Maak kennis met Novavax, het nieuwe vaccinmerk waar Europa 200 miljoen dosissen van koopt

De Europese Commissie heeft beslist om nog eens 200 miljoen coronavaccins aan te kopen, dit keer van het Amerikaanse farmabedrijf Novavax. Het gaat om een nieuw type vaccin, dat op een totaal andere manier werkt dan de inentingen die nu al in België gebruikt worden. Maar volgens vaccinoloog Pierre Van Damme (Universiteit Antwerpen) is de nieuwkomer wel even doeltreffend.

Novavax is de zevende producent waarmee Europa in zee gaat. Eerder werden er contracten afgesloten met AstraZeneca, Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson, Sanofi-GSK en CureVac. Al moet daar direct aan toegevoegd worden dat het vaccin van Sanofi-GSK nog in onderzoek is. En de leveringen van CureVac staan ‘on hold’: het is afwachten hoe het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) zal reageren op de lagere werkzaamheidscijfers.

Ook bij het Amerikaanse bedrijf Novavax zijn de klinische studies nog volop aan de gang. Maar omdat het vaccin er zo veelbelovend uitziet, heeft Europa er alvast 200 miljoen exemplaren van besteld. Toch is het niet helemaal zeker dat de vaccins ook effectief richting Europa zullen vertrekken. De firma heeft een dossier ingediend bij het Europees Geneesmiddelenbureau, dat nu zal beslissen het vaccin al dan niet goed te keuren. Komt die goedkeuring er niet, wordt de deal afgeblazen. Komt die er wel, kunnen de eerste Novavax-vaccins al deze herfst geleverd worden.

Of deze spuitjes dan ook in ons land gebruikt zullen worden, zal de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid samen met het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) uiteindelijk moeten beslissen. Voor welke leeftijdsgroepen het gebruikt zal worden - dus ook bijvoorbeeld voor minderjarigen of niet - zal afhangen van de analyse door het EMA en van de nog lopende studies.

Maar, zoals gezegd, veelbelovend is het Novavax-vaccin alleszins. “Uit een studie met bijna 30.000 volwassenen in de Verenigde Staten en Mexico blijkt het 100 procent te beschermen tegen matige en ernstige ziekte”, verduidelijkt professor Van Damme. “De algehele werkzaamheid van Novavax was in dat onderzoek 90,4 procent. Bij de algehele werkzaamheid neemt men ook de mensen die zeer milde symptomen hebben, in rekening. Dan is het logisch dat het percentage een beetje zakt.”

Novavax werkt met andere woorden even goed als de vaccins die we al in België gebruiken, zo blijkt uit de voorlopige studies. Maar hét grote verschil tussen deze nieuweling en de andere vaccins die hier toegediend worden, is de manier waarop het vaccin is gemaakt. Novavax is een zogenaamd eiwitvaccin. Eenvoudig gezegd bevat dit type vaccins spike-eiwitten die vooraf aangemaakt zijn in het laboratorium. Spike-eiwitten zijn de typische uitsteeksels op het oppervlak van het virus. Als we gevaccineerd zijn en ons afweersysteem dit eiwit ziet, zal het direct weten dat het niet in ons lichaam thuishoort en een afweer tegen een infectie met covid-19 opbouwen.

Onschadelijk verkoudheidsvirus

AstraZeneca werkt helemaal anders. Dat is, net zoals het vaccin van Johnson & Johnson, een vectorvaccin. AstraZeneca bestaat uit een ‘treintje’, dat onze cellen binnenrijdt, en een lading. Het treintje, de zogenaamde virale vector, is een onschadelijke versie van een verkoudheidsvirus dat voorkomt bij chimpansees. De lading is het spike-eiwit van het coronavaccin. Als we gevaccineerd worden, zal ons lichaam antistoffen en andere immuuncellen aanmaken tegen dit spike-eiwit. Pfizer en Moderna zijn dan weer mRNA-vaccins, die onze cellen leren om zelf een eiwit aan te maken dat uniek is voor het coronavirus. Ons afweersysteem zal ook hier weer dit eiwit herkennen als lichaamsvreemd en in actie schieten.

Maar Novavax is, net als het vaccin van Sanofi-GSK overigens, een eiwitvaccin. Op zich is de gebruikte techniek niet helemaal nieuw, want ook de vaccins tegen hepatitis B en tegen het humaan papillomavirus (HPV) werken op dezelfde manier.