'Les één: speel een rotsblok'

"Daar sta je dan, als broekventje van 20 in een te krappe maillot. Ik kwam recht van de slagers- en hotelschool, had amper geacteerd. En plots moest ik een vallende ster spelen voor een groep van twintig medestudenten. Ik ben beginnen lopen, schreeuwend en gesticulerend met mijn armen, om aan de andere kant van de kamer neer te storten. Oorverdovende stilte. 'Noem je dat een vallende ster? Je bent precies een stervende Galliër', zei speldocent Fons Goris. Dat was mijn allereerste regieaanwijzing."

Het relaas van acteur Lucas Van den Eynde (57) is slechts een van de anekdotes in 'De Stemmen van De Studio'. Dat project bestaat uit twee delen. De permanente 'luistermaquette' bundelt de mooiste en strafste getuigenissen van oud-studenten en -docenten van de voormalige toneelopleiding Studio Herman Teirlinck. Met bijdragen van tal van bekende koppen, van Charlotte Vandermeersch en Will Ferdy tot Pieter Embrechts, Ann Miller en Adriaan Van den Hoof. Bezoekers kunnen daarnaast ook op drie momenten op audiotour door het vroegere schoolgebouw op het Mechelseplein, dat in 2011 door kunstenhuis Villanella werd herdoopt tot DE Studio.

Geen toneelschool waar zoveel wilde verhalen de ronde over doen als Herman Teirlinck. De gevreesde toelatingsproef was legendarisch. Naast moeilijke monologen van Tsjechov of Aeschylus, kon aspirant-studenten ook gevraagd worden om een bloedende stier, schrijvende pen of preistengel na te spelen.

Ook eenmaal toegelaten bleek de opleiding met geen andere te vergelijken. "Je begon bij de basis: de oerelementen", zegt Van den Eynde. "In die lessen moesten we dan een rots, een stofje of vuur vertolken. Niet simpel, maar eigenlijk waren dat vooral oefeningen in verbeelding, lichaamstaal en durf." Later volgden de dieren. "Ooit moest ik samen met een andere studente een stel parende neushoorns spelen. We zijn toen naar de zoo getrokken om die beesten te observeren. 'Oké, dus om de tien minuten is er een zaadschot'. Even gênant, maar dat moet je overwinnen."

Kip zonder kop

In de loop der jaren vervaagde de lijn tussen verhalen en mythes. Zo raadde de omgeving van Jan Hammenecker (uit de reeks De 16) hem de school af. Want: "ze poepen daar in de kelder." Eén student zou ooit de hoogste punten hebben gekregen omdat hij een stoel door het raam keilde, en Filip Peeters zou in de rol van een wolf ooit de kop van een levende kip hebben afgebeten.

"Dat laatste is helaas waar", zegt zijn echtgenote An Miller (bekend van onder meer In de gloria), die begin jaren 90 school liep in de Studio. Meer dan vreemde opdrachten herinnert Miller zich vooral de brede aanpak. Los van spelcursussen kregen studenten er tai chi, aikido, muziekles, ballet, tapdans, schermen, acrobatiek en bodyweather. "Dat laatste bestond uit manipulatie-oefeningen, je lichaam in zulke vreemde bochten wringen om je pijngrens te verleggen", legt Miller uit. "Die docente was afkomstig uit Japan. 'Zottin', denk je eerst. Maar achteraf bekeken heb ik daar veel aan gehad. In het acteren én het leven. Als iets moeilijk gaat, komt het het er vooral op aan om je te ontspannen, je niet te verzetten en door de pijn heen te gaan."

Het gebouw, ooit nog een hotel en bank, was een magische plek. Van den Eynde herinnert zich hoe hij dromen moest uitbeelden in de kelders, en op het dak luisterde naar de zangles. "Op het einde van de week was je wel pompaf. Je had elke dag les van 9 tot 19 uur. En zaterdagochtend nog bewegingsleer."

Maar de grootste kracht van de opleiding, daar zijn de meeste oud-studenten het over eens, waren de docenten. Vaak toppers uit het vak: Luk Perceval, Frank Vercruysse, Wannes Van de Velde. "Mensen naar wie je opkeek en als groentje mee mocht samenwerken", zegt Miller. "We riskeerden er arrogant van te worden. Zo van: wij zijn sowieso de beste opleiding."

Al werden sporen van arrogantie vaak even genadeloos de kop ingedrukt door sommige docenten. Marleen Merckx (Thuis-actrice) zal zich altijd de uitspraak van Fons Goris herinneren: 'Jij komt nog niet tot aan de vensterbank van het theater'. "Al weet ik niet meer of hij het tegen mij had. Je moest tegen een stoot kunnen. De filosofie was: we breken je eerst af om je dan weer op te bouwen. Een truc om het onderste uit de kan te halen, maar niet iedereen kon daar even goed mee om. Sommigen kapten ermee, kregen het idee dat ze niets konden." Zelf overwoog ze in het tweede jaar ook om te stoppen. "Als 19-jarig meisje uit een dorp ben je nog zelfvertrouwen aan het kweken. Pas toen ik voor mezelf besliste om elke opmerking met een korrel zout te nemen, lukte het."

Ook Miller noemt de opleiding 'intens'. "Ooit moesten wij openlijk zeggen wie van onze medestudenten we zelf zouden buizen. Dat vond ik erover." Verder houdt ze vooral positieve gevoelens over aan haar studententijd. "Het is heel persoonlijk. Je wordt voortdurend beoordeeld. Maar tegelijk is dat een goede voorbereiding. Als acteur/actrice word je ook elke opvoering, elke auditie, opnieuw beoordeeld."

Van de twintig medestudenten van Van den Eynde bleven er na vier jaar amper negen over. Om de drie maanden was er een 'schiftingsexamen'. Nadien werd de klas in drie groepen verdeeld. "Van de eerste groep die de docenten kwamen halen wist je: die zien we niet meer terug. De tweede groep was met de hakken over de sloot en kreeg zwaar naar hun kloten. De derde groep had het goed gedaan, maar kreeg het zo mogelijk nog harder te verduren 'omdat ze nu niet moesten beginnen vliegen'."

Van den Eynde vindt het nog altijd doodjammer dat de Studio na het millennium werd samengevoegd met die andere toneelopleiding, van Dora Van der Groen. "Die verschillende opleidingen waren yin en yang, de studenten inspireerden elkaar." Pas achteraf besefte Van den Eynde naar eigen zeggen ten volle "wat voor een geschenk" zijn opleiding aan Studio Herman Teirlinck was. "Ik ben er zelfbewuster door geworden. En vooral: een betere acteur."

De Stemmen van De Studio is een project van Huis van Eustachius en Villanella. De luistermaquette start op 27/12. Inschrijven voor het audioparcours op 22/1,29/1 en 5/2 via info@villanella.be