Lieven Vandenhaute en Regine Clauwaert: beest en geest

La nouvelle Regine est arrivée

Regine Clauwaert en Lieven Vandenhaute. Een vreemd stel op het eerste gezicht, de respectievelijke 'baas' en 'knecht' van het cultuurprogramma Republica op Canvas. Maar ze raken elkaar. Regine gewaagt zelfs van een fakkel die ze door kan geven. 'Ik kende Lieven voordien enkel uit de boekskes. Op mijn radio kan ik nog altijd niet de frequentie van 'zijn' Studio Brussel vinden.' Lieven is al veel langer fan. 'Op mijn achttiende trok ik liftend naar Antwerpen. Tentoonstellingen zien. Omdat Regine het in Kunstzaken gevraagd had.'

Marijke Libert

Foto Stephan Vanfleteren

Vele en vooral lange persoonlijke ontmoetingen waren er tot hiertoe niet tussen Lieven en Regine. Werken, dat deden ze wel, en zich samen weren tegen de kritiek die de voorbije weken over het tv-programma Republica werd uitgestort. En vechten. Ze zeggen: "We zijn het beiden al jaren zo gewend."

Een conclusie die je na een kwartier gesprek kunt trekken is: het matcht wel tussen hen. Al schrikt Regine toch even als Lieven van wal steekt met: "Ik voel dat er van mijn kant veel respect is naar Regine. Dat heeft vooral te maken met een emotionaliteit die ik herken van vroeger, toen de VRT emotioneler was en de bazen dat ook toonden."

Regine: "Hoezo? Dat moet je mij eens uitleggen?"

Lieven: "De bazen waren betrokkener, bevlogener, minder manager. Op de een of andere manier zag ik dat bij jou terug. Ik merkte ook gelijkenissen met mij. Die vechtlust, bijvoorbeeld, en het gegeven 'we're not in it for the money'. Het was dus niet moeilijk om meteen jouw leiderschap te erkennen. Ook iets wat aan het vervagen is: natuurlijk gezag. Ik stelde het eerder al bij mijn eerste baas Jan Schoukens vast. Hij had diezelfde emotionaliteit en gestrengheid. Ik heb er geen moeite mee dat deze categorie bazen zegt 'het is zo en niet anders'. Ik mag dan een speelvogel zijn die met beide handen naar zijn vrijheid graait, ik moet iemand in de buurt hebben die zegt 'tot daar'. Iemand die me vertrouwen geeft binnen strikte grenzen. (Regine blijft met grote ogen kijken). Jawel, ik meen dat: jij bent de baas."

Maar Regine behoort intussen ook tot de rij managers. Productiemanager heet het, toch?

Regine: "Het is een dun lijntje waarop ik dagelijks balanceer. Ik moet managen, terwijl het niet mijn natuur is. Ik doe dan maar mijn best om ook dat andere te behouden: echt contact met de medewerkers en de kunst, waar ik zelf intens van blijf genieten. Ik wil het materiële van de job verzoenen met dat stuk emotie dat me effectief drijft. Het zal misschien raar klinken, dat laatste, want wie me niet kent, durft me al eens afstandelijk, zelfs verheven te noemen."

Lieven: "Ik ben daar nooit ingetrapt, Regine."

Regine: "Dat is dan heel goed, jongen."

Hoe leerde u Lieven kennen? Via zijn vroegere radioprogramma De lieve lust?

Regine: "Ik kende hem meer door over hem te lezen, in artikels, de boekskes. Dat programma over seks heb ik nooit beluisterd. Ik heb het na vele pogingen ook opgegeven om de frequenties van Studio Brussel te zoeken op mijn radio. Ik beluister Republica dus via een systeempje op mijn pc."

Lieven: "Ik denk dat het eerste contact er kwam toen ik een screentest deed voor de zomerversie van Link."

Regine: "Dat was zo'n drie jaar geleden. Ik ging toen op zoek naar nieuwe mensen die onbevangen maar ook met weinig kennis van zaken op culturele onderwerpen los konden worden gelaten."

Lieven: "Ik was te stout geweest tijdens die testreportage. Ik stond voor een schilderij van Raoul De Keyser en zei: 'Tiens, drie vlekken'. Dat zou ik nu niet meer durven te doen."

'Lieven vermomt zich als gewone man', las ik ergens, 'hij is deskundiger dan hij slechts pretendeert te zijn.'

