NieuwsKlimaat
Luchtvervuiling neemt af in Europa maar blijft dodelijk, ook in ons land
De luchtkwaliteit in Europa gaat erop vooruit, blijkt uit een nieuw rapport van het Europees milieuagentschap. Maar luchtvervuiling blijft wel een zware tol eisen. In ons land vielen in 2020 daardoor minstens 5.000 doden.
Blootstelling aan fijnstof veroorzaakte in 2020 minstens 238.000 voortijdige overlijdens in Europa. Daar komen er volgens een nieuw rapport van het Europees Milieuagentschap (EEA) nog eens 49.000 bij als gevolg van blootstelling aan stikstofdioxide, en 24.000 door te hoge ozonconcentraties. Specifiek voor België gaat het om respectievelijk 3900, 1100 en 530 voortijdige overlijdens. Luchtvervuiling blijft daarmee volgens het EEA het milieuprobleem met de grootste impact op onze gezondheid.
Maar er is ook goed nieuws, want de luchtkwaliteit gaat erop vooruit. Het aantal voortijdige overlijdens door te veel fijnstof is in vergelijking met 2005, toen fijnstof nog 431.000 slachtoffers maakte, met 45 procent gedaald. De Europese Commissie had zich tot doel gesteld dat aantal met 55 procent te reduceren tegen 2030, en als de huidige trends zich doorzetten, zal dat volgens het EEA nog vroeger lukken.
“Het gaat de goede kant op”, zegt milieu-epidemioloog Tim Nawrot (UHasselt). “Al mogen we niet vergeten dat de situatie in referentiejaar 2005 echt dramatisch was.”
Een bijkomende kanttekening is dat in 2020 de coronapandemie en bijbehorende lockdowns een positief effect op de luchtkwaliteit hadden, en dan vooral op de stikstofdioxide-uitstoot door de transportsector. “Uit onze recentere metingen leren we dat dat effect inmiddels verdwenen is”, zegt Frans Fierens van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL).
Hout- en pelletkachels
In 2020 werd 96 procent van de Europese bevolking blootgesteld aan fijnstofconcentraties boven de advieswaarde van vijf microgram per kubieke meter die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert. “Die advieswaarde is in ons dichtbevolkte land vrijwel onhaalbaar”, zegt Nawrot. “Voor fijnstof bestaat echter geen veilige blootstelling, dus verdere inspanningen om de concentraties zo laag mogelijk te krijgen blijven nodig.”
Luchtvervuiling veroorzaakt niet alleen voortijdige sterfte maar draagt ook bij tot gezondheidsproblemen zoals longaandoeningen en hart- en vaatziektes. Zo gaan alleen al als gevolg van longziekten door fijnstof ruim 175.000 gezonde levensjaren verloren.
Verbranding voor de verwarming van gebouwen is de belangrijkste bron van fijnstof. “Dat de energiecrisis nu meer mensen naar hout- en pelletkachels doet grijpen, is dus slecht nieuws”, zegt Fierens. Verkeer is de belangrijkste uitstoter van stikstokstofoxiden, de landbouwsector is de belangrijkste bron van ammoniak. Beide stoffen vormen door chemische reacties in de lucht zogenoemd secundair fijnstof. Het EEA stipt aan de uitstoot van ammoniak sinds 2005 slechts met 8 procent is gedaald, het minst van alle schadelijke stoffen.
De Europese Commissie wil de wettelijke normen voor blootstelling aan fijnstof en stikstofdioxiden de komende jaren aanscherpen. “Er zullen op alle niveaus bijkomende maatregelen nodig zijn om die voorgestelde normen te halen”, zegt Fierens.
