‘Mensen zonder symptomen testen: dat doen we voor geen enkel ander virus’

De ongerustheid over de Indiase variant van het coronavirus is groot. Toch staat het niet vast dat die straks ook hier een ravage aanricht. De Indiase variant is dan wel erg besmettelijk, ‘maar dat zegt niks over het gevaar dat wij lopen’, zegt wetenschapper Koen Deforche.

Deforche weet waarover hij spreekt. Hij is burgerlijk ingenieur van opleiding, en doctoreerde in medische wetenschappen aan het Leuvense Rega-instituut, onder het waakzaam oog van virologe Anne-Mieke Vandamme. Zijn bedrijf bouwt technologie voor genoomanalyse, GenomeDetective – het is met die technologie dat eerder de Zuid-Afrikaanse variant voor het eerst werd opgemerkt.

De Britse variant luidde een nieuwe fase van de epidemie in ons land in. Is de situatie met de Indiase variant B.1.617.2 vandaag vergelijkbaar?

“De Indiase variant is bestempeld als een zogenaamde variant of concern omdat hij een stuk besmettelijker is dan het ‘wild type’ (de oervorm van SARS-CoV-2, SK). In Zuidoost-Azië hadden ze vooral ervaring met dat type, en daarom is deze nieuwe virusvorm voor hen wel zo zorgwekkend.

“Maar dat zegt niks over het gevaar dat wij lopen, want het ‘wild type’ is bij ons uit de markt gedrongen door de Britse variant. En het is nog lang niet duidelijk of de Indiase variant ook veel besmettelijker is dan de Britse.”

De Indiase virusstam zou ook zwaarder ziek maken.

“Dan nog is de besmettelijkheid de belangrijkste vraag. Stel dat de Indiase variant mensen zieker maakt dan de Britse, maar niet besmettelijker is: dan bestaat de kans dat de Indiase variant bij ons de Britse variant niet overwoekert.”

Zijn onze vaccins even werkzaam tegen die nieuwe variant?

“Steeds meer wordt duidelijk dat de vaccins hun werkzaamheid behouden, ja. Iets anders is de natuurlijke immuniteit na een infectie met de oude virusvariant. India dacht dat het groepsimmuniteit bereikt had in enkele grote steden zoals New Delhi, doordat genoeg mensen een besmetting hadden doorgemaakt, maar de nieuwe variant zorgde toch voor een zware uitbraak. Dat wijst er wellicht op dat de natuurlijke immuniteit deels omzeild wordt.”

Intussen zitten de cijfers in ons land flink in dalende lijn. Stemt de evolutie van de epidemie u positief?

“Ik ben daar niet enorm door verrast. Dit is eigenlijk de evolutie die ik twee maanden geleden ongeveer had ingeschat op basis van de vaccinaties. Het is natuurlijk positief dat die vaccinaties ook effectief zo goed lopen. Maar vergeet niet dat de besmettingscijfers een vertekend beeld geven, omdat we net uit een lang weekend komen. Volgende week zullen we mogelijk een kleine correctie naar boven zien.”

De ziekenhuiscijfers worden niet vertekend door een verlengd weekend. Voor het eerst in maanden waren er minder dan 100 opnames op één dag.

“Ook hier hadden we verwacht dat de cijfers sterk omlaag zouden gaan. De helft van de hospitalisaties gebeurde bij 65-plussers, en in die groep toont het effect van de vaccinaties zich nu duidelijk. Vanaf volgende week zal de grote meerderheid van de ziekenhuisopnames gebeuren bij jongere mensen. Het is maar de vraag hoe de cijfers dan gaan evolueren, want op die leeftijdsgroepen hebben we nu niet echt een heel goed zicht.”

Er zijn elke dag nog steeds meer dan 2.000 bevestigde besmettingen. Dat is te veel?

“Zolang we geen groepsimmuniteit bereiken en we blijven testen, gaan de besmettingen niet snel afnemen. Er wordt nu flink versoepeld, en we hebben meer contacten. We gaan het nog wel even moeten stellen met die hoge besmettingscijfers.”

Misschien is dat niet zo’n groot probleem als mensen maar niet zo ziek worden dat ze in het ziekenhuis belanden?

“Ik ben het daarmee eens. Nu de vaccinaties een cruciale en definitieve fase naderen, is het tijd om een stap terug te zetten en ons af te vragen wat het doel is van al dat testen. Mensen zonder symptomen testen: dat doen we voor geen enkel ander virus. Op zeker moment gaan we toch moeten beslissen om dat af te bouwen.

“Let op: er zijn ook redenen om te blijven testen, maar misschien niet zo uitgebreid als vandaag. Het is bijvoorbeeld belangrijk om te weten welke virusvarianten er circuleren.”

Onder meer de GEMS-experts toonden zich erg bezorgd over het zomerplan van het Overlegcomité: het ging voor hen veel te snel. Deelt u die bezorgdheid?

“Neen, ik deel die niet, of toch niet in dezelfde mate. Ik denk dat het zomerplan eigenlijk niet slecht in elkaar zit, al is het misschien nog iets te complex. Maar de criteria op basis van ziekenhuiscijfers zitten goed. Die cijfers zijn vandaag de belangrijkste graadmeter, samen met de vaccinatiegraad.”

Op welk punt kan onze samenleving weer helemaal open?

“Dat is een debat dat we snel moeten voeren, want er zal in de samenleving ook wel weerstand zijn. Mensen die bang zijn, moeten we op het juiste moment geruststellen. Het lijkt mij niet de bedoeling dat we nu allemaal al grote festivals gaan doen in juni. Maar ik vind het wel goed gezien van de regering om festivals te kunnen organiseren voor onze jongeren in augustus. We hebben al eerder gezien dat eenmalige evenementen geen nieuwe golf veroorzaken.”

Nemen we geen risico met zulke massafestivals in de zomer?

“We nemen zeker het risico dat er op die dag extra infecties gebeuren. Er zal op dat festival transmissie van het virus zijn: sneltests zijn niet helemaal sluitend, en veel jongeren zullen nog niet gevaccineerd zijn. Maar het risico is echt wel beperkt, en ik denk dat we het aan de jongeren verplicht zijn om dat risico te nemen. Mensen die een groot risico lopen, zullen dan gevaccineerd zijn of daar de kans toe gekregen hebben.”