Mark Coenen fileert het jaar. Tipje van de sluier: het was allemaal de schuld van Jan Jambon

Van omikron en 3M tot nieuwe liefdes en oude vetes: De Morgen-columnist Mark Coenen vat het voorbije jaar op geheel eigen wijze voor u samen.

2021 was het jaar waarin driekwart van de krantenkoppen in vraagvorm waren gegoten. Alles was zo verwarrend dat zelfs wij journalisten het antwoord niet meer ­wisten. Wat weten we al van de nieuwe variant? Wanneer gaat Michel Wuyts met pensioen en waarom José niet? Wat is er al gelekt uit het overlegcomité? Wie wordt er tweede na Wout van Aert op het WK? Wie wordt de nieuwe zwarte zanger van K3? Wie is Geert Meyfroidt? Wie heeft die dampkap weer aangezet?

En om in dezelfde trant te blijven: hebben we na zo’n jaar eigenlijk een jaaroverzicht nodig? Zelfs een eenzijdig en totaal gekleurd en activistisch, zoals dat van ondergetekende? Is dat geen vorm van zelfkwelling?

Natuurlijk is het dat. De vraag stellen is, zoals zo vaak, ze beantwoorden. Een jaaroverzicht is een betreurenswaardig jaarlijks mediafenomeen, bladvulling en een bij voorbaat mislukte poging om onze demonen te beheersen: als je het kwade benoemt dan kan het minder kwaad, zo denken wij, onze hoofden voor alle veiligheid al in gindse berg vervuild zand van Oosterweel stekend. Het helpt niet maar het helpt.

Welaan dan!

Maar het is wel gedaan met lachen. Dat mag men in Noord-Korea letterlijk nemen, bij ons tegenwoordig ook. In Noord-Korea werd onlangs een lachverbod van elf dagen afgekondigd, ter herdenking van de dood van de voormalige en tot dan onsterfelijke leider Kim Jong-il. Een eindeloze stoet van zure smoelen paradeerde door het beeld.

Het lijkt mij een goeie metafoor voor 2021. Ik ken er een paar die een heel jáár niet gelachen hebben, en u kent ze ook, tenminste als u de kranten leest en naar actuaprogramma’s op talloze dragers kijkt. Geen lachje kon eraf, sneren werd het nieuwe complimenteren.

Koning Azijn bepaalde hand in hand met koningin Rampspoed het verhaal van 2021. Tel daar het toxische moeras van Twitter bij en men krijgt de stellige indruk dat niet alleen het einde nabij is, maar dat het iedereen zijn schuld is. Van de Walen, de vluchtelingen en de werklozen. Van Pfizer en Pepinster en de antivaxers, van zij die woke zijn of juist niet, van bitcoin en racistische voetbalsupporters, van de cultuursector en die verrekte Greta Thunberg , om van de Rothschilds en Marc Van Ranst nog te zwijgen.

Het staat ondertussen wel zo goed als vast dat alles de schuld is van Jan Jambon, de grootste kop van Jut sinds de uitvinding van het woord in 1876, toen het hoofd van de Nederlandse vlerk Hendrik Jut op sterk water werd gezet na zijn laffe moord op een dienstmeid. ‘Het hoofd ging later verloren’, meldt Wikipedia, ietwat raadselachtig. Dat kan Jan Jambon ook: de keren dat hij zijn hoofd kwijt leek te zijn in 2021 zijn haast niet te tellen.

Zelfs aan de draad, ons wekelijks proseccomoment met de buren, die binnenkort allemaal een rol krijgen in de langverwachte opvolger van F.C. De Kampioenen trouwens, was de stemming bijwijlen bedrukt. Dat zegt veel, voor een gezelschap dat meestal zorgt voor kwaliteitsvolle ontspanning, misdadig drankmisbruik en gore moppen.

De Vlaamse volkswil

2021 was, zeker in de politiek, het jaar van de drama­queens: korte lontjes, kort door de bocht. Er was dit jaar geen carnaval in Aalst, maar nooit zijn er meer fopneuzen geweest.

