Mentale veerkracht kan bergen verzetten

Tienkamper Thomas Van der Plaetsen (25) testte in oktober 2014 positief voor doping. Het zwangerschapshormoon HCG was in zijn bloed gevonden en dat is een verboden prestatieverhogend middel. Maar het is ook een merkstof voor teelbalkanker. Die diagnose viel enkele dagen later.

Nu bijna twee jaar later heeft hij zich weer naar de top geknokt. Afgelopen donderdag behaalde hij goud op het Europees kampioenschap en kwalificeerde zich zo voor de Olympische Spelen in Rio. "Ik was verrast dat hij in zo'n korte tijd al zo'n hoog niveau haalde", zegt zijn behandelende oncoloog Christof Vulsteke van het Kankercentrum Gent. "Hij werd natuurlijk uitstekend begeleid in zijn revalidatie door zijn entourage, maar hij heeft zich hier wel voor 110 procent moeten inzetten. Chemotherapie zorgt immers vaak erg lang voor vermoeidheid."

Bewegen

Kanker is een van de meest ingrijpende ziektes, met een enorme impact op het leven van de patiënt. De behandeling bestaat vaak uit chemotherapie en de gevolgen daarvan - voornamelijk de vermoeidheid - kunnen nog maanden tot jaren voelbaar zijn. Al is preventief rusten uit den boze. Want verschillende studies bewezen al dat bewegen en actief bezig zijn de overlevingskansen na kanker verhogen. "De patiënt mag zich moe maken, maar niet uitputten", zegt professor Jacques De Grève, diensthoofd Oncologie in het Kankercentrum Brussel. "Bij topsporters is dat natuurlijk anders, maar zij worden goed begeleid en doen dat ook maar op een beperkt aantal momenten."

Van der Plaetsens krachttoer is in dat opzicht dus zeker geen unieke prestatie. Er zijn al heel wat voorbeelden van topsporters die na ziekte opnieuw topniveau behaalden. Lance Amstrong is ondanks de dopingschandalen waarschijnlijk de meest bekende. "Het is natuurlijk een mooie prestatie van Van der Plaetsen", zegt professor De Grève. "Maar ik ken veel andere patiënten die ook spectaculaire prestaties leveren en hun leven erg snel hernemen na kanker."

Al is een louter fysieke inspanning niet voldoende voor topsporters om hun oude niveau na ziekte opnieuw te kunnen bereiken. Een grote mentale veerkracht blijkt even bepalend of zelfs belangrijker. Dat is goed nieuws voor Van der Plaetsen, want zijn motivatie om weer de top te bereiken, was torenhoog én aangesterkt door de heisa in de media rond zijn vermeende dopinggebruik.

"Van der Plaetsen is mentaal ongelooflijk sterk", zegt sportarts Peter Vervoort. "Na de dood van zijn vader is ook al gebleken dat hij enorm goed kan omgaan met tegenslagen." Zijn vader stierf in 2011 aan de gevolgen van pancreaskanker toen Van der Plaetsen al in Zuid-Korea zat voor het WK atletiek. Daar behaalde hij net te weinig punten voor een ticket naar de Olympische Spelen in Londen in 2012.

Omgaan met de diagnose van kanker of andere zware ziektes lijkt volgens sportpsychologen erg goed op zo'n rouwproces, waarbij aanvaarding cruciaal is. En dat deed Van der Plaetsen ook. Bovendien koos hij samen met zijn behandelende arts voor chemotherapie als nabehandeling om de ziekte helemaal uit zijn lichaam te bannen. Samen met zijn entourage begon hij nadien aan een lange revalidatie. Daarom is hun netwerk en voldoende sociale steun cruciaal, zeggen sportpsychologen. Europees kampioen Van der Plaetsen is ook in dat geval gezegend, met zijn broer als hoofdcoach, zijn zus als manager en zijn moeder als trouwste supporter.