moet daarnaast nagegaan worden wat de rendabiliteit en efficiëntie van een stadstol is, voor die ingevoerd wordt. “Bovendien is dit allemaal niet doorgesproken met de vertegenwoordigers van de weggebruikers. Wij zien dit helemaal niet zitten.”

Automobiel- en tweewielerfederatie Febiac waarschuwt bovendien dat een tolheffing voor automobilisten enkel en alleen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest discriminerend is.

“De stadstol zou voor Brusselaars gecompenseerd worden via hun verkeersbelastingen. In dat geval is de tolheffing fiscale discriminatie voor Vlamingen en Walen die in Brussel werken of er willen komen winkelen, want zij zouden bovenop de bestaande verkeersbelastingen die ze betalen in hun gewest, ook nog eens een extra heffing moeten betalen in Brussel.

Febiac heeft er bedenkingen bij of deze maatregel op juridisch vlak wel overeind zal blijven. “Amper dertig procent van het pendelverkeer in onze hoofdstad komt van buiten Brussel en maar liefst zeventig procent woont in het gewest”, klinkt het.

En de federatie twijfelt eraan of het systeem de files zou oplossen, zeker als volwaardige alternatieven voor de auto ontbreken. “Een brede, coherente en multimodale mobiliteitsvisie gedragen door alle regeringen is wat ons land dringend nodig heeft”, zegt Luc Bontemps, gedelegeerd bestuurder van Febiac. Een slimme kilometerheffing die het gebruik van de auto belast in functie van tijd en plaats en niet het bezit ervan, heeft volgens Febiac een gunstiger effect. “Betalen per gereden kilometer is logisch en fair voor iedereen, en zou wellicht op meer begrip kunnen rekenen als er eerst volwaardige alternatieven zijn voor pendelaars en als alle andere lasten op de auto zoals de BIV en de verkeersbelasting worden afgeschaft”, aldus nog Bontemps.

Vlaams Belang en CD&V hekelen onenigheid

Zowel voormalig CD&V-staatssecretaris Bianca Debaets als Dominiek Lootens (Vlaams Belang) hekelen de onenigheid binnen de Brusselse regering over het invoeren van een Brusselse stadstol. “Onbegrijpelijk dat men al na een maand begint te kibbelen over zo’n belangrijk onderwerp. Goed Bestuur?”, stelt Debaets op Twitter. Voor Lootens gaat het om een maatregel “die de Franstalige partijen maar al te graag zouden treffen om de band tussen Vlaanderen en haar hoofdstad verder door te snijden”.

Vlaams Belang gaat niet akkoord met de invoering van een Brusselse stadstol “die opnieuw tot doel heeft de hardwerkende - voornamelijk Vlaamse - pendelaars in hun portefeuille te raken: een maatregel die de Franstalige partijen maar al te graag zouden treffen om de band tussen Vlaanderen en haar hoofdstad verder door te snijden”.

Brussels parlementslid Dominiek Lootens stelt vast dat minister Van Den Brandt meteen werd teruggefloten door haar Brusselse collega van Financiën Sven Gatz (Open Vld): “Alhoewel de legislatuur nog niet eens uit de startblokken is geschoten, heerst er in de schoot van de Brusselse regering blijkbaar nu al onenigheid over een fundamenteel thema”.

Hij benadrukt dat het Vlaams Belang zich zal blijven verzetten tegen “middeleeuwse maatregelen zoals een stadstol die enkel bedrijven en dus werkgelegenheid uit Brussel zal laten vertrekken”. Voor de partij moet Brussel het kloppende hart van Vlaanderen blijven, en niet omgetoverd worden tot een utopisch-Groen Bokrijk-aan-de-Zenne.

Ook Bianca Debaets is niet te spreken over de aankondiging van Van den Brandt. De CD&V’ster, die vorige legislatuur nog deel uitmaakte van de Brusselse regering, vindt de onenigheid over zo’n belangrijk onderwerp “onbegrijpelijk”. Aankondingspolitiek zal de mobiliteit en de levenskwaliteit in Brussel niet verbeteren, stelt ze in een tweet. “Geen plan, geen cijfers, geen akkoord met andere gewesten en zelfs geen akkoord binnen eigen Brusselse regering (!)”, besluit ze.

Flahaut: ‘Naïviteit of misprijzen’

Aan Franstalige kant haalt André Flahaut, PS-minister in de Franse Gemeenschap, uit naar de stadstol. “Stel je voor dat de Waals-Brabantse pendelaars en heel Wallonië de Brusselse kilometerheffing zonder meer zouden aanvaarden... dat is naïviteit of misprijzen”, reageerde hij op Twitter.

Brussels MR-parlementslid Alexia Bertrand had vragen bij de gevolgen van een dergelijke maatregel, die zonder overleg met de andere gewesten genomen wordt. “Dat betekent dat de bedrijven, de middenklasse, de mensen die werken, naar de rand zouden verhuizen, wat de verarming van het Brussels Gewest enkel nog zou doen toenemen”, zei ze op Bel RTL. De MR wil een echt “alternatief aanbod en een echte visie op het openbaar vervoer”.

Gewezen cdH-minister Benoît Cerexhe reageerde in dezelfde zin: “Zonder akkoord met de andere gewesten, kan de maatregel leiden tot de delokalisatie van bedrijven uit Brussel. Een mooi geschenk voor het Vlaams Gewest”, vond hij.

Werkgevers: ‘Slimme heffing alleen mits compensaties’

De werkgeversorganisaties willen niet dat Brussel als enige een tol invoert. “We zijn voor een slimme heffing om de verkeersstromen te sturen, maar alleen als dat gepaard gaat met een compensatie door taksen op autobezit af te schaffen én als alle regio’s een vergelijkbaar systeem hanteren”, zegt Pieter Timmermans, topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO).

Ook ondernemersorganisatie Voka ziet een eenzijdige toepassing niet zitten. “Wij pleiten voor een samenwerkingsakkoord tussen de gewesten, zeker Vlaanderen en Brussel, om de mobiliteitsknoop te ontwarren. Bovendien moet elke vorm van rekeningrijden ook gepaard gaan met maatregelen voor openbaar vervoer, overstapparkings, fietssnelwegen enzovoort. Eenzijdig het autogebruik viseren en dan nog vooral voor pendelaars, is niet de weg vooruit”, zegt Jan Van Doren, directeur van Voka Metropolitan.

“Wie het moeilijker maakt voor pendelaars om naar Brussel te komen, zorgt dat het voor bedrijven minder aantrekkelijk is om in Brussel te investeren. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”, vindt Van Doren. Tegelijk vraagt Voka Metropolitan aan de Vlaamse onderhandelaars om een slimme kilometerheffing op de agenda te plaatsen en in overleg te gaan met Brussel.

Unizo sluit zich daarbij aan. “Een doortastende en werkbare mobiliteitsaanpak creëer je niet door naast elkaar te werken. Dat geldt voor de kilometerheffing, maar net zo goed voor de aanleg van fietspaden die niet zomaar aan de gewestgrenzen kunnen doodlopen, voor het openbaar vervoer dat gewestoverschrijdend vlot op elkaar moet inhaken”, zegt Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo. “Zoals het er nu voor staat, gaat de autonome aanpak van Brussel vooral de Vlaamse en Waalse pendelaars treffen.”