Besmettelijker dan het virus bleek het gebruik van de hysterische hyperbool, zeker in belangrijke dossiers: bijvoorbeeld als er een beslissing genomen moest worden die eigenlijk al lang genomen was, maar waar niemand op gelet had, want Brussel-Halle-Vilvoorde moest nog gesplitst worden. ‘De vergissing van de eeuw’, die tegen de Vlaamse volkswil ging: qua bangmakerij was de eindstrijd over de kerncentrales een patent voorbeeld van dramatische overdrijving, gevoed door het besef dat de gehate Groenen plots in pole­position lagen om mee de knoop door te hakken.

De ultieme wraak van Vera Dua: wie laatst lacht, best lacht. Groen werkt voor velen nog steeds als een rode lap op een stier. Alleen heeft de stier niet door dat zijn ballen al een tijdje op sterk water in een bokaal in de schuur staan.

Achteraf zal blijken dat die sluiting het zoveelste symbooldossier is waar sommige politici zich in vastrijden op de kap van de brave burger, die eigen­lijk alleen wil dat zijn elektriciteitsfactuur betaalbaar blijft. Brussel-Halle-Vilvoorde ligt voor de verandering in Doel.

Die Vlaamse volkswil: is iemand die trouwens al tegengekomen?

De vrees is reëel dat het zoiets zal zijn zoals met vlucht 370 van Malaysia Airlines: die is ook nog altijd onvindbaar, zelfs na lange zoektochten met gespecialiseerd personeel.

De enige Vlaamse volkswil is Will Tura en daarmee uit.

Ondertussen werd wat een feestjaar moest zijn bij het twintigjarige bestaan van de partij een annus horribilis voor de N-VA toen bleek dat niemand nog in confederalisme geïnteresseerd bleek, als dat ooit al iemand was, buiten Sander Loones dan, en dan nog. Zelfs toen de voorzitter dreigde met een staatsgreep haalde iedereen smalend de schouders op.

Niet getreurd, het was het begin van een lange tocht langs alle media van iemand die, mocht de prijs bestaan, die van Vlaamse tv-evangelist voor eigen kerk van 2021 glansrijk verdient.

Van de driedelige hagiografie in het voorjaar op Eén tot zijn passage in Viva la feta van Play4 binnenkort: de man was niet van het scherm te slaan. Er kon geen attractie in Plopsaland of zwembad geopend worden in aanwezigheid van een fotograaf of hij was van de partij, als hij al niet op een paard zat, gehuld in een Romeins pak dat hem wonderlijk goed afging.

Achteraf bleek dat dit allemaal gebeurde in functie van de nieuwe reeks op Eén, waarbij de voorzitter de hoofdrol speelt in een nieuwe versie van Spel zonder grenzen, waarin hij kinderattracties en springkastelen over de hele Vlaamse natie aan een kwaliteitstest mag onderwerpen.

Gelukkig kwam er net op tijd het goede nieuws van de verloving van de eeuw, tussen Peter De Roover en Els van Doesburg: de liefde wint altijd. Het huwelijk past naadloos in de strategie van de zo gewenste eenmaking van Vlaanderen en Nederland: De Wever wil als Nederlander sterven, De Roover gaat er kinderen mee maken.

De details van hun trouwfeest lekten zopas uit: het wordt een waar bacchanaal op een cruiseschip, dat de Antwerpse haven afvaart om de plekken waar het met PFOS-vervuilde zand van Oosterweel komt te liggen alvast te bezoeken. Het bruidspaar wordt eerst thuis afgehaald met een BearCat, tussen erehagen van kooplustige Hollanders met petjes op van Max Verstappen, maar zal drie dagen onderweg zijn naar de nieuwe cruise­terminal aan het Steen, omdat de hele binnenstad een open werf is.

Op het einde van het feest krijgt elke gast een zakje met wit poederzand mee, met de groeten van 3M, en een coke­lepeltje, ter aandenken en als grap, want als dát al niet meer mag, mag niets meer. Dan zal tot grote verbazing van het bruidspaar blijken dat de helft van de aanwezigen al zo’n lepeltje had.

Op reconversiekamp

Aaah, l’amour! Wie denkt dat we elkaar in 2021 niet graag gezien hebben, heeft een bord voor zijn kop. Het mooiste verhaal kwam uit Italië, waar de 94-jarige Gina Lollobrigida weigerde om haar zestig jaar jongere toyboy op te geven. Volgens haar familie heeft hij haar al voor een fortuin opgelicht, maar Gina laat het niet aan haar hart komen. “Liever mijn bed vol dan mijn bankrekening”, sprak de oude diva gracieus en geheel naar waarheid.

