NieuwsTerrorismeproces
‘Mijn naam is Kevin Borlée’: bijna niemand wil in de jury op het proces rond de aanslagen van 22 maart
Als de juryselectie op het proces rond de aanslagen van 22 maart 2016 representatief is voor hun gezondheidstoestand, ziet het er benard uit voor de Franstalige Brusselaars. Bijna de helft kwam met een medisch attest. 211 van de 661 opgeroepenen daagden simpelweg niet op. Tientallen anderen hadden een excuus klaar, met wisselend succes. Welke excuses werden aanvaard en welke niet? ‘Ik ben hier niet zo in geïnteresseerd.’
Als enige van de negen aanwezige verdachten weigerde de Zweedse IS-strijder Osama Krayem (30) woensdagochtend te antwoorden op de vragen van juryvoorzitster Laurence Massart naar naam, beroep en verblijfplaats. De anderen deden dat wel, ook hoofdverdachten Salah Abdeslam (33) en Mohamed Abrini (37). Het assisenproces kende in september een valse start na een dispuut over de glazen beklaagdenbox, maar is nu eindelijk toch begonnen. Met de obligate jurysamenstelling.
Uit een preloting van 1.000 Franstalige Brusselaars worden 12 juryleden en 24 plaatsvervangers geselecteerd. Ze waren met honderden, verspreid over acht wachtzalen in het tot gerechtshof verbouwde vroegere NAVO-hoofdkwartier in Evere allemaal beplakt met een genummerd etiket. Nadat 339 mensen vooraf al een vrijstelling hadden verkregen, volgden er op de zitting nog eens 200. Daarnaast stuurden 211 gelote burgers hun kat en stelden ze zich bloot aan een boete van 400 tot 8.000 euro.
Iets voor tienen trok de lawine aan excuses zich op gang. Het proces gaat acht à negen maanden duren. Dat betekent dat zo goed als niemand in de jury wil. Juryleden, ook plaatsvervangers, horen permanent op het proces aanwezig te zijn.
“Ik werk bij de Brusselse vervoermaatschappij MIVB en die heeft zich burgerlijke partij gesteld”, beet kandidaat 1 de spits af met wat uiteindelijk de minst voor discussie vatbare reden zou blijken te zijn voor een vrijstelling. Het proces handelt over de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in metrostation Maalbeek die op 22 maart 2016 het leven kostten aan 32 mensen.
“Ik ken een van de verdachten”, zei nummer 88, een vrouw uit Molenbeek. “El Haddad Asufi was een klant van me. Ik ben hoogst verbaasd om hem hier te zien zitten.” Ze kreeg een vrijstelling, net als een taxichauffeur die op 22 maart slachtoffers vanuit station Maalbeek naar ziekenhuizen bracht: “Ik vind het heel eng om hier te zijn.”
Alle denkbare kwalen
Er volgde een eindeloze reeks mensen met alle denkbare medische kwalen en medische attesten, en toen was er opeens kandidaat nummer 83: “Ik heb er geen enkel probleem mee om in de jury te zetelen.” Later op de dag volgde nog een 15-tal mensen dat afzag van een verzoek tot vrijstelling.
Eén kandidaat zei op 22 maart doodsangsten te hebben uitgestaan omdat een van zijn kinderen op het metrostel net voor het geëxplodeerde zat: “Ik was die dag extreem getraumatiseerd en heb eerlijk gezegd mijn vonnis al geveld over de houding van de beklaagden.”
Laurence Massart: “Dit is geen cafétoog. Een jurylid luistert naar de elementen ten laste en ten ontlaste. U wordt niet vrijgesteld.”
Nummer 156 zei twee weken geleden pas te zijn begonnen in een nieuwe baan: “Ze gaan mij ontslaan als ik opeens negen maanden lang afwezig ben.”
Laurence Massart: “Dan krijgt uw werkgever te maken met het arbeidsparket. Jurylid zijn is een burgerplicht en kan nooit een grond zijn voor ontslag.”
En toen was er kandidaat 159: “Mijn naam is Kevin Borlée.” De in de 400 meter gespecialiseerde atleet hoefde geen verdere argumenten te ontwikkelen. Hij werd vrijgesteld.
Een betalingsbewijs of een boeking voor een reis met datum voor ontvangst van de oproepingsbrief werkt altijd. “Ik wens u een fijne vlucht”, kreeg kandidate 195 van Massart te horen.
