Meer omikron, maar dalende besmettingen: hoe kan dat? En wanneer komt de stijging?

Terwijl de besmettingen met het coronavirus blijven dalen, komt het Overlegcomité woensdagochtend samen om zich over mogelijke verstrengingen te buigen. Dat klinkt paradoxaal, maar de daling zal allicht niet lang meer duren. Experten vrezen een toename vanaf begin volgende week.

Voorlopig blijven de besmettingen in België dalen, tot 8.635 per dag nu, en de daling gaat zelfs steeds sneller – nu 35 procent op weekbasis. Maar onder de waterlijn, onzichtbaar in de dagelijkse cijfers, broeit er wat. Daar groeit het aandeel van omikron dag na dag. Volgens de laatste cijfers van microbioloog Emmanuel André, hoofd van het nationale covidreferentielabo, is omikron momenteel goed voor 21,9 procent van alle besmettingen. Bovendien verdubbelt dat aandeel om de twee tot drie dagen: begin deze maand ging het om amper 0,3 procent, een week geleden om 3,5 procent.

Aan de hand van die verdubbelingssnelheid en de ervaring in de landen waar omikron al een groter aandeel in de besmettingen vormt, vallen projecties voor België af te leiden voor de komende week. Met de laatste gegevens in de hand schat biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven) dat omikron de grens van 50 procent in ons land rond 25 december zal doorbreken en dus dominant zal worden. Nog enkele dagen later, aan het begin van het nieuwe jaar, zal omikron dan bijna alle andere varianten, die nu vooral de deltavariant zijn, verdrongen hebben.

Ook in Nederland verbazen overheidsexperts zich over de nog sneller dan verwachte opgang van de omikronvariant. Al kort na kerst zal de variant alle bestaande virussen in Nederland hebben verdrongen, vreest viroloog Jaap van Dissel. Tot dusver ging het RIVM, het Nederlandse Sciensano, ervan uit dat de variant pas na de jaarwisseling de overhand zou krijgen.

1.400 omikronbesmettingen per dag

Bij ons is de omikronvariant op dit moment goed voor ongeveer 1.400 besmettingen per dag, zegt André. Een week geleden waren het er nog maar ongeveer 400. Professor biostatistiek Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven) schat dat het cijfer tegen het kerstweekend zal oplopen tot 5.000 à 6.000. Het aantal besmettingen met de deltavariant zal dan fors teruggelopen zijn.

Dat het totale aantal besmettingen weer zal stijgen, staat voor Molenberghs vast. Doordat de omikronvariant er beter in slaagt onze immuniteit te omzeilen, kan het niet anders dat de dalende trend van de curve op een gegeven moment weer zal ombuigen naar een stijging.

Maar wanneer? Daarover heerst veel onzekerheid. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Engeland gelden er in België al langer en meer restricties. Een vermeden contact werkt zowel tegen de deltavariant als tegen de omikronvariant. Daardoor houdt de daling mogelijk langer aan, en kan de verwachte stijging wat worden uitgesteld. “Maar op een gegeven moment zal de daling van delta niet meer volstaan om de stijging van omikron te verhullen, en komt die laatste boven water”, zegt Molenberghs. "Allicht ergens begin volgende week, maar met een grote onzekerheidsmarge.”

Wat de uiteindelijke impact op nieuwe ziekenhuisopnames zal zijn, is nog een stap verder. Vanuit het buitenland komen verschillende signalen. Uit de laatste Deense cijfers blijkt bijvoorbeeld dat van alle omikronbesmettingen tot nu toe slechts 0,6 procent tot een ziekenhuisopname leidde. Bij de deltabesmettingen de laatste maand was dat 1,6 procent, of 2,66 keer meer.

Maar volgens Molenberghs is het te vroeg om daaruit af te leiden dat de omikronvariant tot een milder ziekteverloop en minder hospitalisaties leidt. "De grote bulk aan omikronbesmettingen is daar pas de laatste dagen opgetekend, en het duurt een tijd vooraleer een besmetting tot een mogelijke ziekenhuisopname leidt. Bovendien circuleert omikron in Denemarken vooral onder de jongere generatie, waarbij er sowieso minder kans op ziekenhuisopname is. Bij de oudere generatie is het daarentegen nog de deltavariant die de overhand heeft.”