Mechelen schenkt elke inwoner vierkante meter

Volgend jaar heeft elke Mechelaar recht op één vierkante meter in de stad, waarop hij of zij iets kan doen dat de stad ten goede komt of dat iets kan toevoegen wat de stad mist. De Grond der Dingen, zo heet het stadsproject van Arsenaal/Lazarus, dat de Mechelaars wil verbinden en activeren.

“We zochten naar een manier om alle mensen gelijkwaardig te laten participeren”, legt artistiek directeur Willy Thomas uit. Het concept 'grond' bleef plakken. “De privatisering van grond, wat we ermee doen, van hier zijn of niet van hier zijn: grond is een sterk symbolisch gegeven.”

Twee hectare

Thomas klopte aan bij burgemeester Bart Somers (Open Vld) met de vraag om grond en tot zijn verbazing ging die akkoord om dik 20.000 vierkante meter te schenken aan het project. “We zijn met 86.000 inwoners, werkelijk iedereen een vierkante meter geven is niet haalbaar”, vertelt Somers. “Maar twee hectare, dat moet te vinden zijn.”

Het hoe, waar en wanneer, daarover wordt nog onderhandeld. De kans is alvast groot dat het over verschillende percelen zal gaan. En daarna? In maart volgend jaar, de openingsdag van het vernieuwde stadsmuseum en medeorganisator Hof van Busleyden, gaat De Grond der Dingen echt van start, en mag iedereen voorstellen indienen. Arsenaal/Lazarus zal tegen dan alvast een aantal mensen om voorstellen vragen, ter inspiratie. In 2019 komt er een tentoonstelling met ideeën die de selectie halen.

Somers: “Omdat je met een vierkante meter weinig bent, zullen de mensen over hun lap grond moeten overleggen, die ruilen of schenken.” Wie niet op een idee komt, kan er bijvoorbeeld voor kiezen zijn vierkante meter te schenken aan iemand met een geniaal voorstel. “Maar populariteit alleen is geen goed criterium. Ook subversieve ideeën moeten een kans krijgen”, vindt Thomas.

Conflicten

Tegen 2021 wil hij een aantal projecten ook echt gerealiseerd zien. Een handvol mensen zal zich de komende jaren voltijds met De Grond der Dingen bezig houden. “Dit project moet verzorgd worden, dit kan niet louter op een vodje papier bestaan.”

Wat hij zoal verwacht? “Tuintjes en mensen die hun stukken aan elkaar plakken voor meer fietspaden lijken me klassiekers”, zegt Thomas, die toch op meer radicale voorstellen hoopt. “Wat wil de Mechelaar met deze stad? Wat is er nodig in een maatschappij die zo snel verandert? Dat willen we onthullen.”

Soms zal het botsen, denkt hij ook. “De discussies zullen conflicten opleveren. Maar dat moet kunnen, met een open vizier: kunst moet in het midden van het maatschappelijke forum gaan staan. De onderhandelingen staan centraal.”

Net dat trok ook de burgemeester over de streep: “Hoe vinden we nieuwe manieren van inspraak en democratie in de diverse samenleving van de 21ste eeuw? Cultuur is voor mij een interessant en provocatief instrument om het daar op een diepgaande manier met de bevolking over te hebben”, stelt Somers. “Sommige antwoorden zullen confronterend zijn, en het zal niet altijd mijn goesting zijn. Maar een stad moet daartegen kunnen.”

De Grond der Dingen is overigens slechts de helft van het stadsproject van Arsenaal/Lazarus. The Life of Mechelen is een vijfjarig theaterproject dat in zeven voorstellingen het leven van geboorte tot afscheid verbeeldt. Daarvoor zullen dertig Mechelaars van diverse pluimage de verhalen van de stadsbewoners verzamelen en vertolken.