Bennifer, het acroniem dat Jennifer Lopez en Ben Affleck heeft samengebracht, bleek na een scheiding van een paar jaar weer helemaal en totaal verliefd op elkaar: heel Instagram in zwijm. Adil trouwde, Thibaut Courtois presenteerde een nieuw lief, James Cooke trouwde ook en Chris Janssens van het Vlaams Belang kwam uit de kast: dat bleek een in beton verankerde brandkast te zijn, waarvan Tom Van Grieken de sleutel niet meer wist liggen en die na opening meteen weer bij het kernafval van Tihange II werd begraven.

In het Amerikaanse Oregon trok men zich met stijgende verbazing de haren uit het hoofd toen duizenden Belgische homo’s zich plots inschreven in de plaatselijke reconversiekampen waarbij men homo’s weer in de kast probeert te jagen door hen mits vele koude douches en films met Jennifer Aniston aan een vrouw te helpen. “Baat het niet, dan schaadt het zeker niet”, verklaarde een kordate Elio D. R. die verder anoniem wilde blijven bij zijn deelname aan de verzamelde pers.

Het was ook het jaar van de grote echtscheidingen. Elon Musk scheidde van zijn vrouw Grimes en eiste het hoederecht op van B.1.1.529, tot hij besefte dat het niet de naam was van zijn zoon maar die van de nieuwe coronavariant, die later omikron werd genoemd.

Ook het huwelijk van Bill en Melinda Gates crashte, een upgrade naar Windows 95 en een nieuwe harde schijf ten spijt. “Als de usb-stick kapot is, dan is hij kapot”, zei Melinda tegen de rechter. “Dat is Apple met peren vergelijken”, riposteerde Bill gevat.

Ondertussen blijken ex-vrouwen van rijke mannen ook bij de grootste weldoeners ter wereld te zijn: om te compenseren dat haar ex-man nog nooit een dollarcent belastingen heeft betaald, gaf MacKenzie Bezos dit jaar 2,2 miljard dollar uit aan goede doelen, maar jammer genoeg niet aan De Warmste Week, terwijl die het geld deze keer wel goed hadden kunnen gebruiken.

Bassistes met plakband

Na Neil Young, David Bowie en Bob Dylan verkocht Bruce Springsteen dit jaar zijn hele cataloog aan de meest biedende: dat bleek Sony te zijn, dat er een kloeke 500 miljoen dollar voor over had. Op Catawiki werd dan weer een cataloog van een 3 Suisses uit 1976 die nog van de moeder van Niels Debadmeester geweest is voor 35 euro geveild.

Lang verhaal kort: de popmuziek boerde voortreffelijk in 2021. De vinylplaten geraakten niet meer aangesleept, de krasse knarren van ABBA maakten een succesrijke comeback en dramaqueen ­Kanye West kocht een gelijkvloers met bijbehorend tuintje in Wijnegem.

Tijdens de finale van het Eurovisiesongfestival werd niet voor het eerst, maar wel voor het eerst in beeld, coke gesnoven, door de waanzinnige winnaars van Maneskin, die bewezen dat de hardhorige kijkers van dat festival alleen nog te overtuigen zijn door knalharde tweederangshardrockriffs en bassistes met plakband op hun tieten.

De Rolling Stones stonden nauwelijks een maand na de dood van drummer Charlie Watts alweer op het podium voor een Amerikaanse tournee. Er werd weleens een verkeerde intro ingezet en meer vals gezongen dan goed is voor een mens, maar de beate glimlach van Keith Richards maakte veel goed. Dat een korzelige Paul McCartney in een recent interview de Stones “een pubband die nog altijd bluesmuziek covert” noemde, is niet ver van de waarheid, maar doet hier niet ter zake.

De puntgave documentaireserie Get Back die in dik acht uur de genese van het laatste album van de Beatles samenvatte aan de hand van prachtvol gerestaureerd materiaal, liet zien dat inspiratie iets is dat pas komt als men tot de oren ervan bloeden eindeloos dezelfde akkoordenschema’s speelt, tot er iemand gillend het pand verlaat of de drummer in het kanaal springt.

Dat op het einde van het jaar Faith No More zijn tournee voor 2022 afzegde, was qua metafoor dan weer een domper en wel een heel sterke: als zij er al niet meer in geloven, dan niemand meer, toch?

