Met deze maatregelen wil onderwijsminister Weyts meer dan 100 miljoen euro besparen

Waarom moet er bespaard worden in het onderwijs?

De Vlaamse regering kondigde bij de Septemberverklaring aan dat ze tegen 2024 wil besparen. Ook minister van Onderwijs moest op zoek naar 112 miljoen euro aan besparingen. Waar de N-VA-minister precies ging snijden, was nog onduidelijk. Eerder overleg met het onderwijsveld leverde weinig tot niets op, maar Weyts heeft nu “na ruggespraak met het onderwijsveld” knopen doorgehakt.

Het onderwijs is goed voor ongeveer 30 procent van het hele Vlaamse budget en moet ongeveer 10 procent van de Vlaamse besparingen realiseren, klinkt het in een persbericht. Daarnaast moeten ook nog eerder voorziene besparingen nu geconcretiseerd worden.

Over welke besparingen gaat het?

• Een groot deel van de nodige inspanning (46 miljoen euro) komt van het schrappen of uitstellen van geplande uitgaven. Zo waren er in 2022, 2023 en 2024 nieuwe beleidsstimulansen gepland ter waarde van in totaal ongeveer 100 miljoen. De inhoud van dat geplande beleid lag nog niet helemaal vast, maar het was onder meer de bedoeling maatregelen te nemen om het lerarenberoep te verlichten en/of aantrekkelijker te maken. Maar intussen is er een nieuwe cao ter waarde van 188 miljoen euro, merkt minister Weyts op.

• De geplande hervorming van de financiering van de graduaten in het hoger onderwijs wordt versneld. Nu valt die financiering nog onder het systeem zoals in het leerplichtonderwijs (met onbeperkte groei). Maar vanaf september 2022 wordt dat 2 procent per jaar. Die aanpassing zou normaal gezien pas in 2023 doorgevoerd worden, maar wordt nu vervroegd naar september 2022.

• In het infrastructuurbudget, dat nu 3 miljard euro bedraagt, zal verder ook één oproep voor huursubsidies overgeslagen worden, klinkt het. Ook enkele subsidies (voor een bedrag van 3 miljoen euro) aan organisaties doven uit. Om welke organisatie het gaat, is niet duidelijk.

• Weyts rekent ook op een besparing (van op termijn 18 miljoen euro) door leerkrachten na langdurige afwezigheid wegens ziekte sneller te re-integreren op de werkvloer. Voortaan kunnen ze geleidelijk aan terugkeren, door bijvoorbeeld aanvankelijk bijvoorbeeld slechts enkele uren per week te werken, in plaats van de helft van hun lesopdracht, zoals tot nu toe het geval was. Op die manier zullen er minder uitgaven nodig zijn voor de volledige vervanging van leerkrachten.

‘Boekhouder-tovenaar’

Volgens minister Weyts raken de besparingen niet aan de onderwijskwaliteit. “De besparingen in het onderwijs sparen het onderwijs. Er wordt niet geraakt aan de investeringen die nodig zijn om onze onderwijskwaliteit weer op te krikken, aan de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep of aan de reguliere werking van de scholen”, aldus Weyts in een persbericht.

Ondanks die verklaring blijven de onderwijskoepels de besparingen betreuren. “Een beslissing die nog steeds wrang smaakt”, klinkt het bij het Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Wel waarderen ze dat Weyts inspanningen heeft gedaan om de besparingen zo pijnloos mogelijk te maken voor de scholen. Dat zegt Koen Pelleriaux, afgevaardigd bestuurder van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Een zelfde geluid valt te horen bij de katholieke koepel.

De OVSG (Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten) stelt dat de besparingen hoe dan ook de scholen treffen. Eke euro in het onderwijs is immers nodig. “Het enige positieve is dat er aan werkingsmiddelen en omkadering niet wordt geraakt”, aldus de OVSG.

Oppositiepartij Groen reageert dan weer met een vleugje cynisme en noemt de onderwijsminister een “boekhouder-tovenaar”. Met het schrappen en uitstellen van geplande uitgaven “doorprikt Weyts zijn verhaal over investeringen van enkele weken geleden”, meent onderwijsspecialiste Elisabeth Meuleman. “Ook de uren voor extra handen in de klas zijn schone schijn en daar zal hij de facto op besparen”, vult parlementslid Johan Danen aan. “Er zijn te weinig leerkrachten dus zullen die uren toch niet ingevuld worden”, klinkt het.

Die besparingen tegen de achtergrond van het lerarentekort zijn volgens Groen “problematisch”. “De minister zegt niet te raken aan de onderwijskwaliteit, maar het lerarentekort en de vele uren studie in het secundair onderwijs zijn net een enorme bedreiging voor ons onderwijs”, stelt Groen.