NieuwsLockdown in Shanghai
▶ Massaal gedeelde protestvideo tegen lockdown Shanghai overweldigt Chinese censuur gedurende enkele uren
Chinese sociale media zijn dit weekend opgeschud door een uitbarsting van onlineprotest tegen de lockdown in Shanghai. Een kritische video werd zo massaal gedeeld dat de Chinese internetcensuur het tempo urenlang niet kon bijbenen.
De immense aandacht voor de video doet denken aan de heftige volkswoede na de dood van dokter-klokkenluider Li Wenliang in Wuhan. De zes minuten durende video, getiteld Stemmen van april, kwam vrijdag online, en begon rond middernacht viraal te gaan. Volgens gelekte instructies kregen Chinese internetautoriteiten al snel opdracht om de video en alle verwijzingen ernaar te verwijderen. De Chinezen stuurden de video echter zo massaal door dat de censor urenlang op achtervolgen was aangewezen.
De video is bedoeld als een tijdsdocument van de lockdown van Shanghai, die op 28 maart begon en waarvan het einde nog niet in zicht is. Terwijl het beeld langzaam boven de wolkenkrabbers van Shanghai glijdt, in sober zwart-wit, zijn geluidsopnames te horen van inwoners, hulpverleners en lokale bestuurders, die de afgelopen weken online werden gedeeld. De opnames volgen elkaar chronologisch op, terwijl de datum met het aantal besmettingen van die dag in beeld verschijnt.
Geluidsopnamen
De geluidsopnamen, die zaterdag pas van het Chinese internet verdwenen waren, geven een pijnlijk overzicht van de vele wantoestanden tijdens de lockdown in Shanghai. Ze laten horen hoe opgesloten inwoners om eten roepen, hoe een vrachtwagenchauffeur zijn lading voedsel ziet wegrotten omdat hij niet verder mag rijden en hoe een desinfectieteam een voedselpakket vernietigt omdat dat nu eenmaal de orders zijn. Ze laten een huilende baby horen die van zijn ouders wordt gescheiden, een moeder die vruchteloos medicijnen voor haar kind zoekt, een hond die wordt doodgeslagen, een zoon die geen ambulance voor zijn doodzieke vader vindt, en lokale bestuurders die toegeven dat ze het spoor bijster zijn.
In de video klinken onmacht, frustratie en woede door, naast blijken van solidariteit. De enorme verspreiding ervan volgt op vele eerdere uitingen van onvrede over de lockdown. In Shanghai zelf vinden kleinschalige protesten plaats, waarbij inwoners vanuit hun open raam roepen of zingen, of in een enkel geval de straat opgaan. Op beelden op sociale media was te zien hoe politie in witte beschermingspakken zo’n straatprotest uit elkaar sloeg en de deelnemers arresteerde.
Daarnaast vindt online al weken een kat-en-muisspel plaats tussen internetgebruikers die kritische standpunten en beelden van wantoestanden delen en autoriteiten die deze telkens proberen te censureren. Om de censuur te omzeilen, uiten de internetgebruikers hun onvrede op creatieve manieren, bijvoorbeeld via filmfragmenten uit Les Misérables, via de rapsong New Slave of via de eerste regel van het Chinese volkslied ‘Sta op, mensen die weigeren slaven te zijn’.
Dokter Wuhan
Geen enkel onlineprotest nam zo’n hoge vlucht als de video Stemmen van april, die zelfs na het ingrijpen van de censuur nog urenlang viral ging. De heftigheid doet denken aan de oproer na de dood van dokter Li Wenliang, die in Wuhan werd gestraft omdat hij over het virus berichtte. Ook toen overrompelde de onlinewoede de censuur. Naderhand volgde een golf van propaganda, waarmee de Communistische Partij dokter Li politiek eerherstel gaf. Ook nu bestaat er een gerede kans dat de CCP over enige tijd de geschiedenis zal herschrijven en de lockdown in Shanghai als een onbetwist succes zal voorstellen.
De video Stemmen van april is ondertussen niet langer terug te vinden op het Chinese internet, dat toegang verbiedt tot buitenlandse websites (zoals YouTube) waar de video wel nog te zien is. Wel plaatsen internetgebruikers nog subtiele verwijzingen, als kleine echo’s van de uitbarsting. Zo delen veel Chinese internetters de dichtregel ‘April is the cruellest month’ van TS Elliot.
De anonieme maker van de video lijkt geschrokken van de massale aandacht, en de politieke lading die zijn video heeft gekregen. Hij riep Chinese internetters zaterdag op ‘de video niet meer te delen’ en zei zich niet te herkennen ‘in de richting’ van de discussie over de video. Hij voegde eraan toe dat zijn ‘familie heel bezorgd is’.
De lockdown in Shanghai gaat ondertussen zijn vierde week in. Zondag werden 21.058 nieuwe besmettingen gemeld, een stijging na vijf eerdere dagen van dalende cijfers, en 39 doden. Vrijdag werden strengere regels aangekondigd, en herhaalden de lokale autoriteiten dat de harde maatregelen blijven gelden zolang het virus niet onder controle is.
