Mensen lopen warm voor de houtkachel: hoe voordelig (en hoe ecologisch) is dat?

Door de houdgreep van de energieleveranciers lopen steeds meer mensen warm voor de houtkachel. Economisch gezien een slimme keuze, maar is het wel zo ecologisch?

“De dag nadat in het nieuws was verschenen dat het voorschot op de energiefactuur zou stijgen hebben we hier haast een stormloop gekend: zowat iedereen wou plots een hout- of pelletkachel.” Mike Van Loon, verkoper bij Goeyvaerts, zag hun verkoop de laatste maanden met 25 procent stijgen. Ook afgelopen weekend gonsde het bij de haard- en kachelspecialist van de bedrijvigheid. Het overgrote deel van de klanten dat hun zaterdagmiddag spendeert in de Antwerpse showroom is op zoek naar een alternatief voor hun verwarming op gas.

Ook voor Guy Lodewijks (55) en Diane Van den Bundere (57) was de pittige energiefactuur de aanleiding voor hun bezoek. “We hebben een groot huis, maar met studerende kinderen die vaak op kot of bij vrienden zijn heb je niet meer de nood om dat telkens helemaal te verwarmen. We zoeken dus een oplossing voor de leefruimte en open keuken en hopen dat we door het plaatsen van een pelletkachel onze energiefactuur toch kunnen verlagen.”

Hoewel het koppel een houtkachel een mooiere vlam vindt hebben, kiest het wellicht voor de pelletkachel, waarbij je pellets gemaakt van samengeperst houtafval opstookt. “Dat ecologische aspect is voor ons wel belangrijk. We halen een deel van onze energie bijvoorbeeld uit zonnepanelen, maar we verwarmen nog steeds op gas. En dan speelt het economische luik natuurlijk ook mee. Als de gasprijzen niet verdrievoudigd waren stonden we hier vandaag wellicht niet.”

Tot 50 procent goedkoper

Volgens Agoria, de technologiefederatie die ook de houtkachelsector vertegenwoordigt, is verwarmen met hout of houtpellets is op dit moment zo’n 50 tot 35 procent goedkoper dan met gas. Op jaarbasis kan je op die manier tot zo’n 1.000 euro uitsparen. Voor alle duidelijkheid: een houtkachel is niet hetzelfde als een open haard – die geen glas voor het vuur heeft waardoor je continu moet stoken en je veel roet en fijnstof vrijmaakt. Een vernieuwde houtkachel heeft bovendien een veel hoger rendement vanwege de drievoudige verbranding. “Bij primaire verbranding in oude modellen wordt de buis en de kachel wel warm, maar wordt de rest van de warme lucht continu naar buiten gestuwd. Door secundaire en tertiaire verbranding (en eventuele convectie) toe te voegen blijft de warmte meer circuleren, heb je minder uitstoot én een rendement van bijna 90 procent”, vertelt een verkoper.

Houtkachels liggen al een tijdje onder vuur omdat ze medeverantwoordelijk zijn voor de uitstoot van fijnstof, roet en kankerverwekkende PAK’s en dioxines. In 2018 meldde de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) dat houtverbranding verantwoordelijk was voor 35 procent van de totale fijnstofuitstoot in Vlaanderen (al worden ook vuurkorven en open haarden meegenomen in die cijfers). Dat zette toenmalig minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) aan tot het sluiten van een green deal met de kachelsector waarbij hout- en pelletkachels tegen 2030 de helft minder schadelijke stoffen uit mogen stoten. In Europa is er de EcoDesign 2022-wetgeving die op 1 januari van kracht ging. Kachels die hieraan willen voldoen moeten een rendement van 75 procent of hoger hebben en de uitstoot van fijnstof dient minder dan 40 mg/m3 te zijn.

Uitstoot is uitstoot

“De sector zet daar al lang streng op in, maar we merken sinds een aantal jaar dat ook onze klanten daar steeds meer mee bezig zijn”, bevestigt Van Loon. “Een minderheid heeft ook grondige research gedaan en stelt gerichte vragen over de gebruikte houtsoorten en het verbrandingssysteem, maar de meerderheid moeten we nog goed begeleiden. Sowieso verkopen we alleen maar kachels die voldoen aan de normen. Veel mensen hebben nog een verouderd idee van een kachel, maar de nieuwste modellen kan je zelfs bedienen vanuit je wagen.” Het belangrijkste, volgens Van Loon, is dat je je kachel goed gebruikt en dat je hem goed onderhoudt, maar ook dat je bijvoorbeeld geen te groot model koopt voor de kubieke meter van je woning. “Zelf kan ik mijn herenhuis verwarmen met een kachel van 46 centimeter diameter. Het is even een investering, maar die verdient zich – zeker met de huidige energieprijzen – na een aantal jaar vanzelf terug.”

Bij Bond Beter Leefmilieu plaatst men toch kanttekeningen bij deze verwarmingsbron. “Het klopt dat er in vergelijking met open haarden en traditionele kachels heel sterke fijnstofreducerende ingrepen hebben plaatsgevonden en dat pelletkachels minder grondstoffen moeten verbranden, maar houtstook zorgt altijd voor uitstoot, daar kan je niet omheen”, zegt beleidsexpert energie-efficiëntie en groene warmte Angelos Koutsis.

Zelfs de nieuwe, volgens de EcoDesign-goedgekeurde modellen hebben door hun uitstoot volgens Koutsis nog steeds een hogere milieukost dan alternatieven zoals de warmtepomp, die groener, maar ook heel wat duurder is. “Dat is een investering die veel mensen niet kunnen dragen. Afstappen van gas moest sowieso vroeg of laat gebeuren, dus het is begrijpelijk dat zelfs milieubewuste burgers kiezen voor hout – ze hebben een hart, maar natuurlijk ook een hoofd. Het is vooral aan de Vlaamse overheid om een beter beleid te voeren rond de energiefactuur en het verschil tussen de gasprijs en de elektriciteitsprijs aan te pakken, zodat de meest ecologische oplossing ook de meest economische wordt.”