Last bobo standing

Morgen zou Sepp Blatter (79 inmiddels) voor de vijfde keer worden verkozen als voorzitter van de wereldvoetbalbond. Zijn tegenkandidaat is de Jordaanse prins Ali bin al-Hussein. Normaal was die kansloos, maar op 36 uur van de verkiezingen kan het nu weer alle kanten uit.

Een portret van Sepp Blatter kan op veel momenten beginnen. Hij is dan ook een relict uit de twintigste eeuw, de last bobo standing met vele kilometers en vele petten. In drie verschillende hoedanigheden heeft hij veertig jaar lang de wereldvoetbalbond FIFA geleid, of wat daarvoor moest doorgaan.

In 1998 won hij zijn eerste voorzittersverkiezing tegen de sterke Zweedse kandidatuur van Lennart Johansson. Vier jaar later verpletterde hij zijn enige tegenkandidaat: Issa Hayatou, een Afrikaanse sultanzoon die later wegens corruptie zou worden geschorst door het Internationaal Olympisch Comité (IOC), niét door de FIFA, en die vandaag Blatters grootste medestander is.

Of beginnen we zijn portret nog later toen hij de bewezen corruptie bij de toewijzing van het WK voetbal aan Qatar naast zich neerlegde? Of toen de helft van zijn regering (het executive committee, waar ook de Belgische dokter Michel baron D'Hooghe in zetelt) moest opstappen voor omkoping. Blatter politiek verantwoordelijk? Never, nooit, niemals. "Onze familie treurt, maar is één. Ik heb nog werk, zoals de hervorming van de FIFA, dus ik blijf."

Blatter baseerde vier verkiezingen op rij zijn macht op het principe één land/één stem. Omdat elk land mag stemmen, en elke stem evenveel gewicht in de schaal werpt, wint hij zijn verkiezingen vooral in de derde en vierde wereld. Brazilië en Duitsland zijn morgen even gewichtig als Vanuatu en Eritrea. Hoe krijg je kleine en per definitie armlastige bonden (en hun stem) aan je kant? Door Sinterklaas te spelen en niemand die zich na twee decennia masterclass beter kan vermommen als Sinterklaas dan deze opperbobo.

In 1975 werd hij directeur van de FIFA, met de steun van de kingmaker van alle sportbobo's: Horst Dassler, erfgenaam van het adidas-imperium. Dassler had met zijn marketingfiliaal ISL in de jaren zeventig en tachtig een zeg in elke verkiezing bij elke grote sportbond. Zo regelde hij de verrassende nederlaag van de Brit Sir Stanley Rous in 1974 in München ten voordele van de onbekende Braziliaan João Havelange.

Een jaar later duwde hij zijn Zwitserse vriend Sepp Blatter, die hij kende als voorzitter van het Zwitsers olympisch comité, binnen in de FIFA. Directeur Blatter hield zijn kantoor niet in Zürich maar in Landersheim in de Franse Elzas bij het Franse filiaal van adidas. Daar, in het voormalig sterrenrestaurant Auberge du Kochersberg, is de hele sportpolitiek van de laatste decennia van de twintigste eeuw uitgetekend. Blatter zou met adidas-geld het voetbal promoten.

In 1981 kreeg Sepp Blatter de functie van secretaris-generaal van de FIFA en vulde die meteen in als CEO. Zeventien jaar was hij de echte baas van het voetbal omdat Havelange vaak afwezig was. En toen het in 1998 tijd was voor een nieuwe voetbalvoorzitter was niemand beter geplaatst dan de CEO om het vele geld te herverdelen én om stinkende potjes gedekt te houden.

Stinken deed het daar in Zürich behoorlijk. De marketingpoot ISL stevende na de dood van Dassler af op een faillissement en ook de mediagroep Kirch zou failliet gaan: twee financiële dompers voor de FIFA, maar ook twee beladen dossiers met daarin bewijzen voor smeergeld. Toen ISL uiteindelijk kapseisde, zadelde dat de FIFA op met een miljoenenschuld. Hoeveel het gat ooit bedroeg, is nooit geweten, want het deksel mocht niet van de beerput. Daarom, en omdat hij machtsgeil was, wilde de consigliere van Havelange zelf de capo di tutti capi worden.

Sepp for president.

100.000 dollar voor een stem

Als ze Blatter in die voorbije zeventien jaar in de combinatie CEO-voorzitter ooit hadden willen betrappen op actieve corruptie, dan was 1998 het beste moment geweest. De meest consistente beschuldiging kwam echter te laat: vier jaar na datum en van een onbetrouwbaar sujet, Farah Addo, de Somalische ondervoorzitter van de Afrikaanse voetbalconfederatie.

Addo verklaarde: "Alle 51 stemmen van de Afrikanen waren voor Johansson, maar aan de vooravond van de verkiezing kreeg ik een aanbod. Of ik geen 100.000 dollar wilde om mijn stem anders uit te brengen."

Er was ook het mysterie van de Haïtiaanse stem. De Haïtiaanse vertegenwoordiger zat vast bij de douane en de vertegenwoordiger van Trinidad stemde namens Haïti. De stem ging naar Blatter, terwijl Haïti de kant had gekozen van Johansson. De later voor het leven geroyeerde Jack Warner van Trinidad & Tobago was zijn medestander. Zijn beloning voor de trouw waren de tv-rechten voor de Caraïben die aan zijn familie zijn verkocht. Kortom: Johansson was in 1998 dé favoriet, maar Blatter won met 111-80. De volgende drie verkiezingen won hij met overmacht.

