Live - ‘99 procent’ van Wagner-huurlingen weg uit veroverd Bachmoet • Oekraïne heeft ‘plan B’ voor als graandeal stokt

Het Russische huurlingenleger Wagner heeft zijn aangekondigde terugtrekking uit de veroverde Oost-Oekraïense stad Bachmoet praktisch voltooid. Dat heeft Wagner-baas Jevgeni Prigozjin vrijdag gezegd. Van de Wagner-eenheden heeft 99 procent de stad verlaten. Alle posities zijn overgedragen aan het Russische ministerie van Defensie.

Opvallend: in diezelfde boodschap beschuldigde Prigozjin het Russische leger ervan mijnen gelegd te hebben om zijn exit te bemoeilijken. “De verrassing kwam deze keer van de overzijde. Net voor we ons zouden terugtrekken, merkten we enkele verdachte activiteiten op. Op tien verschillende plekken waren explosieven aangebracht, gaande van antitankmijnen tot plastic explosieven."

Bachmoet was maandenlang het brandpunt van de Russische strijd om Oekraïens gebied. Volgens eerdere verklaringen blijven er slechts twee Wagner-leden achter om het Russische leger te ondersteunen bij de controle van de stad in de regio Donetsk. Er zijn ook geen "provocaties" meer geweest door de Oekraïense strijdkrachten, zegt Prigozjin. Een dag eerder had de Wagner-chef verklaard dat zijn troepen zich zouden terugtrekken uit de gevechtslinie, maar gestationeerd zouden blijven in de Donetsk-regio.

Het Oekraïense leger maakte toen bekend dat de gevechten op de flanken van Bachmoet waren gestaakt om andere taken over te nemen. Oekraïne heeft Bachmoet echter niet officieel opgegeven. Het land wil zijn gebieden bevrijden van de Russische bezetting tijdens een groot tegenoffensief.

Lees ook. Hoe Poetins eigen ‘creatie’ een gevaar voor hem dreigt te worden: ‘Net als Voldemort mag hij niet worden genoemd’

Oekraïne heeft een ‘plan B’ om de graanhandel over de Zwarte Zee voort te zetten, mocht Rusland zich terugtrekken uit de deal. Dat zei de Oekraïense minister van Landbouw, Mykola Solsky, vandaag tegen persbureau Reuters. Gisteren klaagde Oekraïne dat Rusland zich niet aan de voorwaarden van het akkoord houdt, waardoor de inspectie van schepen zo goed als stil is komen te liggen.

Daardoor is het voortbestaan van de graandeal in gevaar. Vorige maand dreigde Rusland de deal niet te verlengen, maar beide partijen werden het op het laatste moment toch eens. Moskou eist dat het Westen sancties intrekt die de handel in Russische landbouwproducten zouden belemmeren. Ook wil Rusland dat een ammoniakpijplijn, die sinds de Russische invasie van Oekraïne geblokkeerd is, weer heropend wordt.

Solsky zegt dat de deal op dit moment "alleen op papier" werkt. Rusland zou per dag maar één schip doorlaten. "In werkelijkheid gebeurt er dus niet veel", aldus de minister. Als de situatie niet verandert, zal Oekraïne op korte termijn overgaan op ‘plan B’. Dat houdt volgens Solsky in dat Rusland niet langer bij het proces betrokken wordt. De Oekraïense overheid heeft een speciaal verzekeringsfonds in het leven geroepen voor bedrijven die hun schepen naar Oekraïense havens sturen. De veiligheid moet dan gegarandeerd worden door het Oekraïense leger en luchtverdediging.

Daan de Vries

Bij een Russische aanval in de provincie Charkiv zijn twee doden en vier gewonden gevallen, meldt gouverneur Oleh Synjehoebov op zijn Telegramkanaal. De aanval vond plaats in het dorpje Kivsjarivka, in het uiterste oosten van de provincie.

Het gebied werd in de eerste dagen van de Russische invasie van Oekraïne veroverd door Rusland. Afgelopen najaar wist het Oekraïense leger het grootste deel van de provincie te bevrijden. Sindsdien wordt de provincie bijna dagelijks beschoten.

Daan de Vries

De Russische president heeft gezegd dat “kwaadwillenden” in toenemende mate proberen om Rusland te destabiliseren. “Dit moet absoluut worden voorkomen”, verklaarde hij tijdens een vergadering van zijn Veiligheidsraad.

“We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat dit onder geen enkele omstandigheid wordt toegestaan”, zo drong Vladimir Poetin aan bij de leden van zijn kabinet.

In veel opzichten klonk zijn retoriek vertrouwd. Opnieuw appelleerde hij aan het Russische verhaal dat de oorlog verbonden is met vechten voor het overleven van Rusland. Het land wordt volgens het Kremlin immers geconfronteerd met een existentiële dreiging vanuit het Westen.

Sinds Rusland in februari 2022 tienduizenden troepen naar Oekraïne stuurde, heeft de Russische overheid haar optreden tegen andersdenkenden gevoelig opgedreven en de rest van de belaagde liberale oppositie naar het buitenland verdreven.

Maar Poetin maakte de opmerkingen ook in de nasleep van twee aanvallen in de Russische grensregio’s Belgorod en Brjansk die zijn opgeëist door het ‘Vrijheid voor Rusland-legioen’ en het ‘Russische Vrijwilligerskorps’ - waardoor er een nieuw front lijkt geopend. En dat veroorzaakt grote onrust bij het Russische regime en de bevolking.

