Leger VS zoekt alternatieve routes naar vliegveld Kabul vanwege terreurdreiging IS

Wanhoopskreten. Waarschuwingsschoten. Ouders die flesjes water over hun kleine kinderen uitgieten tegen de zinderende hitte. Een week nadat de taliban de macht grepen in Kaboel neemt de spanning rondom de luchthaven nog altijd toe, zoals is te zien op beelden die circuleren op sociale media. Zaterdag en zondag verzamelden duizenden Afghanen en anderen zich rondom het vliegveld in een poging het land te ontvluchten.

Wanneer en hoe de twintig Afghaanse burgers zijn omgekomen is onduidelijk. Het Britse leger sprak zondag over zeker zeven mensen die omkwamen door verdrukking. Onder hen was een 2-jarig meisje dat met haar familie omver werd gelopen. Engelse en Amerikaanse militairen werkten samen om de menigtes enigszins te kalmeren, en om water uit te delen. Soms werd geschoten met traangas. In de zone buiten de luchthaven vuurden talibanstrijders ter waarschuwing schoten af.

De Amerikaanse autoriteiten hebben hun burgers in Kaboel laten weten niet zonder uitdrukkelijke instructie naar de luchthaven te gaan vanwege potentiële veiligheidsrisico’s. Sowieso is het momenteel moeilijk het vliegveld te bereiken, ongeacht of iemand de juiste papieren heeft of niet. Maar de Amerikanen vrezen ook voor een IS-aanval op de menigte.

Geloofwaardige dreiging

“Er is een dreiging van IS op de luchthaven en in het gebied eromheen”, zei een vertegenwoordiger van het Amerikaanse ministerie van Defensie tegen CNN. De Verenigde Staten werken daarom momenteel aan alternatieve routes voor mensen die het land uit willen. Kleine groepen worden op specifieke plaatsen in de hoofdstad opgehaald door militairen. De taliban zouden hiervan op de hoogte zijn en meewerken om dit voor elkaar te krijgen. Het is onduidelijk hoe acuut het gevaar op een aanslag is. Een Amerikaanse diplomaat in Kaboel sprak van een ‘indirecte’ maar ‘geloofwaardige’ terreurdreiging.

Hoewel veel islamitische terreurgroepen, zoals Al-Qaida, de overwinning van de fundamentalistische taliban de afgelopen dagen hebben bewierookt, geldt dat niet voor IS. De IS-afdeling in Afghanistan beschouwt de taliban als ‘afvalligen’ vanwege hun bereidheid om met de Amerikanen te onderhandelen. Vrijdag zei IS in een statement dat de taliban pragmatische, ‘onechte moslims’ zijn, die Afghanistan niet met een jihad hebben overwonnen maar het land gewoon op een dienblaadje door de Amerikanen aangereikt hebben gekregen.

De IS-afdeling in Afghanistan was eind 2019 bijna volledig van de kaart geveegd nadat Amerikaanse en Afghaanse militairen hun basis in het oosten van het land hadden aangevallen. Ook de taliban streden tegen IS. Maar de terreurgroep is nooit helemaal verslagen. Volgens de Verenigde Naties zijn er nog steeds zo’n tweeduizend IS-strijders actief in het land. In mei dit jaar eiste IS de aanslag op een meisjesschool in Kaboel op, waarbij meer dan honderd doden vielen (het merendeel kinderen uit de Hazara-gemeenschap).

Verzetsmacht

De taliban zeiden zondagavond ‘honderden strijders’ naar de Panjshir-vallei ten noordoosten van Kaboel te hebben gestuurd. Ahmad Massoud, zoon een van de befaamde strijder tegen de taliban in de jaren negentig, probeert een verzetsmacht op te zetten vanuit de vallei. Hij heeft via de Washington Post de VS gevraagd om wapens voor zijn opstand. Volgens de Russische ambassadeur in Afghanistan, Dmitri Shirnov, zijn de taliban nog altijd tot een dialoog bereid om ‘een vreedzame oplossing voor de situatie te vinden’.

Terwijl de regering van president Joe Biden er alles aan doet de schade van de Amerikaanse terugtocht enigszins te beperken, klinkt uit internationale hoek steeds meer kritiek. Zo haalde de Britse oud-premier Tony Blair zondag in een opiniestuk op zijn website hard uit naar Biden. Hij noemde de terugtocht van de Amerikanen ‘tragisch’ en ‘onnodig’, ingegeven door ‘het gehoorzamen aan een imbeciele slogan over het beëindigen van ‘de eeuwige oorlogen’.’ Met die laatste uitspraak verwees hij naar een verkiezingsbelofte van Biden.

Blair trok in 2001 als regeringsleider van het Verenigd Koninkrijk samen met de Verenigde Staten in Afghanistan ten oorlog. Hij betreurt dat er destijds veel fouten zijn gemaakt. “Maar de reactie op onze fouten zijn helaas nog meer fouten”, aldus de oud-premier. “De terugtrekking doet elke jihadistengroep ter wereld juichen.” Blair riep de Britse regering op haar militairen net zolang in Kaboel te laten totdat alle Afghanen zijn geëvacueerd die de westerse alliantie de afgelopen jaren hebben bijgestaan.