Meer dan vijftig oppositieleden opgepakt in Hongkong: ‘Peking heeft onze autonomie vernietigd’

De lijst met 53 arrestanten leest als de fine fleur van de Hongkongse democratiebeweging: 13 gewezen parlementsleden, 21 districtsraadsleden, 2 vooraanstaande academici en een Amerikaanse advocaat, die vaak activisten verdedigde. Het gaat om de eerste buitenlander die onder de Nationale Veiligheidswet is opgepakt.

De Hongkongse politie doorzocht 72 gebouwen en droeg vier mediaorganisaties per gerechtelijk bevel op documenten te overhandigen. Ook in de woning van oppositieboegbeeld Joshua Wong vond een huiszoeking plaats. Hij kon niet meer gearresteerd worden omdat hij al een straf van dertien maanden uitzit voor zijn rol in de protesten, maar wordt naar verwachting mee aangeklaagd.

De 53 arrestanten zijn allen deelnemers of organisatoren van de prodemocratische voorverkiezingen van afgelopen juli, waaraan verschillende oppositiepartijen deelnamen. Zij hoopten door samenwerking een meerderheid in de Wetgevende Raad (LegCo) te verwerven, en die te gebruiken om de begroting weg te stemmen. Dat zou een val van de pro-Peking-regering uitlokken.

Die werkwijze is perfect in lijn met de Basic Law, de Hongkongse minigrondwet, maar wordt nu op basis van de Nationale Veiligheidswet als ‘staatsondermijning’ bestempeld. “Deze actieve elementen worden ervan verdacht betrokken te zijn in het omverwerpen van de regering”, aldus de Hongkongse minister voor Veiligheid John Lee. “Ze wilden de regering verlammen.”

Monddood

De Nationale Veiligheidswet, die per 1 juli door Peking an Hongkong werd opgelegd, maakt ‘terrorisme’, ‘afscheiding’, ‘ondermijning’ en ‘samenzwering met buitenlandse machten’ strafbaar. Bij de invoering suste de Hongkongse regering dat slechts ‘een heel kleine minderheid’ onder de wet zou vallen. In de praktijk wordt de wet breed ingezet om de oppositie monddood te maken.

“Ik zou durven zeggen dat wat in de Nationale Veiligheidswet staat, eigenlijk zo goed als irrelevant is”, zegt Alvin Cheung, die aan de McGill-Universiteit onderzoek doet naar misbruik van wetgeving door autoritaire regimes. “De bepalingen zijn zo breed opgevat dat zowat elke gewone politieke activiteit als een inbreuk op de nationale veiligheid kan worden gezien.”

In het eerste half jaar werd de Veiligheidswet nog gericht ingezet: er waren veertig arrestaties en vier aanklachten, onder meer tegen mediabaas Jimmy Lai en politica Agnes Chow, die in het buitenland lobbyden voor sancties tegen Peking (‘samenzwering met buitenlandse machten’). De voornaamste impact was een afschrikkingseffect: activisten, journalisten en leerkrachten censureerden zichzelf.

“In Hongkongse wetten is het normaal heel duidelijk wat goed en fout is, maar de Nationale Veiligheidswet is heel vaag”, aldus Michael Chugani, een politiek commentator. “Je moet bijna raden of je goed of fout zit. Als je iets schrijft, vraag je je voortdurend af: overtreed ik nu de wet? Ze is zo vaag dat je op den duur denkt: laat ik dat maar niet opschrijven.”

Politieke generatie uitgeschakeld

Met de massa-arrestatie gaat Peking nu een stap verder, en sloopt ze het hele Hongkongse politieke systeem. Oppositie is nog slechts toegelaten voor zover ze geen macht nastreeft. Bovendien wordt een hele politieke generatie uitgeschakeld: van de 52 oppositieleden die aan de voorverkiezingen deelnamen, zijn er slechts drie niet gearresteerd. Zij waren eerder naar het buitenland gevlucht.

“Ik had verwacht dat de politieke vervolging erg zou zijn, maar ik had niet voorzien dat Peking zo veel politici zou durven arresteren”, zegt Sunny Cheung, een van die drie gevluchte kandidaten. Hij is in ballingschap in een land dat hij om veiligheidsredenen niet bekendmaakt. “Dit is een politieke zuivering. Het hele prodemocratische kamp is nu geëlimineerd.”

De parlementsverkiezingen waaraan Cheung zou deelnemen, werden uiteindelijk uitgesteld. Officieel omwille van de corona-epidemie, volgens critici omdat de pro-Peking-partijen een nederlaag dreigden te lijden. Nieuwe verkiezingen zouden komende september moeten plaatsvinden, maar voor de oppositie maakt dit niet meer uit.

“Alle oppositiekandidaten zijn ofwel gearresteerd, ofwel Hongkong ontvlucht”, zegt een Hongkongse journalist, die uit angst voor vervolging niet met zijn naam in de krant wil. “Wie gaat er nog deelnemen? Er is geen oppositie meer.”

‘Autonomie vernietigd’

Volgens Alvin Cheung is de kans groot dat de oppositieleden veroordeeld worden. De rechterlijke macht in Hongkong werd lange tijd als een buffer tegen politieke inmenging uit Peking gezien, maar staat de laatste tijd steeds meer onder druk. Zo werd de vrijlating op borgtocht voor Jimmy Lai recent teruggedraaid, na kritiek uit Peking, waardoor hij in gevangenschap moet wachten op zijn proces.

Onder de Nationale Veiligheidswet kunnen arrestanten bovendien voor onbepaalde tijd worden vastgehouden, of worden overgedragen aan de zwaar gepolitiseerde rechtbanken op het Chinese vasteland. “Hongkong is een gewone Chinese stad geworden”, zegt Sunny Cheung. “Peking heeft onze autonomie vernietigd.”

Als voormalige Britse kolonie had Hongkong, dat in 1997 aan China werd overgedragen, vijftig jaar lang recht op politieke autonomie, tot 2047. Groot-Brittannië heeft de Chinese schending van dit principe van ‘één land, twee systemen’ aangeklaagd, en heeft miljoenen Hongkongers verblijfsrecht in het VK aangeboden. Zulke internationale veroordelingen lijken geen indruk op Peking te maken.

De Verenigde Staten vaardigden eerder sancties uit tegen Chinese functionarissen in Hongkong, en dreigen met verdere stappen. Het is waarschijnlijk niet toevallig dat de arrestatiegolf net tijdens de presidentiële transitie plaatsvond, waardoor ingrijpen moeilijker is. De Europese Unie veroordeelde de arrestaties, maar weigerde terug te komen op een vorige week afgesproken investeringsverdrag met Peking. Dat zijn, aldus een woordvoerder, ‘verschillende domeinen’.