Armenië is geen bondgenoot van Rusland in de oorlog in Oekraïne, zegt de Armeense premier Nikol Pasjinjan. Hij maakt zich bovendien zorgen dat de Russische invasie negatieve gevolgen kan hebben voor de Armeense verhouding met andere landen. Pasjinjans woorden zijn opvallend, omdat Rusland en Armenië traditioneel wel nauwe banden hebben.

Het land in de Kaukasus is economisch sterk afhankelijk van Rusland. Bovendien steunde Moskou Armenië decennialang in zijn strijd met buurland Azerbeidzjan. Inzet van dat conflict is het gebied Nagorno-Karabach, dat zich in de jaren negentig met steun van Armenië onafhankelijk verklaarde van Azerbeidzjan. In 2020 heroverde Azerbeidzjan grote delen van het gebied, waarna een wapenstilstand getekend werd. Tijdens die oorlog had Armenië weinig aan zijn alliantie met Rusland, terwijl Azerbeidzjan volop steun kreeg van Turkije. In de vredesonderhandelingen die momenteel bezig zijn, lijkt Azerbeidzjan, mede door het wegvallen van Rusland, aan het langste eind te trekken.

Nu het Russische leger zijn handen vol heeft aan de invasie van Oekraïne, kan Armenië nog minder hulp verwachten van zijn oude bondgenoot. Volgens Pasjinjan valt zijn land tussen wal en schip. In het Westen wordt Armenië gezien als een bondgenoot van Rusland, terwijl Rusland zich onvoldoende gesteund voelt in zijn invasie van Oekraïne.

"Dat maakt ons kwetsbaar", aldus de premier. Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov spreekt van een "belangrijke uitspraak". Rusland is zich ervan bewust dat er "bepaalde nuances" zijn in de Armeense kijk op de oorlog in Oekraïne, maar wil zijn goede verhouding met Armenië "blijven ontwikkelen".

Daan de Vries

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky begrijpt dat het voor Oekraïne op dit moment ‘onmogelijk’ is om lid te worden van de NAVO. Zelensky pleit al maanden voor een Oekraïens NAVO-lidmaatschap, maar binnen het bondgenootschap bestaat onenigheid over de termijn waarop dat kan gebeuren.

"Wij zijn redelijke mensen en we willen geen enkel NAVO-land de oorlog intrekken", zei Zelensky vandaag. "En daarom begrijpen we dat we geen NAVO-lid zullen worden zolang de oorlog voortduurt. Niet omdat we dat niet willen, maar omdat het onmogelijk is." Oekraïne beschouwt NAVO-lidmaatschap als de enige manier om te voorkomen dat Rusland het land nogmaals zal aanvallen.

Niet alle NAVO-landen zien Oekraïense toetreding zitten. Zo vrezen onder meer de Verenigde Staten dat Rusland het als een provocatie zal zien. Om dezelfde reden is Washington huiverig om Oekraïne langeafstandsraketten te geven die Russisch grondgebied kunnen raken. Het Verenigd Koninkrijk deed dat begin mei wel.

In de door Russische troepen bezette havenstad Berdjansk in het zuid-oosten van Oekraïne is een raket ingeslagen. De Russische bezettingsautoriteiten van de regio Zaporizja bevestigen de beelden die op sociale media circuleren, maar zeggen nog geen informatie te hebben over het aantal slachtoffers. Volgens Rusland werd er een Storm Shadow-raket van Britse makelij afgevuurd door het Oekraïense leger.

Berdjansk ligt aan de Zee van Azov tussen Marioepol en de Krim, en zijn haven vormt een belangrijk logistiek knooppunt voor de Russische troepen in de landbrug tussen de Donbas in het oosten en de Krim in het zuiden. In aanloop naar het Oekraïense tegenoffensief wordt de stad al enkele weken regelmatig bestookt, hoewel ze op 100 kilometer van het front ligt.

Dat doet vermoeden dat er effectief Storm Shadow-raketten voor zijn ingezet, aangezien 'gewone' Himars-raketten slechts een bereik van 80 kilometer hebben.

Lees ook. ‘Ze zijn bang’: nieuw Brits ‘droomwapen’ voor Oekraïne doet Russen Zwarte Zeevloot verplaatsen

Secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO is morgen aanwezig bij de officiële beëdiging van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, die afgelopen weekeinde werd herkozen. Tijdens zijn tweedaagse bezoek aan de Turkse hoofdstad Ankara staat onder meer een gesprek met de president en andere hooggeplaatste functionarissen op de agenda.

Erdogan, die sinds 2003 aan de macht is in Turkije, is de laatste jaren een grillige partner gebleken voor de NAVO. Nu Erdogan verzekerd is van een nieuwe ambtstermijn, zal Stoltenberg de betrekkingen willen aanhalen. Turkije houdt nog altijd de Zweedse toetreding tot de militaire alliantie tegen, al verwachten veel analisten dat hij dat verzet zal staken nu hij niet langer een nationalistisch beleid hoeft te voeren om herkozen te worden.

Stoltenberg liet gisteren al weten dat hij een uitnodiging van Erdogan had ontvangen. De NAVO-chef zei toen op korte termijn naar Ankara af te zullen reizen. Hij voegde daaraan toe dat hij enkel naar Turkije zou afreizen om over de toetreding van Zweden tot het bondgenootschap te praten.