Inmiddels had hij zijn sinterklaasacties geperfectioneerd. Als voorzitter riep hij Goal in het leven, ter promotie van het voetbal. Tegelijk richtte hij zich ook op vrouwenvoetbal. Edele doelen, maar met een bijbedoeling: geld rondstrooien en zich verzekeren van genoeg stemmen.

De crashes van de marketingfirma ISL en van mediagigant Kirch hadden de FIFA evenwel veel geld gekost. Blatter verklaarde dat ze maximaal 30 miljoen dollar hadden verloren. Zijn tegenstanders hadden het over tien keer zoveel. Blatter besloot geld te lenen op te verwachten marketinginkomsten om zijn Goal drijvende te houden. Goal had veel geld nodig, want veel geld betekende veel stemmen. Blatter zelf had ook veel geld nodig want hij kende zichzelf een salaris toe van 800.000 euro per jaar.

Voor een lening van 478 miljoen euro betaalde de FIFA 154 miljoen euro aan rente en kosten. Een auditcomité werd opgericht om dat te onderzoeken, maar toen dat de verkeerde laden opentrok in Zürich, doekte Blatter het zaakje op. "Misbruik van vertrouwen, exit auditcomité", was zijn mededeling.

Zwitserse rekeningen

In 2002 dienden elf leden van zijn eigen FIFA executive committee een klacht in tegen Blatter, bij het Zwitsers gerecht nog wel. Ze werden aangevoerd door Michel Zen-Ruffinen, zijn eigen secretaris-generaal. Ongezien in de sportbondenwereld en dat overleeft normaal geen mens, behalve dan Blatter. Die bleef rustig zitten en Zen-Ruffinen werd ontslagen. De elf leden trokken hun klacht in.

Ondertussen kreeg Blatter wel twee veroordelingen in Zwitserland: één voor vluchtmisdrijf na een auto-ongeval en één heel zware, voor obstructie van het onderzoek in het ISL-dossier. 100.000 dollar moest hij betalen. Niemand bij de FIFA die daar veel misbaar over maakte, want ondertussen stroom het geld binnen en vandaag bezit de FIFA meer dan 1,3 miljard euro.

In 2011 werd hij voor de vierde keer herkozen en ook nu was corruptie in het spel, maar dan van zijn tegenstander Bin Hammam. Die zou in de val zijn gelokt met de belofte dat hij de onaantastbaarheid van Blatter in de Caraïben zou kunnen kopen. Waar hij in trapte en wat prompt werd gelekt, inclusief de foto's van de bruine enveloppes met geld. Blatter schudde het hoofd om zoveel domheid.

Hoezeer de FIFA en Blatter zich boven alle mores en wetten stellen, bleek nog eens vorig jaar. Nadat een audit vragen had gesteld bij de bonussen die de leden van het exco kregen boven op hun 100.000 dollar jaarlijkse vergoeding voor hun 'werk', werden de bonussen afgeschaft. The Sunday Times bracht uit dat de vergoedingen dan maar in het geheim waren verdubbeld. De leden van het exco, onder wie D'Hooghe, krijgen sindsdien 200.000 dollar vergoeding. Voor elke dag dat ze actief zijn, wordt hen ook 700 dollar kostenvergoeding toegekend, hotel en vliegtuig minimaal business niet inbegrepen. Een veel toegepaste truc van bobo's die actief zijn in de internationale sportbonden is die vergoedingen cash laten betalen of op een Zwitserse rekening (vaak bij UBS) laten storten, uit het zicht van de fiscus van het eigen land.

Ondertussen laveerde Blatter behendig door een mijnenveld van schandalen. Met een salaris van meer dan 1 miljoen euro (het juiste bedrag is niet bekend) en geld genoeg om anderen te laten meedelen, had hijzelf geen corruptie meer nodig om zijn macht intact te houden.

Tot het verleden de FIFA inhaalde met het ISL-schandaal. Het onderzoek bracht in 2013 aan het licht dat verschillende FIFA-officials smeergeld hadden gekregen om de tv-rechten toch maar aan ISL toe te wijzen. De grootste vis was de voormalige voorzitter João Havelange. Opvallend: de FIFA liet de 97-jarige met rust, maar het IOC (toen nog onder Rogge) onderzocht de aantijgingen wel en één dag vóór zijn erelidmaatschap door het IOC zou worden afgenomen, stapte de stokoude Havelange zelf op. Blatter, ook IOC-lid, keek de andere kant op.

Ook de schandalen rond de verkiezingen van de World Cup-landen Rusland en Qatar hebben hem geen millimeter doen wijken. Hij deed ze af als "some small difficulties".

Maar nu: zeven leden opgepakt en hijzelf ook nog steeds in het vizier van het Amerikaanse gerecht, dat brengt de hele FIFA in gevaar. Er dreigt een schisma als pakweg de UEFA haar stekker uit de mondiale voetbalfamilie trekt. Een uitstel en een overgangsregeling waarbij Blatter een stap opzij zet, lijkt het enige logische scenario. Ooit schamperde hij: "Mijn FIFA is de grootste bond en sterker dan welk land en welke regering ook." Benieuwd of hij nog steeds zo denkt.