Magnette: ‘Een staatshervorming is straks de facto onmogelijk’

Voor Magnette was het de tweede keer dat hij de honneurs mocht waarnemen bij het traditionele openingscollege van professor politieke wetenschappen Carl Devos aan de UGent. Hij blikte terug op welke ambities hij tien jaar geleden had en kwam tot de conclusie dat die nog steeds dezelfde zijn: er alles aandoen om de klimaatverandering tegen te gaan.

“We zien de gevolgen hier en en nu”, betoogde hij. “Ik ben het verplicht tegenover mijn vier kinderen. Als ze me binnen vijftien jaar vragen waarom de wereld om zeep is, wil ik niet moeten zeggen dat ik kansen heb laten liggen er iets aan te doen.”

Klimaattransitie

Hij hield een pleidooi om de klimaattransitie ook sociaal te laten verlopen. Daarbij moet ons land een voortrekkersrol spelen, om zo de “collectieve trots” te herwinnen. “België moet tegen 2030, wanneer het land zijn tweehonderdste verjaardag viert, een absolute klimaatpionier worden, in plaats van opnieuw verstrikt te geraken in de zoveelste communautaire twisten.”

Volgens Magnette is onze staatsstructuur immers nog niet uitgewoond, waarmee zijn lezing een wending nam richting het institutionele. “We hebben tijdens de coronacrisis getoond dat het samenwerkingsfederalisme wél kan werken”, vertelde hij. “De vaccinatiegraad van ons land is beter dan Duitsland of Frankrijk, landen die we anders graag aanhalen als voorbeelden.”

Angela Merkel

Volgens hem wordt de staatshervorming te vaak gezien als een te eenvoudige oplossing voor de problemen in ons land, omdat het nu eenmaal altijd zo gezegd wordt. “Ik zeg niet dat alles perfect loopt in België, maar onze staatsstructuur is niet noodzakelijk ingewikkelder dan die van andere landen. Frankrijk heeft met zijn regio’s, departementen en gemeentes meer verkozenen per inwoner dan België. Duits bondskanselier Angela Merkel moest met de deelstaten gaan onderhandelen over de corona-aanpak, met minder goede resultaten dan wij.”

Eerder zouden we moeten kijken naar de echte oorzaken waarom de politiek in ons land blokkeert, vindt hij. “Omdat we geen nationale partijen hebben, zitten we met elf partijen in het parlement, dat moet haast een wereldrecord zijn”, zei de PS-voorzitter. “Bovendien zijn daar twee antisysteempartijen bij, die steeds meer zetels halen. PVDA en Vlaams Belang palmen nu samen 30 van de 150 zetels in, die de facto niet gebruikt worden. Zelfs N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft gezegd dat hij nooit met Vlaams Belang zal besturen, en PVDA treedt alleen toe tot een regering als ze een absolute meerderheid heeft. Nooit dus. Maar dat wil zeggen dat we, om een regering te vormen, eigenlijk bijna een tweederdemeerderheid moeten hebben. En dat een staatshervorming, waarvoor je effectief tweederde van de stemmen in het parlement nodig hebt, straks onmogelijk is, als die antisysteempartijen blijven groeien.”

Op die manier tempert Magnette meteen ook fors de verwachtingen van De Wever. Die herhaalde vorige maand nog dat de zijn partij in 2024 “een afspraak heeft met de geschiedenis” had, om samen met de PS verregaand te onderhandelen over de toekomst van het land.

Volgens Magnette liggen de prioriteiten elders. Volgens hem moeten in eerste plaats de antipolitieke gevoelens worden aangepakt. “De hervorming die we nodig hebben is het aanpakken van de versnippering.” Hij pleit in dat verband voor een federale kieskring, waarbij vijftien zetels in het parlement worden verkozen over het hele grondgebied. “Het zal geen mirakeloplossing zijn, maar het zal de partijen dwingen na te denken over de belangen van het hele land”, zegt hij. “Ze voelen zich beter vertegenwoordigd.”

Magnette wil ook het gewicht van de politieke partijen aanpakken en de burger meer inspraak geven. “Ze kunnen maar één keer om de vijf jaar hun mening geven, met de verkiezingen, en stemmen dan vaak radicaal.” Hij herhaalde zijn voorstel om de Senaat om te vormen tot een assemblee van burgers. Daarnaast vindt hij dat ook de macht te veel geconcentreerd zit bij enkele verkozenen. “Het is niet gezond dat iemand burgemeester of schepen van een grotere stad én parlementslid is. Een decumul voor alle partijen zou goed zijn.”