Maar zo ging het niet écht: Natural History Museum in New York corrigeert historische diorama's

“Het is een cliché, het is een karikatuur, en het zit vol historische fouten.” Vraag Lauri Halderman, hoofd tentoonstellingen van het Natural History Museum in New York wat er mis is met het diorama waar we voor staan, en ze windt er geen doekjes om. “Het is niet alleen onjuist, het is beledigend.” Vraag haar of de enorme kijkkast dan niet gewoon weg moet, en ze zegt stellig: nee.

Het diorama ‘Old New York’, gemaakt in 1939 en sindsdien een onlosmakelijk onderdeel van de grote ontvangsthal van het museum, toont een ontmoeting rond 1660 tussen ­Peter Stuyvesant, de Nederlandse gouverneur in Nieuw-Amsterdam, en schaars geklede Lenape-mannen en -vrouwen. Het is een scène die nog altijd vaak in school- en geschiedenisboeken staat afgebeeld: Europese kolonisten die vreedzaam handen schudden en geschenken uitwisselen met de oorspronkelijke Amerikaanse bewoners. “Als een win-winsituatie”, zegt Halderman. “Maar veel te winnen viel er voor de Lenape natuurlijk niet.”

Het American Museum of Natural History uit 1874, een van de grootste natuurhistorische musea ter wereld, beroemd om zijn prachtige oude diorama’s met opgezette dieren, zat al een tijd met het onderwerp in zijn maag. De komst van Europese kolonisten (onder wie de Hollanders, die het eiland Manhattan voor destijds zo’n 60 gulden kochten) betekende voor de Lenape-stam vooral dood en verderf: geweld, geïmporteerde ziekten en de verdrijving van hun land. Critici en activisten buiten het museum wezen er al langer op: dit toont het diorama allemaal niet.

Leiderspositie

Het museum kwam onlangs met een opmerkelijke oplossing. Op de grote glazen ruit van het diorama zijn tien stickers geplakt die vertellen wat er allemaal niet aan deugt. De vrouwen die achter in het diorama half ontkleed met manden zeulen? Onwaarschijnlijk. Vrouwen hadden én hebben een leiderspositie binnen de Lenape-gemeenschap en speelden dus een belangrijke rol in de onderhandelingen met de Hollanders. Ook de mannen zouden nooit zo inwisselbaar gekleed bij Stuyvesant verschijnen, maar uitgedost in hun mooiste bont. En o ja, hun leider? Die heeft gewoon een naam: hij heet Oratamin.

“Niet alleen de details zijn fout. Ook de grote ideeën deugen niet”, zegt Halderman. “We vonden het belangrijk onze fout te erkennen.” En dus staat er op het glas ook te lezen dat het diorama ‘louter stereotypen’ toont en ‘negeert hoe complex en gewelddadig kolonisatie was voor de inheemse bevolking’.

Anderhalf jaar geleden begon het museum te praten over aanpassingen, samen met Bradley Pecore, een afstammeling van de Lenape. Daarvoor al had het museum verschillende strategieën overdacht: moeten we de enorme glazen voorpui die het diorama hermetisch afsluit voor het eerst sinds 1939 verwijderen en de voorstelling wijzigen? Of de kijkkast afsluiten voor publiek? Geen van alle voelden goed, zegt Halderman.

Onderdrukking

We moeten de geschiedenis niet wegstoppen, maar onder ogen zien, zegt haar collega Peter Whiteley, conservator Noord-Amerikaanse etnologie. “We willen dat mensen zich bewust zijn van de afbeeldingen uit het verleden. Die mogen we niet vergeten, anders vergeten we een geschiedenis van onderdrukking.” De aanpassingen aan het diorama passen binnen een breder beleid, waarbij ook de opstelling van de North-West Coast-vleugel wordt herzien. Daarbij wordt samengewerkt met een conservator en adviseurs van inheemse afkomst.

“Ik vind het geweldig”, zegt Alex Villatoro (33) die op bezoek is uit Mexico-City. “Deze methode zou ook andere musea veel goed doen.”

“Voor nu vind ik dit een prima oplossing”, zegt Karen Grail uit Portland, Oregon. “Maar vervolgens zouden ze ook een diorama ­– deze met die herten bijvoorbeeld – moeten vervangen door iets dat wél toont hoe het de inheemse bevolking werkelijk verging.”