Regine: "Inderdaad, dat had ik ook meteen door. Daarom is hij die eerste keer niet geselecteerd. Ik voelde zijn voorkennis, zijn vertrouwd zijn met cultuur. Intussen is echter het doel van ons cultuurprogramma veranderd. Republica wil onbevangen zijn maar toch body hebben. Ik heb de indruk dat na jaren van zoeken op de afdeling cultuur de fakkel eindelijk is doorgegeven aan iemand die echt van zijn eigen programma houdt. Iemand ook die de draad weer opneemt."

Lieven: "Welke draad neem ik op, Regine?"

Regine: "Gewoon, Lieven, de draad van oprechte liefde voor diverse kunstuitingen."

Waar was die draad losgeraakt? Na Kunstzaken, waarnaar Lieven in Republica op televisie overigens niet nalaat te verwijzen?

Regine: "Vroeger werd er steevast met veel kennis van zaken aan cultuur gedaan op de VRT. Toen we de opdracht kregen om breder te gaan en meer mensen te bereiken, hebben we dat kwalijke 'ons kent ons' losgelaten. We zijn toen uit die luchtbel gestapt waarin we samen zaten. En nu...."

Lieven: "Hela, maar die draad neem ik niet weer op, hoor."

Regine: "Dat bedoel ik niet. Ik wil maar zeggen dat we een lange weg hebben afgelegd en dat we gedwongen werden een synthese te maken. We willen nu met kennis van zaken werken, zoals vroeger, maar iets minder eerbiedig dan toen de artiest tegemoet treden. Niet neerbuigend, wel degelijk."

Lieven: "Ik maak inderdaad geen knieval voor 'mijnheer de kunstenaar'. Ik wil als gelijke met hem praten."

We weten nu wie Republica maakt, maar iets onduidelijker is voor wie het bestemd is. Een breder publiek, was de aanzet, maar toch bleven in eerste instantie amper 30.000 kijkers voor jullie wakker.

Lieven: "We maken Republica voor mensen die al dan niet sterk geïnteresseerd zijn maar niet noodzakelijk een onbeperkte voorkennis hebben. Kijk, in de brede waaier aan cultuur op de VRT staat aan de ene kant De rode loper en aan het andere uiterste Jean-Pierre Rondas. Republica zit daar ergens tussenin." (lacht)

Regine: "Ik begrijp perfect waar Lieven naartoe wil, het is uiteraard ook mijn weg. Ik heb nogal een evolutie doorgemaakt tijdens de dertig jaar dat ik met cultuur bezig ben op televisie. Voor Canvas er was, stond ik altijd een beetje aan de kant toe te kijken. Ik deed de culturele actualiteit, de magazientjes. De Ziggurats en consorten waren voor 't groot volk, weet je wel. Ik was geen specialist, maar ik ontdekte gaandeweg dat ik echt van kunst hield, vooral dan van boeken en beeldende kunst. Cultuur was voor mij geen ding dat diepgaand diende beredeneerd, het was veeleer een geschenk uit de hemel. Eerst belangstelling en dan kennis, zo voelde ik het aan.

"Het is een proces geweest hoor, want dertig jaar geleden keek ik echt nog vol bewondering naar het verheven discours van sommige collega's en streed ik met vreemde argumenten voor cultuur in prime time. Terwijl we daar, zo weet ik intussen, het grote publiek lastigvielen in een soms onbegrijpelijk taaltje. Tien jaar geleden is er iets opengebroken, hier (wijst naar het voorhoofd). Ik dacht, we moeten stoppen met praten over kunst met gelijkgezinden, we moeten het aan de Vlaamse bevolking doorgeven."

Dan blijkt uit de kijkcijfers van Republica vooral dat Vlaanderen een bijzonder dun bevolkt landsdeel is.

Regine: (lacht) "Momentje, ik was nog niet aan het einde van mijn betoog. In de loop der jaren en eigenlijk vooral de voorbije maanden hebben we vastgesteld dat ook die analyse diende bijgepast. Het potentieel aan kijkers dat cultuurprogramma's wil, is gewoon klein. Na jaren van experimenten, heruitvinden, proberen en motiveren is de conclusie: het is een illusie om te denken dat je met cultuur de massa betast. Twee procent marktaandeel, tussen de 30.000 en 100.000 mensen, dat is het gewoon."

Lieven: "Tel de oplage van de twee kwaliteitskranten De Morgen en De Standaard op en je komt aan 150.000 ofte het aantal Vlamingen dat kwaliteit wil kopen. Hoeveel van hen doorspitten de cultuurbijdragen, denk je? Kortom: we moeten met z'n allen stoppen met aan overschatting van ons publiek te doen."

