Midden Oosten-kenner Ludo Abicht over Israël: ‘Dit gaat naar een directe confrontatie met de Palestijnen’

Al drie weekends op rij blijven de protesten tegen de nieuwe Israëlische regering van Benjamin Netanyahu aanzwellen, tot meer dan 120.000 demonstranten. ‘Mensen zijn bezorgd omdat Netanyahu de gematigde vleugel is geworden’, zegt Midden-Oosten-kenner Ludo Abicht.

Waarom blijven de protesten maar groeien?

“Ze begonnen als protest tegen de coalitie van Netanyahu en Itamar Ben-Gvir met zijn religieuze zionisten, die veel verder gaat dan alle vorige Israëlische regeringen. Die Ben-Gvir behoorde ooit tot een groep die uit de Knesset (het Israëlisch parlement, BST) werd gezet voor uitgesproken racistische standpunten.

“De reden dat het protest blijft groeien, van 30.000 demonstranten vlak na de regeringsvorming tot meer dan 100.000 nu, is omdat deze regering een aantal zaken in gang heeft gezet. Amper een paar weken na de regeringsvorming voeren ze al bepaalde punten uit. De kolonisten krijgen officieel de vrije hand in de bezette gebieden. Ze willen ook de macht van het hooggerechtshof beperken en dat heeft alles te maken met de rechtszaken die Netanyahu boven het hoofd hangen.

“Ik denk dat een deel van de bevolking zich grote zorgen maakt omdat deze coalitie toont dat Netanyahu de gematigde vleugel is geworden. Dat kan altijd en hangt af van wat er rechts van je komt. Stel je voor dat er iemand rechts van het Vlaams Belang komt, dan lijkt die partij plots ook gematigder.”

Maakt u zich zorgen?

“Er is een verschuiving naar een meer confronterende politiek, weg van het vredesproces. Eigenlijk is het duidelijk dat ze geen vredesproces willen, maar enkel laten voelen dat ze de macht hebben.

“Dit gaat naar een directe confrontatie met de Palestijnen. Als je de krachtverhoudingen bekijkt, dan heb je een van de meest gemilitariseerde landen tegenover een primitieve guerrilla. Dat kan nog heel lelijk worden. Ik heb ook familie en vrienden ginder.”

Gaat uw familie betogen?

“(Lacht) Mijn familie is iets te conservatief daarvoor. Die voelen zich kiplekker met Likoed (de partij van Benjamin Netanyahu, BST). Laat ons zeggen dat zij de klassieke cd&v-stemmers zijn, machtstrouw.”

Met andere woorden: tegenover die groep demonstranten staat een groep kiezers die best tevreden is?

“Ik moet Netanyahu gelijk geven als hij zegt tegen de demonstranten: ‘jullie hebben de verkiezingen verloren’. Dat is zo, alleen hadden velen niet verwacht dat hij zo radicaal zou gaan. Veel burgers die gematigd zionistisch zijn, willen nu toch duidelijk maken dat dit niet is wat ze bedoelen met zionisme. Dit gaat veel verder dan waar zij voor gekozen of betoogd hebben.”

In Tel Aviv kwamen 120.000 betogers op straat, in Jeruzalem enkele duizenden. Waarom zegt de Israëlische krant Haaretz dan dat het protest in die laatste stad belangrijker kan zijn?

“Tel Aviv is de culturele en economische hoofdstad van Israël, met een hoofdzakelijk seculiere bevolking en een sterke gay pride-beweging. Veel mensen die niet zo gelovig zijn, vluchten weg uit Jeruzalem, naar Tel Aviv. Daardoor komt Jeruzalem nog meer in handen van religieuze groepen, die bijvoorbeeld met stenen gooien naar mensen die op sabbat de auto gebruiken. Daar is minder democratische dialoog en draait het om het verdedigen van heilige grond.

“Israël is dus zoals men zegt a tale of two cities. Als dan ook in die religieuze stad mensen op straat komen, dan is dat voor Netanyahu toch belangrijker.”

Kunnen de protesten wel een verschil maken?

“Meer dan 100.000 demonstranten op een bevolking van 9 miljoen, dat is toch verrassend veel. Het betekent dat Netanyahu op verzet zal stuiten, ook in de Knesset. De toestand zal niet meteen veranderen, maar hij zal misschien wel opletten.

“Als de regering het plan uitvoert om de uitvoerende macht te versterken en de macht van het hooggerechtshof te verzwakken, dan zal het protest aanhouden.”

Maar verzwakken de protesten ook de nieuwe regering?

“Ik denk van wel, omdat de mensen in het centrum zich toch vragen beginnen stellen over Netanyahu en zijn bondgenoten, maar het zal niet noodzakelijk leiden tot de val of herschikking van de regering. Bij protesten geldt toch dat ze bij genoeg geduld vanzelf uitdoven.

“Misschien kan Netanyahu de bevolking weer verenigen tegen een gemeenschappelijke vijand, zoals bijvoorbeeld Iran, de islam of IS. Als er weer een aanslag komt - en dat is in Israël niet zo vreemd - dan zal de verdeeldheid in de Israëlische bevolking weer veranderen.

“Kijk naar de Abraham-akkoorden, die een normalisatie betekenen met enkele Arabische landen, maar hun basis vonden in zo’n gemeenschappelijke strijd tegen Iran. Met de wil tot vrede zoals het dan klinkt, heeft dat niets te maken, want de Palestijnen worden niet eens vermeld in die akkoorden. Bijna de helft van de bevolking bestaat gewoon niet.”

Wat betekent deze regering voor de Palestijnen?

“Er is nu al bijna geen dialoog meer. Kijk, het is altijd een probleem geweest dat Israël geen grondwet heeft - omdat voor de religieuzen de torah geldt als wetgever. Zoals de shariah in sommige islamitische landen. Voor die extreem religieuzen is Gods woord sterker dan het woord van een aantal politici. Maar ondertussen gaan ook zij in het leger en in de politiek en staan ze daar niet meer buiten.

“Terzelfdertijd worden de Palestijnen een steeds groter aandeel van de bevolking. Wat doe je als ze een meerderheid vormen? Ja, ik ken het antwoord van Israël op dit moment: apartheid.”