Leven zonder plastic? Dat kan, bewijst dit dorp

Linkse, zeurderige types met opgeheven wijsvinger. Sue Hendry geeft ruiterlijk toe lang voorvechters van een schoner milieu als moderne Jehovagetuigen te hebben gezien. "Hippies", grinnikt de eigenaar van Thornes Fruit and Veg, een groenteboer in het hart van Penzance, een kustplaats in het zuidelijkste puntje van Cornwall, hemelsbreed dichter bij Frankrijk dan Londen. "Zodra ze hun hoofd om de hoek staken, dacht ik: daar heb je ze weer."

Haar vooroordelen gingen in december abrupt het raam uit. De documentaire Blue Planet II van Sir David Attenborough over de rampzalige gevolgen van plastic op dieren in de oceanen raakte een gevoelige snaar. "Mijn man en ik schrokken ons dood", vertelt ze. "Als Sir David het zegt, klopt het. We besloten onmiddellijk het roer om te gooien en ons aan te sluiten bij de campagne Plastic Free Penzance."

Van toiletrollen tot meel

Enthousiast laat ze de vorderingen zien. Alleen seizoensgebonden producten, zoals aardbeien en blauwe bessen, liggen nog in plastic bakjes. "Die komen uit Spanje", licht ze toe. "De rest van mijn groente en fruit komt van lokale handelaren. Met hen heb ik afspraken gemaakt." Haar aanpalende minisupermarkt ondergaat stukje bij beetje een gedaanteverwisseling. "We bekijken dagelijks wat anders kan. Van toiletrollen tot meel."

Thornes Fruit and Veg is een van inmiddels ruim 70 zelfstandige winkels die plastic hebben verbannen. Scholen sloten zich aan, evenals scouting. De gemeenteraad nam een motie aan om de strijd tegen afval aan te gaan. Duizenden inwoners hielpen mee om de stranden schoon te maken. Festivals beloofden duurzame mokken te gebruiken. Het leverde Penzance net voor oud en nieuw de status 'plasticvrij' op.

Het initiatief van Surfers Against Sewage (SAS), een organisatie met meer dan 20.000 leden, verspreidt zich als een olievlek over het land. Na in de jaren 90 met succes de strijd tegen het dumpen van rioolwater in de oceaan te hebben gewonnen, ontwikkelde CEO Hugo Tagholm afgelopen zomer een plan om plastic uit het straatbeeld te laten verdwijnen.

Tagholm, een fanatieke surfer met een master in natuurbescherming, kreeg dankzij Blue Planet II de wind in de zeilen. ,,Mensen als ik worden als vervelende dominees gezien", legt hij uit. ,,Sir David staat boven alle partijen. Aan zijn woorden twijfelt niemand." Het project, dat zich aanvankelijk op kustplaatsen richtte, werd zodoende overal omarmd. Ruim 200 gemeentes willen een keurmerk van SAS. Van Glasgow tot Londen.

Toerisme

Dat Penzance, leunend op toerisme, als eerste aan de strenge voorwaarden voldeed, dankt SAS aan Rachel Yates, verslaggever van Pirate FM, de populairste zender in Cornwall. Zij werkte eerst als vrijwilliger in haar geboortedorp en later als parttime-medewerker van SAS. Bescheiden wuift de moeder van twee kinderen haar aandeel weg. "Iedereen hier groeit op met de zee. Wij zien de gevolgen van plastic dagelijks."

Yates: "Tijdens onze Beach Cleans halen we op één ochtend ruim 70 vuilniszakken met rommel op. Het ergste is, dat je stuit op verpakkingen uit de jaren 80 en flessen uit Zuid-Amerika. Dit is een internationale ramp."

SAS denkt groot, maar begint bewust klein. Verontruste burgers moeten, in de woorden van Tagholm, een sneeuwbaleffect veroorzaken. "Ik praat maandelijks met parlementsleden, heb ze zover gekregen dat Westminster – waar jaarlijks 2,5 miljoen wegwerpproducten werden gebruikt – groener denkt. Maar politici gaan pas handelen als de kiezer in opstand komt. Als die plastic afzweert, volgt beleid vanzelf. Hetzelfde geldt voor de grote supermarktketens."

Getuige het voornemen van minister van Milieu, Michael Gove, om rietjes in de ban te doen en de belofte van koffiereus Starbucks om het gebruik van wegwerpbekers te ontmoedigen – dagelijks belanden er 35 miljoen op de vuilnishoop – werkt de aanpak. Penzance fungeert als vliegwiel. De landelijke aandacht voor het stadje zorgt voor jaloezie bij dorpen in de omgeving. De Cornish, een trots volk, willen niet voor elkaar onderdoen.

Roomser dan de paus zijn de mensen in Penzance overigens niet. De klant blijft koning, zoals bij delicatessenzaak The Cornish Hen van Sarah Shaw. "Ik doe, al jaren, zoveel ik kan, maar je moet wel winst blijven maken. Houten vorkjes? Ja. Potten in plaats van plastic bakjes? Zeker. Afbreekbaar cellofaan? Nee. De kwaliteit is niet afdoende. Hopelijk in de nabije toekomst wel. Dankzij David Attenborough geloof ik daar heilig in. De tijd van plastic is voorbij."