De conclusie kan ook zijn: wat je ook aanbiedt aan culturele programma's, je breidt die groep niet uit. Dan doet het er eigenlijk weinig toe voor welke aanpak je kiest.

Lieven: "Toch wel. Als je naar die vroegere sfeer van 'onder professoren' gaat, duik je onder de grens van de 20.000 kijkers, daar ben ik van overtuigd."

Opvallend is ook zodra de VRT iets nieuws in de sector cultuur plant er bij de specialisten en de zelfverklaarde cultuurpausen ineens allerlei lichten gaan flikkeren. Er werd naar aanleiding van Republica de voorbije twee maanden van op diverse kansels een zeer emotioneel debat gevoerd.

Lieven: "Klopt. Bizar hé, dat emotionele."

En ook dat persoonlijke, bijvoorbeeld op uw persoon, Lieven. You love him or hate him, die strekking. Ik onthou badinerende beschrijvingen als 'nichterig gehijg'.

Regine: "De kritiek wordt enorm gepersonaliseerd en dat valt te verklaren. Republica is ook rond één persoon opgebouwd, daar hebben we voor gekozen."

Maar waarom die hevig oplaaiende emoties?

Lieven: "Ik vind het een goede vraag. (denkt na) De critici gaan ook steeds op zoek naar een soort toverformule om kunst op tv te brengen. Nu, ik zeg u: die formule bestaat niet. Wat is de formule-Hanneke Groenteman, de formule-Ruby Wax of -Sonja Barend? Veel draait inderdaad rond die persoon."

Regine: "Iedereen lijkt zich een beetje verantwoordelijk te voelen voor cultuur. Vandaar die emoties."

Lieven: "Maar kritiek geven nog voor Republica uitgezonden was, zoals Reynebeau deed in De Standaard, is dat je verantwoordelijk voelen? Ach, het zal allemaal wel weer te maken hebben met dat typisch Vlaamse complex."

Regine: "Cultuur heeft een zeer bewogen verleden gekend. Wat er ook aan programma's werd uitgezonden, het was nooit goed."

Denken jullie midden in die heisa niet van: we stoppen ermee, afschaffen die handel!

Lieven: "Waarom afschaffen?"

Waarom behouden?

Regine: "Ik ben nog van de oude stempel. Ik vind dat een openbare omroep dat aan een deel van de kijkers verschuldigd blijft. Voilà."

Lieven: "Deze discussie raakt ook aan een breed debat. We leven in barbaarse tijden, misschien beseft niet iedereen dat. Alles wat niet meteen beantwoordt aan een soort corporate capitalism verdwijnt eenvoudigweg. Wat krijgen we binnenkort? Op elke hoek van de straat Starbucks en McDonald's? Daar gaat het toch ook een beetje om als we het over een culturele rol van de openbare omroep hebben. Trouwens, ik doe mijn werk niet voor die brede massa. Ik doe het wel voor die ene mens die ik eventueel wakker schud. Ik heb het al meegemaakt dat een arbeider in overall me op straat aanspreekt en zegt dat hij elke week kijkt. Dat steunt me in mijn overtuiging veel meer dan de mening van tien gediplomeerde kunsthistorici."

Gust De Meyer zei ooit in een interview: 'Dit soort programma's zijn belerende teasertjes, op de leest van de cultuurbarbaren is geschoeid'.

Regine: "Dit vond ik zeer unfair. Hij besloot dat al na één aflevering."

Lieven: "De arbeider naar wie ik daarnet verwees, is geen cultuurbarbaar, hij is op de hoogte want hij kijkt elke week. Weet je waar er veel cultuurbarbaren zitten? Op de kunstuniversiteit. Het is niet omdat mensen moeilijke woorden gebruiken dat ze ooit door één kunstwerk zullen worden geraakt. Neem Joop Schafthuizen, de man van Gerard Reve. Joop is een arbeiderszoon die nooit gestudeerd heeft, maar hij weet verdomd goed wat kunst is. Hij heeft er de woorden niet voor, maar hij voelt het. Kunst vertoont zich niet via de doorgedreven analyse. Kunst gaat via het gevoel, er is geen andere weg. Kunst kun je niet vangen, definiëren en academiseren. Net zoals je de liefde niet vast kunt vakken: het glijdt als zand tussen je vingers. Zo'n vaststelling ondergraaft meteen de zin van waar wij hier nu mee bezig zijn. Maar net dat relativeer ik dan weer. Een cultuurprogramma kán een richtlijn geven of een omschrijving van een artiest en zijn werk, als het mysterie maar overeind blijft. Kunst heeft het academische discours niet nodig. Ik heb daarom ook nooit Germaanse of kunstgeschiedenis willen studeren. Ik ben politoloog."

