Laten we die Nobelprijs voor de Vrede maar eens verdienen
De toestand op het Koreaanse schiereiland vergt nu echt topdiplomatie. Hallo Europa?
Het is nu echt hommeles op het Koreaanse schiereiland. Een eindeloze neerwaartse spiraal van dreigementen en escalatie dreigt uit te lopen op een gewapende confrontatie. Gisterochtend heeft Noord-Korea bekendgemaakt dat het de toegang tot het Kaesong Industrial Complex sluit. Dit complex is een noord-zuidinitiatief met investeringen en bedrijven uit het zuiden, bemand door 50.000 arbeiders uit het noorden. Toen het Zuid-Koreaanse marineschip Cheonan vermoedelijk door Noord-Korea werd getorpedeerd en alle noord-zuidbetrekkingen werden verbroken, bleef Kaesong open. Toen Noord-Korea in 2011 met artillerie het Zuid-Koreaanse eiland Yeonpyeong-do beschoot, bleef Kaesong open. En ook gedurende de afgelopen maand waarin het non-agressiepact werd opgezegd, de wapenstilstand nietig werd verklaard en er een 'staat van oorlog' werd afgekondigd door Noord-Korea, was het in Kaesong business as usual. Tot gisterochtend, toen Zuid-Koreaanse werknemers op weg naar Kaesong de weg werd versperd.
Kanarie in de koolmijn
Hoe nu verder? Kaesong wordt wel vergeleken met de kanarie in de koolmijn. Als die dood neervalt, is het zaak om je uit de voeten te maken. Is het tijd om ons voor te bereiden op oorlog met Noord-Korea? Zo'n vaart loopt het waarschijnlijk niet. De situatie is ernstig. De mogelijkheid dat onbedoelde escalatie (een nerveuze jonge soldaat die zijn geweer onbedoeld laat afgaan) tot verdere conflicten leidt is aanwezig. Maar ondanks alle oorlogsretoriek wil Noord-Korea geen oorlog. Dat zou het einde van het regime en wellicht de staat zijn. Militaire provocaties zijn niet voor niets vooralsnog uitgebleven. Zuid-Korea wil zeker geen oorlog. En dat laat het ook duidelijk blijken door naast de ferme belofte zeer hard te zullen reageren op Noord-Koreaanse provocaties, de weg naar de onderhandelingstafel open te laten. Als geen van beide staten oorlog wil, zou er een mogelijkheid tot overleg moeten zijn.
Die mogelijkheid is er ook, al gooit de zware druk die de VS op dit moment uitoefenen, roet in het eten. De vicieuze cirkel waarin Noord-Korea al decennia zit gevangen wordt zo versterkt. Het ondersteunt de legitimiteit van het Noord-Koreaanse regime in eigen land, omdat het regime in de ogen van de Noord-Koreaan het enige lijkt te zijn wat tussen de VS en de gewone Noord-Koreaan instaat. En het maakt diplomatieke oplossingen onmogelijk.
Het verleden heeft in ruime mate bewezen dat diplomatie oplossing kan brengen in Korea. Het bekendste voorbeeld is Jimmy Carter, die tijdens een crisis even hevig als deze in 1994 Kim Il Sung overtuigde de ontwikkeling van kernwapens stil te zetten. Ook het noord-zuidinitiatief in Kaesong is een vorm van diplomatie, publieke diplomatie wellicht, waar Zuid-Koreaanse bedrijven samenwerken met de Noord-Koreaanse staat. Deze twee vormen van diplomatie, van staat tot staat en van private sector tot staat, kunnen ook nu weer uitkomst brengen.
Spiraal doorbreken
De uitweg uit dit conflict is diplomatiek. De spiraal van escalatie kan doorbroken worden door bemiddeling door een vertegenwoordiger met vlekkeloze reputatie van een neutrale entiteit. Hierbij denk ik sterk aan iemand als Marrti Ahtisaari. En aan de EU. De VN ligt moeilijk in Noord-Korea, door het toeval dat een Zuid-Koreaan nu secretaris-generaal is. De EU komt zonder bijzondere belangen en is daarom geloofwaardig. Zo kan de EU, al gelauwerd voor de vrede die het in Europa bracht, deze nu ergens anders proberen te brengen. Deze traditionele diplomatie zou moeten worden gevolgd door meer publieke diplomatie, onder andere in de vorm van meer private economische samenwerking tussen noord en zuid, tussen noord en de rest van de wereld. Dat houdt een al door de huidige Zuid-Koreaanse regering voorgestelde internationalisering van Kaesong in. Dat zou de kanarie weer nieuw leven inblazen en toekomstige escalaties helpen verminderen. Pas dan kunnen we serieus de dialoog met Noord-Korea aangaan.
En die dialoog is hard nodig. De huidige oorlogsdreigementen verbleken namelijk bij de verschrikkelijke binnenlandse mensenrechtenschendingen in Noord-Korea. We hebben onze ogen slechts gericht op het hevige conflict dat nu is gaan opspelen, maar de echte ellende speelt al veel langer. En daar valt nog wel een Nobelprijs of twee te verdienen.
