‘Mensensmokkelaars werven Russische kapiteins voor migrantenboten naar Italië’

In een rapport van de Italiaanse niet-gouvernementele organisatie Arci Porco Rosso en de non-profitorganisatie Borderline Europe wordt “een verdubbeling geconstateerd van het aantal arrestaties van Russische burgers” die beschuldigd worden van het besturen van de schepen. Daarnaast zijn er veel meer arrestaties van “Syriërs, Bengalen en zelfs mensen uit landen die niet aan zee grenzen, zoals Kazachstan en Tadzjikistan”.

De route van Turkije naar Italië is opgezet door een crimineel netwerk van Turkse smokkelaars als alternatief voor de lange route over land over de Balkan naar de EU, deels als reactie op de pushbacks. De route wordt meestal afgelegd met behulp van kleine snelle jachten, vaak gestolen of gehuurd. Ongeveer 11.000 migranten kwamen in 2021 vanuit de Turkse havens Izmir, Bodrum en Çanakkale aan op de Italiaanse kusten van Puglia, Calabrië en Sicilië.

Minder Oekraïense kapiteins

Aanvankelijk rekruteerden de smokkelaars bijna uitsluitend Oekraïense zeelieden, van wie velen het land waren ontvlucht om te ontkomen aan hun militaire dienst, tijdens de oorlog tegen de door Rusland gesteunde separatisten in Donbas. Maar sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 is het aantal door Turkse smokkelaars gerekruteerde Oekraïners afgenomen.

“Oekraïners zijn van fundamenteel belang geweest voor de aankomst van mensen die uit Turkije vertrokken, omdat ze deskundige zeelieden zijn die weten hoe ze met een boot moeten omgaan”, aldus het rapport. “Met het uitbreken van de oorlog is het Oekraïense mannen onmogelijk gemaakt om hun land te verlaten, wat ongetwijfeld een bepalende factor is geweest in de verminderde beschikbaarheid van Oekraïense kapiteins.”

Om hen te vervangen, zijn Turkse bendes begonnen met asielzoekers op te leiden om boten te besturen, Turkse zeelieden aan te werven, en steeds meer Russische burgers en anderen uit voormalige Sovjetrepublieken in te huren.

“Vroeger werden enkele Russische burgers door smokkelaars gerekruteerd voor dit werk, maar dat waren meestal geïsoleerde gevallen”, zegt advocaat Giancarlo Liberati aan The Guardian. “Na de Russische inval in Oekraïne, en eigenlijk al een paar maanden voor de oorlog, merkten we een toename van Russische burgers die werden gerekruteerd om deze zeilboten met migranten te besturen, en hun betrokkenheid is bijna systematisch geworden.”

‘Wanhopige zeelieden’

In mei 2022 stortte een zeilboot met ongeveer 100 migranten aan boord neer op een oude kade in Siderno, Calabrië. Bij het incident kwamen twee mensen om het leven: het waren allebei Russische burgers die vermoedelijk het schip bestuurden. De meest recente arrestatie vond plaats in november, toen drie Russen ongeveer 100 migranten uit Syrië, Afghanistan en Irak naar de kust van Sicilië brachten.

Bij veroordeling riskeren de kapiteins van de boten tot 15 jaar gevangenisstraf. Volgens liefdadigheidsinstellingen en advocaten beweert een meerderheid van de Russen die in Italiaanse gevangenissen worden vastgehouden, dat zij hun land moesten ontvluchten om te ontkomen aan de militaire dienst en dat ze hadden geweigerd in Oekraïne te vechten.

De hoofdaanklager van het Italiaanse Crotone, Giuseppe Capoccia, zei dat de door de Turkse netwerken gerekruteerde kapiteins “voor deze specifieke taak waren ingehuurd” en dat zij in sommige gevallen in het bezit waren van een toeristenvisum. “Het zijn wanhopige zeelieden die elk baantje zoeken om wat geld te verdienen.”

Ondanks de toename van het aantal Russische smokkelaars komt het grootste aantal kapiteins dat voor deze route wordt gearresteerd uit Egypte en Turkije.