Ligt er geen heel kleine greppel tussen uw discours hier en modieus anti-intellectualisme? Dat laatste werd u trouwens ook aangewreven de voorbije weken.

Lieven: "Ik voel me echt niet aangesproken als Marc Reynebeau me een populist wil noemen. Een echte anti-intellectualist is iemand die zonder te kijken naar een programma plompverloren zijn mening ventileert."

U hebt de discussie natuurlijk ook zelf een zetje gegeven door vooraf aan te kondigen dat u koos voor de 'domme blondjes'-aanpak, de 'I know nothing'.

Lieven: "Dat was aandacht trekken, het is de techniek van de provocatie. Natuurlijk bedoelde ik niet dat we de kunst zouden debiliseren, ik wou alleen melden dat ik met open vizier en zonder te grote verwachtingen van het publiek wou werken, niet meer dan dat. (zucht) Echt, jongens toch, waar zijn we mee bezig? En zeggen dat ik momenteel de gelukkigste mens ter wereld ben. Ik mag op bezoek bij Karel Appel, ik ga met Jan Hoet naar Raoul De Keyser, ik mag met Alan Hollinghurst praten, dáár ben ik mee bezig..."

Regine (verkneukelt zich): "Zie je, dat verheugt me zo. Dat bedoel ik met die draad opnemen. Lieven heeft echt het heilige vuur. Ik had dat ook, maar ik deed het anders. Ik dateer uit de tijd van bewonderend naar de kunstenaar kijken, van beleefd blijven en voorzichtig vragen stellen. Lieven behoort tot die generatie die wil voelen, nu, meteen. Hij heeft ook het talent om dat te uiten."

Tijd om er even een cliché tussen te gooien: jullie zijn beiden mensen met een missie. Regine drong jaren aan om cultuur te brengen op de omroep; Lieven wou dat jonge mensen leerden na te denken en om te gaan met hun seksualiteit.

Regine: "Klopt, ik heb dat altijd gedaan, een missie uitgedragen."

Lieven: "Ik heb een haat-liefdeverhouding met de term missie. Ik wil vooral communiceren."

Regine: "Bij mij begon het al tijdens mijn studie aan de normaalschool. Ik zou kinderen tot betere mensen opvoeden, dat soort dingen. Ik zette dat door tijdens mijn niet aflatende strijd voor cultuur op het scherm. We waren niet geliefd hoor, binnenshuis, jaren geleden al niet. Het was altijd weer (balt de vuisten, zucht)."

Lieven: "Vechten hé, koppig doordoen. Ik hou van vechters."

Regine: "Allez, ik ben 62 en ik ben nog bezig, ook hier weer, het moet dus wel diep zitten."

Wat is de moeilijkste periode geweest tijdens dat gevecht?

Regine: "Ik vind het nu, de laatste jaren, niet makkelijk. We zitten bij de VRT in een organisatie die snel verandert. Misschien heeft het met mijn leeftijd te maken, maar het vergt al eens een grote inspanning als de zoveelste wissel er aankomt, of de vraag naar een nieuwe uitdaging, een volgende prioriteit. Soms is het om dol van te worden. Neem Canvas zelf. We bestaan zeven jaar en we zijn aan onze vijfde netmanager bezig. Dat gaat op den duur aan je vreten."

Zult u opnieuw vechten als u na dit seizoen Republica hoort: oké, beste mensen, goed geprobeerd, maar de speeltijd is over.

Regine: "Ik zou heel teleurgesteld zijn. Ik wil me daar echter nu niet ongerust over maken. We bestaan twee maanden, er wordt goed gewerkt, het klikt tussen Lieven en mij. We voelen elkaar aan."

Lieven (aarzelt): "Ik ging ervan uit dat het in december gedaan zou zijn."

Regine (fronsend): "Komaan Lieven, dat meen je niet!"

Lieven: "Ach, ook dat is mijn natuur. Ik vecht wel, maar verliezen hoort er af en toe bij, weet ik."

Regina (tot ons): "Hoor dit.. Net op het moment dat ik denk dat ik een gedreven opvolger heb gevonden op het culturele plein."

