Luchtvaartmaatschappijen zitten wereldwijd aan de grond

Een greep uit de grabbelton: de Italiaanse staat zet een noodplan in de steigers voor Alitalia, de Franse regering onderzoekt een nationalisering van Air France, terwijl de Duitse luchtvaartreus Lufthansa bij ‘Mutti Merkel’ aan de deur klopt voor staatssteun.

Ook in ons land wordt de situatie voor Brussels Airlines nijpend. De maatschappij voert gesprekken met de overheid voor steun. Er is sprake van een noodfonds van 200 miljoen euro. Minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) bevestigt dit, maar wil eerst duidelijkheid waar dat geld precies voor moet dienen. Dat zei de vicepremier vrijdag in De ochtend op Radio 1. “Het dossier wordt bekeken, maar er liggen nog geen concrete pistes op tafel”, luidde het. “Het grootste deel van het personeel zit in economische werkloosheid. Voor wat moet de financiële steun dan juist dienen? Welke kosten lopen nog?”, aldus De Croo.

Bij de maatschappij zelf zegt een woordvoerder dat Brussels Airlines niet failliet is. “We weerleggen elk gerucht dat anders beweert.” Daarmee reageert de luchtvaartmaatschappij op berichtgeving van de Franse nieuwszender LN24, die op basis van een expert zei dat de maatschappij “virtueel failliet” is. Of een nationalisering van de maatschappij op tafel ligt, zoals LN24 stelde, laat ze in het midden. CEO Dieter Vranckx zei enkele weken geleden al dat hij “zeker is dat we boven water gaan blijven”, ondanks een impact van “tientallen miljoenen euro’s” op de inkomsten door de coronacrisis.

Ook andere luchtvaartspelers in ons land, zoals TUI Belgium, Air Belgium, Sabena Aerospace, Aviapartner en Swissport, zijn vragende partij voor overheidssteun. De contouren van hoe die steun eruit moet gaan zien zijn er nog niet.

Gokken op olieprijs

In andere landen is het niet anders, en vallen de eerste ontslagen zelfs al te noteren. De Nederlandse maatschappij KLM, die in een fusie zit met Air France, is van plan de komende maanden 1.500 tot 2.000 banen te schrappen. Vanuit Den Haag is er ontstemd gereageerd op de plannen. Bevoegd minister Wouter Koolmees zegt dat de KLM-top is gebeld door het kabinet. “Dit zou een slecht signaal zijn van KLM.”

Het fusieconcern Air France-KLM is in gesprek met verschillende banken over miljarden euro’s aan noodleningen waar de Franse en Nederlandse overheid garant voor staan om daarmee de coronacrisis te doorstaan. Zowel Frankrijk als Nederland bezit rond de 14 procent van de aandelen in de luchtvaartcombinatie. Volgens het meest waarschijnlijke scenario zou Air France 4 miljard euro aan leningen met een Franse garantie ontvangen. KLM zou met steun van Den Haag voor 2 miljard euro kunnen ophalen.

De Ierse lagekostenmaatschappij Ryanair heeft dubbele pech. Het moet zo’n 300 miljoen euro afboeken door verkeerd te gokken op de evolutie van de olieprijs. Die is door de prijzenoorlog tussen Saudi-Arabië en Rusland in elkaar geklapt, terwijl Ryanair zich via zogenaamde hedging-contracten had ingedekt tegen een stijgende olieprijs. Het zou wel nog rond de 950 miljoen euro winst boeken, maar intussen hapt corona flink door. Ryanair voert op dit moment nog amper twintig vluchten per dag uit, tegen meer dan 2.500 voor de uitbraak van het nieuwe coronavirus.

Ook het oerklassieke British Airways kampt met de gevolgen van deze ongeziene crisis en gaat 28.000 werknemers, of 60 procent van alle personeel, in gedeeltelijke werkloosheid zetten. De vakbond bereikt een akkoord met de directie om een beroep te doen op het hulpprogramma van de Britse regering. Getroffen werknemers zullen zo 80 procent van hun loon behouden.

Cash voor amper twee maanden

Dé vraag is hoe de luchtvaartsector er post-corona zal uitzien. De luchtvaart verkeerde al niet in blakende gezondheid voor het virus zich verspreidde. Veel aanbod, en een moordende concurrentie knabbelde aan de winstmarges. Nu de helft tot driekwart van de omzet wegvalt, is het zeker dat enkele niet meer uit startpositie zullen geraken. De coronacrisis kan de luchtvaartmaatschappijen wereldwijd dit jaar meer dan dubbel zo hard treffen als tot nu toe voorspeld. Zij zullen mogelijk tot 252 miljard dollar (232 miljard euro) aan inkomsten uit passagiersvervoer mislopen, zo heeft de internationale organisatie van luchtvaartmaatschappijen (IATA) bekendgemaakt. Een gemiddelde luchtvaartmaatschappij had begin dit jaar volgens de organisatie net genoeg cash om het twee maanden uit te zingen. Dus als de overheidshulp niet snel komt, dreigen honderden maatschappijen in de problemen te komen.

Voor de crisis toesloeg waren bedrijven als Thomas Cook, Flybe, WOW en Jet Airways al een vogel voor de kat. Analisten schatten in dat het drie tot vijf jaar gaat duren voor het passagiersrecord van 2019 weer wordt bereikt. Pas in het najaar van 2021 zou het vliegverkeer weer min of meer normaal verlopen. Maar intussen zal de sector drastisch en fundamenteel gewijzigd zijn. Internationale bedrijven leren vandaag dat een onlinemeeting ook kan. Niet elke zakenvlucht is noodzakelijk. Met als gevolg dat zakenreizigers zich in kleinere aantallen aan de gates zullen melden dan vroeger. Ook dat zal pijn doen, want die ­zakenman of -vrouw brengt net meer op dan de obligate vakantieganger.