Minder berichten op Smartschool, maar is dat de oplossing waar leerlingen, leerkrachten en ouders op zitten te wachten?

Het digitale schoolplatform Smartschool wil de hoeveelheid berichtjes tussen leerkrachten en leerlingen na de schooluren beperken. Of er daarmee ook echt een einde komt aan de berichtenstroom waar ouders, leerkrachten én ouders zich in verliezen, is lang niet zeker.

“Zeker? Respecteer de rust van je ontvangers.” Wie sinds dit schooljaar ’s avonds of in het weekend een bericht op Smartschool wil verzenden, krijgt die boodschap van het meest gebruikte digitale platform in Vlaamse scholen. Deze week hebben de laatste scholen zich aangesloten bij het nieuwe systeem dat ouders, leerkrachten en leerlingen toelaat om berichtjes uitgesteld te sturen.

Met die ingreep wil het bedrijf een einde maken aan het bombardement aan berichten, vaak tot in de late uren of in het weekend, waar zowel ouders, leerkrachten en leerlingen al langer over klagen. Op Smartschool worden niet alleen aanwezigheden bijgehouden of lesmateriaal gedeeld, het is voor veel scholen het voornaamste of zelfs enige communicatiemiddel met de ouders en leerlingen. Resultaten van toetsen, opdrachten voor taken of afspraken rond de nakende ouderavond: het wordt allemaal met een bericht – en bijbehorende melding op de smartphone – op Smartschool meegedeeld.

Zo ontstaat al snel een berichtenstroom die voor alle partijen te veel kan worden. “Ik heb bewust de meldingen van de app niet aanstaan”, zegt Lana (29), leerkracht in het middelbaar. “Want als je zo’n melding binnenkrijgt, is het heel moeilijk om die te negeren.”

In een recente bevraging van Teacher Tapp Vlaanderen gaf 42 procent van de Vlaamse leerkrachten volmondig aan dat ze ’s avonds hun Smartschool nog bekijken, 29 procent doet dit af en toe en slechts 9 procent doet dat niet. Vooral leerkrachten die hun meldingen laten aanstaan zitten daardoor soms na 22 uur nog berichten van hun leerlingen te beantwoorden. Want wat als een leerling ’s avonds nog een relevante vraag stuurt over de komende toets?

Grenzen stellen

Ook in de vakantie is Smartschool nooit helemaal weg. In een andere bevraging van de Teacher Tapp geeft bijna de helft van de leerkrachten aan in de vakantie onmiddellijk te antwoorden op berichten van ouders of leerlingen. Even opvallend is dat liefst 58 procent van de leerkrachten aangeeft dat hun school geen duidelijke regels voorschrijft rond bereikbaarheid op Smartschool. Met andere woorden: in de meeste scholen zijn de leerkrachten op zichzelf aangewezen om te bepalen hoeveel tijd ze op Smartschool zitten.

Dat is ook bij Lana het geval. “Mijn vorige school wou dat je op zondag voor 18 uur een keer je berichten bekeek voor je aan de schoolweek begon, maar op mijn huidige school zijn er geen richtlijnen.” Ze juicht de nieuwe optie op Smartschool om mails uitgesteld te sturen toe.

“Het idee dat leerkrachten constant bereikbaar moeten zijn, is een fout signaal naar leerlingen en ouders toe. Maar in mijn ervaring is zelf je eigen grenzen bepalen het enige wat echt helpt. We moeten leerlingen en ouders echt aanleren dat er voor iedereen grenzen zijn tussen werk en privé.”

Soms gaat het ook mis in de andere richting. Omdat er bij veel scholen geen duidelijk beleid rond Smartschool is, klagen leerlingen soms ook over leerkrachten die ’s avonds nog een opdracht doorsturen of verwachten dat leerlingen na school hun mailbox bekijken.

Aangezien ouders vaak meteen een notificatie krijgen als een leerkracht de toetsresultaten online zette, wisten ouders vaak de punten al voor hun zoon of dochter thuiskwam. Na kritiek daarop heeft Smartschool dat aangepast: sinds dit schooljaar kunnen scholen hun resultaten gebundeld doorsturen, bijvoorbeeld wekelijks of twee keer per maand.

Sommige scholen kiezen bewust om minder mee te delen via Smartschool. Zo zijn er scholen die alleen in de eerste graad op regelmatige basis de punten op Smartschool zetten. “Vanaf de tweede graad willen ze meer verantwoordelijkheid geven aan de leerlingen om die punten zelf te delen thuis", zegt onderwijstechnoloog Jo Tondeur, die het gebruik van Smartschool in Vlaamse scholen onder de loep nam. “Daar spreekt een duidelijke visie op Smartschool uit, maar dat is vandaag slechts bij een deel van de scholen het geval.”

Geen duidelijke visie

Vaak ontbreekt die visie ook over de communicatie op Smartschool naar de ouders. “Ik krijg van de school van mijn zoon zelf vaak berichten die minder relevant voor mij persoonlijk lijken”, zegt Tondeur. “Dan stel je je als ouder snel de vraag: moet ik dat allemaal volgen?”

Waar leerkrachten nog overwegend positief zijn over Smartschool, zorgt het platform vooral bij ouders vaker voor frustratie. Veel ouders raken niet ingelogd, vinden toetsresultaten niet terug of slagen er niet in om zelf berichten naar de leerkracht te sturen. Voor mensen die minder digitaal geletterd of het Nederlands niet machtig zijn is Smartschool helemaal onbegonnen werk.

“We merken dat zo’n 30 tot 40 procent van de ouders nooit Smartschool opent”, zegt Saar (28), kwaliteitscoördinator op een middelbare school. “Voor de inschrijving bij ouderavonden moeten we daarom mensen inschakelen die die ouders inschrijven, omdat ze nooit de mail gezien hadden.”

Hoe nuttig ook, Smartschool blijkt dus ook vaak een bron van stress. Daarom heeft Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) een ontwerpakkoord met de sociale partners over het gebruik van digitale platformen op school. Op basis daarvan moeten scholen tegen volgend schooljaar duidelijke afspraken maken in hun school- en arbeidsreglement, bijvoorbeeld over de tijdstippen waarop leerlingen en leerkrachten bereikbaar moeten zijn.