Lieven: "Bedoel je: la nouvelle Regine est arrivée?"

Regine (schatert): "Ach, het is gewoon leuk dat er weer iemand is die in dat wereldje wordt erkend. Jij kunt toch overal komen?"

Wanneer zag u Regine voor het eerst op tv, Lieven?

Lieven: "Dat moet bij Kunstzaken geweest zijn. Zij was van de drie presentatoren mijn favoriet. Ik ben als achttienjarige nog naar Antwerpen gelift om tentoonstellingen te zien, allemaal omdat Regine het op Kunstzaken gevraagd had. Wat ik me ook goed herinner, is dat ze ooit het programma Vijfentwintig jaar televisie presenteerde met vijfentwintig rozen op de achtergrond. Maar, Regine, de eerste die jou in levenden lijve zag bij ons thuis, was mijn vader. Hij heeft jou nog de hand gedrukt, live op de televisie."

Regine: "Hoe kwam dat?"

Lieven: "Bij een van de trekkingen van de Nationale Loterij, ergens in de late jaren zeventig. Mijn vader was gemeentesecretaris van Kruishoutem en jullie kwamen daar op een dag met de Loterij langs. Ik herinner me dat mijn vader thuiskwam en zei: 'In werkelijkheid is ze nog mooier dan op de televisie'. Ik moet dat beamen."

Regine: "Ik herinner me Kruishoutem nog, ja, maar jouw vader natuurlijk niet. Ach, we deden ze allemaal aan in die tijd: dorpen, gemeenten, steden. Ik heb toen bijna elke sport- of feestzaal aan de binnenkant gezien."

We vieren toevallig deze week de zeventigste verjaardag van de Loterij. Hoe kwam het dat men u aanzocht om de trekking te presenteren?

Regine: "Dat was in het begin van de jaren zeventig, toen ik nog jong en mooi was. De toenmalige BRT vond dat de trekking door een vakpresentator moest worden begeleid. Ik was een losse medewerkster, ik had dus een paar vaste contracten nodig. Vandaar. Ik werd de voorbije weken door alle mogelijke media opgebeld. Medewerkers bij Histories en De zevende dag vroegen me om over de jarige Loterij te komen getuigen. Ik heb echter bedankt. Ik ben niet iemand van herinneringen en anekdotes. Wat achter mij ligt, is niet weg, maar wel voorbij. Ik heb mijn emoties en zeer gevoelige momenten gehad, maar voor de rest is het..."

Lieven: "Moedig voorwaarts."

Regine: "Voilà. Ik hoor anderen nochtans graag verhalen vertellen over het verleden. Mijn man bijvoorbeeld kan dat heel goed. Bij mij huist wat ik meemaakte echter in een niet verlichte kamer, met een groot slot op de deur. Als de goede sleutel niet gevonden wordt, blijft de deur toe."

Over drie jaar, mag ik zo oneerbiedig zijn, slaat de deur van de VRT definitief voor u dicht.

Regine (haalt schouders op): "Over tweeënhalf jaar al. Het zal wel een ongelooflijke aanpassing zijn want ik draai nu in een hoog tempo. Zo hard heb ik nog nooit in mijn leven gewerkt. Het zou dus kunnen dat het zwarte gat gaapt. Maar het zou ook kunnen dat ik in een volgende levensfase kom waarin ik een stapel verloren gelegde lectuur door kan nemen en de lang gedroomde reizen kan maken."

Bent u een carrièreplanner, Lieven?

Lieven: "Totaal niet. Ik wil mezelf nooit op wat dan ook vastpinnen. Ook nu niet. Ik doe Republica heel graag op tv, maar ik ga net zo graag terug naar de radio. Het is dus niet zo dat ik televisie als dé gigantische uitdaging zag."

Hoe en waar zijn jullie cultureel gevoed, wie stak de vlam aan?

Regine: "Tja, bij mij was dat echt via de moedermelk. Ik heb ook het geluk gehad om in de normaalschool een lerares te ontmoeten, Lisette De Backer heette ze, die me met haar enthousiasme voor de kunst enorm heeft aangestoken."

Bij u Lieven, hoorde ik, was het onder meer via uw oom Gerard?

Lieven: "Zeer juist. Hij maakte mij bijvoorbeeld attent op de kracht van het gesproken woord."

Uw oom is ook de vader van Wouter Vandenhaute, baas van Woestijnvis en een van de belangrijkste spelers op de Vlaamse tv-markt. Nonkel Gerard heeft in de media nogal wat sporen achtergelaten.

