MARS geeft opnieuw puzzelstukje prijs
De vondst van vloeibaar water op de planeet Mars brengt ons weer een stapje dichter bij buitenaards leven. Ook al gaat het om extreem zout water, dat slechts af en toe stroomt. Wetenschappers reageren: 'De puzzel moet opnieuw gelegd worden.'
Neen, David Bowies 'Life on Mars' hoeft vandaag niet vanonder het stof. Zo gewend zijn we intussen aan 'baanbrekende' ontdekkingen op de rode planeet. Dat het de laatste tijd nieuwtjes regent, verbaast niet. Al jaren speuren de Mars-wagentjes Curiosity en Opportunity expliciet naar buitenaards leven. Of naar de omstandigheden die leven (ooit) mogelijk hebben gemaakt.
Met de vondst - of beter: het bewijs - van stromend water heeft de wetenschap een nieuw, belangrijk element in handen om ooit het antwoord op die vraag te vinden. Als water zich tot op de dag van vandaag kan handhaven op de onherbergzame planeet, dan geldt dat misschien ook voor een vorm van leven?
Eerder vonden de onbemande wagentjes al sporen van water - Curiosity rijdt rond in een gebied waar ooit, meer dan een miljard jaar geleden, een binnenzee was. Later fotografeerde de Mars-robot druppels van dauw. Een aanwijzing dat er toch, zij het zeer lokaal en tijdelijk, water kon verdampen op de ijskoude planeet.
In een in Nature Geoscience gepubliceerde studie bevestigen onderzoekers van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA dat zij magnesium- en natriumperchloraat hebben gevonden, oftewel zeer zout pekelwater. Het zoutwater stroomt in hellingsporen langs de wanden van bergen en kraters. Door het hoge zoutgehalte blijft het water vloeibaar, hoewel het op Mars gemiddeld meer dan 50 graden onder nul is. In de 'winter' kan de temperatuur tot min 150 graden zakken. Dat kan zelfs dit zoutwater niet aan en dan verdwijnen de sporen weer. Maar in de zomer kan het tot 20 graden opwarmen. Dan stroomt het water weer.
Groene mannetjes
De vondst, zegt hoofdonderzoeker Michael Meyer, doet vermoeden "dat het op zijn minst mogelijk is om nu een bewoonbare omgeving te hebben".
Sterrenkundige Sven De Rijcke (UGent) noemt de vondst 'mooi nieuws'. "Water wordt beschouwd als een voorwaarde voor het leven zoals wij het kennen. Dat het water blijkbaar continu aanwezig is geweest, is heel sterk. De puzzel moet nu opnieuw gelegd worden. Bij het reconstrueren van de omstandigheden zoals ze ooit op Mars zijn geweest, moeten we nu rekening houden met een nieuw element. Een element dat bovendien de hypothese versterkt dat de omstandigheden ooit zo zijn geweest dat leven op Mars, in principe, mogelijk is geweest."
Droom bij de term 'leven' niet van groene mannetjes. De Rijcke denkt eerder aan "eencellige organismen. Of, wie weet, een alg." Eer het zover is, moeten nog een aantal missing links ontbloot worden: om een levend organisme te doen ontstaan, is een motor nodig, meestal in de vorm van energie. Mars barstte van de energie bij het ontstaan, door al die onstuimige botsingen van gassen en meteoren. Maar de kleine planeet koelde ook weer razendsnel af. Er is amper een magnetisch veld. En door het gebrek aan atmosfeer komt de dodelijke kosmische straling vrijwel ongefilterd binnen.
Positiever nieuws is de oudere vondst van methaan. Mars-robot Curiosity ontdekte dat de planeet 'methaanboertjes' braakt. Het belangrijke gas kan echter van verschillende oorsprong zijn. Mogelijk zit het al sinds het ontstaan van de planeet gevangen onder de roestbruine korst en komt het naar boven door chemische processen. Ofwel wordt het gas uitgestoten door micro-organismen: leven!
Reis van zeven maanden
Een team van BIRA, het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie, zal dat volgend jaar helpen uitklaren. Zij sturen een spectrometer naar Mars, een toestel dat als een satelliet rond de planeet gaat vliegen. Door te onderzoeken waar het methaan zich precies bevindt - heel lokaal of net verspreid - hopen zij het raadsel van de gasboertjes mee op te lossen.
Het is nog niet duidelijk waar het water vandaag komt - uit ondergrondse ijs- of zoutwaterlagen, of toch verdampt uit de atmosfeer.
Belangrijk is precies aan te duiden waar de watervoorraden zich bevinden, zodat bij menselijke missies astronauten hier ooit uit zouden kunnen putten. Gebrek aan water is een enorme uitdaging voor de ruimtereis.
Al sinds de jaren vijftig worden plannen gemaakt voor een reis naar Mars. Een enkele reis naar de rode planeet duurt, op de meest gunstige positie ten opzichte van de aarde, zeven maanden.