Het werd een heel lange dag met de uiteindelijke loting pas laat in de avond. De jury bestaat uit 7 vrouwen en 5 mannen. Een van hen is psychologe en victimologe (iemand die slachtofferschap bestudeert) en had om die reden gevraagd niet te hoeven zetelen. Een ander vrouwelijk jurylid schermde eerder op de dag met een promotie die ze dreigde te mislopen.
Op maandag 5 december start het proces echt met het voorlezen van de akte van beschuldiging. Hiervoor zijn drie dagen voorzien.
Deze excuses zijn niet aanvaard:
“Onrechtstreeks ben ik ook slachtoffer van de aanslagen. Mijn zaak ging failliet.”
“Ik ben wel gemotiveerd, maar vanuit Anderlecht is het twee uur met het openbaar vervoer.”
“Ik ben journalist.”
“Ik was maandenlang werkloos en helemaal klaar voor dit proces. Toen ging de telefoon. Er werd me een baan bij een crèche op 500 meter van bij mij aangeboden.”
“Als ik deel uitmaak van de 36, kan ik er begin januari een week niet zijn. Wij vieren nieuwjaar met de familie in Frankrijk.”
“Ik ben hier niet zo in geïnteresseerd. Ik laat mijn plaats dan ook graag aan iemand anders.”
“Ik ben leerkracht in een school waar een van de kamikazes, Najim Laachraoui, vroeger heeft gestudeerd. En later ook familieleden van hem.”
“Mijn vader zit opgesloten in de gevangenis van Itter.”
“Ik voel mij op mijn ongemak. Veel stress. Ik denk niet dat ik een goede kandidate zou zijn.”
“Ik had die dag op die metro kunnen zitten.”
“Ik werk in de sector van dierenvoeding en ben binnen ons bedrijf onvervangbaar.”
“Mijn man wil wel in mijn plaats komen.”
“Ik ben schrijfster en leef van mijn auteursrechten.”
“Ik zit hier al van deze ochtend en begrijp nu al dat mijn uitleg, dat ik onvervangbaar ben op het werk, niet zal voldoen.”
Deze excuses zijn wel aanvaard:
“Ik werk in het Erasmusziekenhuis. Op de dag van de aanslagen was ik van wacht en heb ik slachtoffers van deze barbaarse daden verzorgd. Ik acht me echt niet geschikt om in een assisenjury te zetelen.”
“Vorige week is mijn vader op gewelddadige wijze om het leven gekomen. Ik ben nog in volle rouw.”
“Mijn restaurant kreeg eerst te lijden onder covid, dit kan er echt niet nog eens bij. Ik kan niet nog eens zomaar een jaar sluiten.”
“Ik kan niet goed zitten. Ik heb daar een medisch attest van.”
“Ik ben nauw bevriend met hem daar, advocaat Xavier Carette.”
“Mijn naam is Kevin Borlée.”
“Ik denk dat ik een depressie heb, ik zie morgen de arts. Ik vrees dat ik het psychisch niet ga aankunnen.”
“Ik ben zelfstandige en afhankelijk van één cliënt die heeft laten weten dat hij de samenwerking morgen stopzet als ik moet zetelen. Ik kan dan m’n leningen niet meer afbetalen. Als ik morgen sterf dekt de verzekering de afbetalingen, niet als ik mijn baan verlies.”
“Ik heb een attest van mijn arts, die stelt dat het niet kan om familiale redenen.”
“Ik kan amper lezen of schrijven.”
“Ik ben de buurvrouw van een van de advocaten van de verdediging.”
“Ik heb meerdere ziekten, astma onder meer, en ik ken ook een van de advocaten.”
“Ik vrees dat het niet gaat pakken als ik dat hier zo allemaal hoor, maar mijn vrouw is zwanger van ons vierde kind. De bevalling is voor in maart.”
“Mijn dochter is in 2014 aangerand door Brahim Abdeslam, de broer van Salah.”
“Ik heb een green card voor de Verenigde Staten gewonnen en wou in maart daarnaartoe verhuizen.”
“Ik probleem hebben met lezen en schrijven.”
“Ik ben acteur. De voorbije twee jaren waren al heel zwaar.”
“Ik heb als taxichauffeur geholpen slachtoffers van Maalbeek naar ziekenhuizen te brengen. Ik stond in de voorste linies en voel me op deze plek erg op mijn ongemak.”
“Ik vond het een hele eer om uitgenodigd te worden, maar ik heb Oussama Atar (hoofdverdachte die in 2017 sneuvelde in Syrië, red.) gekend toen hij nog klein was.”