Lieven: "Nonkel Gerard is bijzonder belangrijk geweest. De big bang kwam er echter toen ik de boeken van Gerard Reve begon te lezen en ontdekte 'Ah, daar gaat kunst dus over'. Van mijn oom Gerard kreeg ik mee dat het intellectuele discours dat rond kunst hangt wind is. Kunst ging over leven en dood, zei hij, en hoefde zichzelf derhalve ook nooit te verantwoorden. Kunst hoefde niet maatschappij-opbouwend te zijn of aan normen te beantwoorden. Tegelijk had hij ook iets van: je hoeft niet met cultuur bezig te zijn. Als het je niet interesseert, ook goed, ga dan voetballen."

Regine: "Hij beschrijft toch exact wat het moet zijn. Ik ben stomverbaasd want hoor dat hier dus allemaal voor de eerste keer. Ik zie meteen ook die andere generatie waaruit Lieven stamt. Zijn oom heeft zijn horizont verruimd. Ik ben in mijn tijd met een strak kader de wereld ingegooid, met steekwoorden als respect, de lijn volgen. Ik zou het dus nooit gedurfd hebben, zoals jij deed Lieven, om tijdens het interview met Pieter Embrechts te zeggen: 'Ja, heu, die teksten van jou, hmm, ik weet het zo niet, en de muziek, hmm.' Je bois du petit lait als ik Lieven zo bezig zie, met het liefste gezicht. Dat was in mijn tijd on-denk-baar."

Lieven: "Weet je wat mijn oom ook zegt, Regine. Beest en geest, zegt hij. Stel je voor... beest en geest."

Toen Jef Vermassen vorige week bij de presentatie van zijn boek het woord nam, begon hij met een dankwoord aan uw oom Gerard. Er zijn er dus nog meer 'beesten en geesten' die door hem geïnspireerd werden.

Lieven: "Hij was de bevlogen leraar van het prestigieuze Sint-Lievens-college in Gent, maar hij had tegelijk lak aan bourgeois, aan geld en materie. Op de presentatie vorige week van het nieuwe boek van Erwin (Mortier, Lievens man, ML) kwam nonkel Gerard naar mij toe en gooide me meteen in het gezicht: 'Raoul De Keyser, die jij daar geïnterviewd hebt, awel, die kan niets'. Voilà. (lacht luid) Daar hou ik dus van. Die uitgesproken mening, zo onverbloemd en doorgedreven. Daarmee heeft hij inderdaad hele generaties wakker geschud. Je zou een lijst kunnen maken met oud-leerlingen van hem: Alain Platel, Luc De Vos, Piet Pirijns, Vermassen. You name it..."

In welke spirit gaan jullie dit televisieseizoen met Republica afwerken?

Lieven: "Vreugdevol, dankbaar ook. Ik leer, ik groei. Van de kritiek lig ik nog amper twee seconden wakker. Ik ben vooral blij omdat de kritiek nooit over de inhoud ging. Het bleef bij emotionele oprispingen en verzandde in een vals kijkcijferdebat. Ik trek me ook op aan mooie kritieken zoals die vorige week in Vrij Nederland. 'Een verademing' werd Republica daar genoemd."

Regine: "Ik reageerde vroeger heel emotioneel op kritiek, maakte me echt boos, of stond dicht bij tranen. Sinds ik presentatriceke-af ben, is dat veranderd. Tevoren was ik de dienende, het gezicht, de zogenaamde vedette. Ik verpersoonlijkte de experimenten die men met cultuur uitvoerde. Als er kritiek kwam, en dat was altijd wel het geval, kwam het in mijn bak terecht. Wat niet correct was. Nu ik sinds tien jaar zelf mee verantwoordelijk ben voor de culturele programma's lijk ik beter gewapend. Kritiek raakt me nog, maar ik kan er mee overweg. Anderzijds, eerlijk waar, ik heb het vorige maand een paar keer behoorlijk lastig gehad. We hebben ons echter niets te verwijten. We onderzoeken en betasten ons publiek. Tijdens dat betasten komt er al eens een mep terug, soms recht in het gezicht. Dat is het spel. Zo ken ik het."

Lieven: 'Ik mag dan een speelvogel zijn die met beide handen naar zijn vrijheid graait, ik moet iemand in de buurt hebben die zegt 'tot daar'. Iemand die me vertrouwen geeft binnen strikte grenzen. Jawel, ik meen dat, Regine, jij bent de baas'