Met de finale in zicht ontwaakt de schurk in Messi

Hij provoceert, scheldt en bederft het spel. Nee, Lionel Messi is niet langer de ideale schoonzoon. Nationale en persoonlijke trauma’s blijken de brandstof in zijn zoektocht naar de wereldtitel.

Tien seconden, langer duurt het beeldfragment niet. Lionel Messi (35) wandelt naar de Nederlandse dug-out. Argentinië heeft net gewonnen op penalty’s, na een schop- en scheldpartij met één rode en zeventien gele kaarten. De camera laat de vechtpartijen op het veld achter zich en volgt de Argentijnse nummer tien naar de catacomben. De kijker ziet alleen zijn nek, maar zijn lichaamshouding, met rechte rug en lichtjes naar voren gebogen schouders, volstaat om te begrijpen dat zijn ogen vuur spuwen.

Wanneer Messi de dug-out nadert, heft hij zijn rechterhand op. Hij vormt een blabla-gebaar richting de Nederlandse bondscoach Louis van Gaal. Assistent Edgar Davids legt verbouwereerd een hand op de schouder van Messi, terwijl de gezichtsspieren van Van Gaal zich plooien naar een mengeling van ontzag en verontwaardiging. Tien meter verder bijt hij Wout Weghorst toe dat hij “niet zo dom” moest kijken.

Messi is uit zijn rol gevallen. Voor een zeldzame keer een slechte winnaar. Op zijn laatste WK is alleen dat laatste woord nog van tel.

Geen Maradona

Elke schurk heeft zijn ontstaansgeschiedenis. Lang was Messi de ideale schoonzoon. Het tegenbeeld van Cristiano Ronaldo, zijn eeuwige rivaal: minder egocentrisch, braaf, timide. Behalve trappen incasseren en doelpunten maken leek er weinig te gebeuren in het leven van de Argentijnse aanvaller.

Het is een van de redenen waarom Messi in Argentinië de heimwee naar Diego Maradona nooit helemaal heeft kunnen stillen. Maradona was een straatschoffie. Hij snoof cocaïne, ging uit tot in de vroege uurtjes en schurkte aan tegen de maffia. Hij werd een halfgod in Napels, de vuilste en ruigste aller Italiaanse steden. Net die mentaliteit maakt deel uit van de Argentijnse voetbalidentiteit. Maradona was rauw, Messi gepolijst.

Op vlak van de resultaten lijkt het palmares van Maradonna te verbleken bij dat van Messi. In clubverband won Maradona twee keer de Serie A en één keer de UEFA Cup. Messi werd tien keer Spaans kampioen en won vier Champions Leagues. Om nog maar te zwijgen van zijn zeven Gouden Ballen.

Maar Maradona maakte wel twee underdogs kampioen: Napoli in 1987 en 1990, en Argentinië op het WK van 1986. Daar nam hij een middelmatig nationaal elftal bij de hand en gebruikte ook die van God om zijn land naar de wereldtitel te leiden.

Vijftien jaar lang was Messi voor Argentinië dan weer de wereldster die geen prijs kon winnen met zijn land. In 2014, na een grijs WK, verloor hij de finale van Duitsland. In de Copa América, het Zuid-Amerikaanse landenkampioenschap, verloor Messi vier finales. In 2016 stopte hij zelfs even na de zoveelste verloren eindstrijd, verteerd door schuldgevoelens tegenover zijn volk – Messi had een beslissende strafschop gemist. “Dit is niet voor mij. Ik voel me zo verdietig.”

Hij gebruikte de maanden die daarop volgden voor introspectie. Messi keek thuis naar zijn goedgevulde trofeeënkast, maar zag vooral de schaarse lege plaatsen. Zeggen dat Messi enkel gedreven wordt door sportieve waarden zou fout zijn. Anders verlaat je Barcelona niet voor de oliedollars van de nouveaux riches uit Parijs en Qatar.

Zijn eergevoel bleef overeind. Hij gebruikte de nederlagen uit het verleden, zijn persoonlijke mislukkingen, als brandstof om door te gaan. “Mijn liefde voor de nationale ploeg, voor mijn land, was te groot”, zei Messi bij zijn comeback.

De wondes uit het verleden neemt Messi nu mee het veld op wanneer hij het Argentijnse blauw-wit gestreepte shirt aantrekt. Hij ziet de film van de gemiste penaltyseries tegen Chili in de Copa América en de goal van Mario Götze in de verlengingen van de WK-finale.

Het doet denken aan een citaat van NBA-legende Michael Jordan in de befaamde Netflix-documentaire The Last Dance: “And I took that personally.” Ook Messi nam het falen van het verleden persoonlijk.

De tranen van teleurstelling maakten vorig jaar plaats voor tranen van blijdschap. Messi loodste zijn land dan toch nog naar winst in de Copa América.

Steun aan Riquelme

Tijdens dit WK is duidelijk geworden dat niet enkel de trauma’s uit zijn eigen verleden de drijfveer zijn van de aanvaller. Afgelopen vrijdag vocht hij een nationale vete uit met Nederland, en in het bijzonder Louis van Gaal. Na de 2-0 juichte hij door zijn handen achter zijn oorschelpen te houden. Een verwijzing naar de manier waarop Juan Román Riquelme twintig jaar geleden zijn doelpunten vierde. Die Argentijn verzeilde in zijn periode bij Barcelona op de bank. Volgens de Zuid-Amerikanen werd riquelme mismeesterd door Van Gaal.

Voor de kwartfinale had Van Gaal aan de Nederlandse media een paar prikjes uitgedeeld richting Messi en Argentinië. Dat er kansen lagen op de linkerflank, omdat Messi niet al te sterk meeverdedigt. Dat hij geen bal had geraakt in 2014 toen de twee landen elkaar voor het laatst waren tegengekomen. Dat Nederland sterker was in strafschoppen dan Argentinië. Olie op het vuur in de kleedkamer van de Zuid-Amerikanen.

Messi deed wat Jordan deed in diens laatste dans: hij nam het persoonlijk.

Argentinië - Kroatië om 20 uur op Eén