Café Wembley

Omkoopschandalen, stuitend racisme, de afgang van Club Brugge in de Champions League, een verloren kwartfinale op het EK: het Belgische voetbal zat dit jaar net zoals Louis van Gaal in een rolstoel, al is Louis daar gelukkig allang weer uit.

De voetbalvrouwen lieten het gelukkig niet aan hun hart komen: zij hakten in de voorronde van het WK op furieuze wijze Armenië in de pan, met een beendroge 19-0.

Het triestigste voetbalnieuws kwam uit Hasselt, waar na de dood van de beste Belgische voetballer aller tijden Wilfried Van Moer ook zijn legendarische café Wembley op de Grote Markt het jaareinde niet haalt: in de plaats komt een tapasrestaurant.

De steile opgang van Union Sint-Gillis maakt niet alles, maar veel goed: de sympathieke Brusselse club straalt vertrouwen uit en staat zeven punten los aan de leiding van 1A. De naam van de club heeft daar veel mee te maken: ‘Union’ benadrukt de eenheid en is daardoor tegelijk een politiek statement. Dat heeft andere clubs op ideeën gebracht waarvan de eerste resultaten verwacht worden bij de start van de competitie in de zomer van 2022. De openingsmatch zal dan een strijd op het scherp van de snee worden tussen Volkssoeverein Beerschot en Confederaal Antwerp. Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zal Separatistisch Voorwaarts Seraing zakken naar 1B.

De wereldkampioenschappen wielrennen werden in Leuven gehouden en zorgden voor een nieuwe hausse aan hijgerige hyperbolen: de wedstrijd moest alleen nog gereden worden, maar de winnaar stond al vast, dat werd voorzekers de godgelijke Wout van Aert, broederlijk naar de meet gepiloteerd door Remco Evenepoel. Tot de dag zelf Evenepoel iedereen, inclusief Van Aert die een mindere dag had maar dat vergeten te zeggen was, in frut reed waardoor de beresterke Alaphilippe ten tweeden male wereldkampioen werd. In de vip liet Patrick Lefevere met een schuin lachje een nieuw vat pomerol van een goed jaar aanslaan.

In december werd Max Verstappen wereldkampioen F1, in een bloedstollende strijd die pas in de laatste ronde van de laatste grand prix beslist werd. Iets met zachte banden, geloof ik. Iedereen in tranen en heel Holland aan de polonaise.

Boeie.

En wat brengt volgend jaar?

Een fantastische nieuwe plaat van Elvis Costello, de laatste concerten van CPeX, zestien nieuwe varianten van corona en ook, jammer genoeg, een WK voetbal in Qatar.

Maar ook een kleinkind, After Life 3 van Ricky Gervais, de lente en de zomer en Betty White van de Golden Girls die 100 wordt, dus 2022 jaar kan nu al niet meer stuk.

De splinternieuwe James Webb-ruimtetelescoop geeft het begrip telewerken een nieuwe invulling door pas te beginnen werken op anderhalf miljoen kilometer van thuis. De eerste haarscherpe beelden bewijzen onverkort dat er buitenaards leven bestaat, maar dat die vriendelijke creaturen geheel terecht niets met ons te maken willen hebben.

Het Overlegcomité neemt een sensitivity reader in dienst, die op virtuoze wijze de meest draconische maatregelen als poëzie doet klinken.

Boris Johnson, die er steeds meer als een ontplofte matras begint uit te zien, wordt voor de achtste keer vader.

Ter nagedachtenis aan Godfried Bomans en op vraag van de hele Belgische bevolking én de VTM worden de partijvoorzitters op Rottumerplaat gedropt waar ze, naast voor een nieuwe staatshervorming, ook voor hun eigen eten moeten instaan en per twee in tentjes moeten slapen. Na amper één week is men eruit, al kwam dat ook omdat de oesters die Joachim Coens eigenhandig had gevangen niet vers bleken te zijn.

Het televisieprogramma Irritation Island dat onder meer aan de hand van clandestiene opnames met de iPhone van Conner Rousseau wordt gemaakt, breekt alle kijkrecords.

Voorts wens ik ons allen van harte de levenswijsheid van Adriaan van Dis toe: “Gij zult niet verbitteren. Gij zult niet klagen of zeuren.” En daar voeg ik met graagte en geheel gemeend nog eentje van mijzelf aan toe: “Gij zult blijven lachen.”