Lang leven de stones

THE ROLLING STONES

1964-1969 HHHH

1971-2005 HHHH

Sinds The Rolling Stones in 2008 EMI verlieten en een nieuw contract tekenden bij Universal, de firma die ook al de rechten bezat op het werk dat de groep in de jaren zestig op Abkco uitbracht, kwamen de meeste cd’s opnieuw uit - geremasterd, maar zonder bonustracks - en publiceerden zowel Ron Wood als Keith Richards hun autobiografie. Volgend jaar viert de Britse rockgroep zijn 50ste verjaardag met een wereldtournee, en om de op stapel staande feestelijkheden alvast wat luister bij te zetten komen alle elpees opnieuw op vinyl uit. Het moet gezegd: de nieuwe edities in deze genummerde boxen zien er niet alleen fantastisch uit - mooie druk, dik vinyl, de compilatie Through the Past, Darkly zit zelfs net zoals destijds in een achthoekige uitklaphoes - maar klinken bovendien beter dan ooit tevoren. De eerste vijf platen worden, net zoals onlangs bij de heruitgave van de vroegste Dylan-elpees, opnieuw in mono gepresenteerd, en ook Metamorphosis - pas in ’75 uitgebracht maar louter opgetrokken uit opnamen uit de jaren ’60 - zit erbij. Twee verzamelaars met nogal wat singles die niet op de reguliere elpees stonden, maken het pakket compleet.

Blitzkrieg

Maar wat u eigenlijk wil weten is: behoren deze met varianten op het bekende tong-logo bedrukte boxen tot de soort die louter mooi ogen op het platenrek, of heeft de muziek de tijd in die mate doorstaan dat er ook nog écht naar geluisterd kan worden? Het antwoord ligt voor de hand, want zelfs op het titelloze debuut uit 1964, waar de groep nog volop naar een eigen geluid zoekt en vooral terugplooit op covers van Bobby Troup, Willie Dixon, Chuck Berry en Rufus Thomas, zijn alle elementen aanwezig die van de Stones later de ruigste rockgroep van de jaren zestig zullen maken. Er stroomt adrenaline door de nummers, drummer Charlie Watts zorgt voor een aanstekelijke swing, en Jagger profileert zich meteen als een zanger die een goeie, krachtige stem koppelt aan een flink uit de kluiten gewassen attitude en een forse dosis arrogantie.

De eerste elpee is de blauwdruk voor wat komen gaat, voor de blitzkrieg die ze de jaren nadien op de Britse rockmuziek zullen plegen. Aangemoedigd door de verkoopcijfers van de titelloze ep die enkele maanden eerder verscheen (met ‘Bye Bye Johnny’, ‘Money’, ‘You Better Move On’ en ‘Poison Ivy’) zet platenfirma Decca meteen alle zeilen bij, al is het opnamebudget in die dagen beperkt en worden de songs opgenomen wanneer er tussen het toeren door even een dag vrij is. Veel meer dan een tweesporenstudio en een kamer die met eierkartons geïsoleerd was had de Regent Sound Studio niet te bieden, en uiteraard is dit nog lang niet de groep die later ‘Brown Sugar’ en ‘19th Nervous Breakdown’ zal maken, maar niettemin bleef de elpee meteen twaalf weken op één staan in de Britse charts.

Twee jaar later is de tandem Jagger /Richards helemaal ingewerkt en op Aftermath leveren ze voor het eerst alle nummers aan, en beginnen ze de grenzen van hun mogelijkheden af te tasten. De toon van songs als ‘Mother’s Little Helper’ is donkerder, en met de kippenvelballad ‘Lady Jane’ geven de Stones aan dat ze snel volwassen zijn geworden. Veelzijdiger ook, niet in de laatste plaats omdat het Brian Jones alsmaar minder interesseert om gitaar te spelen, en in plaats daarvan de songs inkleurt met marimba en sitar.

Het tempo waarmee de Stones nieuwe platen uitbrengen en klassieke singles bedenken is ronduit indrukwekkend, maar met het succes duiken ook de eerste problemen op. Jagger en Richards worden gearresteerd en voor de rechtbank gedaagd wegens drugsbezit, en Jones - ooit de charismatische leider van de groep - is inmiddels zodanig verslaafd dat hij nog nauwelijks een schim is van de getalenteerde multi-instrumentalist die de band mee groot heeft gemaakt. Op de koop toe hebben de Stones te weinig voeling met de psychedelische muziek zoals die halverwege de jaren zestig The Beatles in de ban houdt. Bijgevolg heeft Their Satanic Majesties Request - behalve een opvallende hoes, misschien - weinig te bieden, maar uit die chaotische periode ontstaat uiteindelijk wél Beggars Banquet, een elpee waarop de Stones opnieuw hun roots opzoeken en songs schrijven waar zowel blues als country doorheen schemeren. De toon is overwegend akoestisch, maar nooit soft. ‘Street Fighting Man’ is een knipoog naar de tijdsgeest en de studentenopstand van ’68, ‘Sympathy for the Devil’ koppelt een aanstekelijk sambaritme aan een van Jaggers meest opvallende teksten, en de totaal weggedeemsterde Jones schittert nog één laatste keer op ‘No Expectations’. De sombere toon zou de jaren nadien met succes worden doorgetrokken op Let It Bleed, Sticky Fingers en Exile On Main St, platen die samen het creatieve hoogtepunt van de Stones vormen.

De jaren zeventig brengen nog meer tumult met zich mee. De Stones vluchten om fiscale redenen weg uit Groot-Brittannië, er volgen nog meer arrestaties en Mick Taylor, die Jones vervangt, wordt zelf al gauw weer de laan uitgestuurd ten voordele van Ron Wood. Ook op muzikaal vlak maken de Stones een woelige periode door, en volgen middelmatige elpees als Goats Head Soup (uitzondering: het meesterlijke ‘Angie’), It’s Only Rock ’n Roll (met een hoes van de Belg Guy Peelaert) en Black and Blue elkaar op. De Stones hebben de grootste moeite om zichzelf te vernieuwen, flirten halfhartig met reggae, en pompen zichzelf pas opnieuw vers bloed in wanneer ze er op Some Girls als eerste band in slagen om rock en disco met elkaar te versmelten. Zoals wel vaker heeft dat met de omgeving te maken waar het vijftal zich op dat moment in bevindt: Mick Jagger brengt zijn tijd grotendeels in New York door op het moment dat de stad de brandhaard vormt van alles wat decadent en dansbaar is. Some Girls laat een groep horen die zichzelf voor het eerst sinds lang weer eens moet bewijzen, en ook Emotional Rescue borduurt nadien verder op hetzelfde idee, zij het zonder de songs om van de plaat een even groot succes te maken.

Met haken en ogen

De Stones stappen de jaren tachtig binnen met ‘Start Me Up’, een song als een statement en, zo stelt de pers, het beste bewijs dat de Stones ondanks de inmiddels hoog opgelopen spanningen tussen Richards en Jagger nog steeds de vinger aan de pols hebben. Pas later komt aan het licht dat de single - net zoals de rest van Tattoo You - eigenlijk een nummer is dat al langer bestond maar geen enkele van de vorige elpees had gehaald. De jaren tachtig laten verder zien dat de groep nog met haken en ogen aan elkaar hangt. Mick Jagger werkt overdag aan de platen, Ron Wood en Keith Richards nemen de nachtshift voor hun rekening, en de rest van de band wacht tot de telefoon rinkelt. ‘Harlem Shuffle’, ‘Undercover of the Night’, en ‘One Hit to the Body’ illustreren dat ze ook op het dieptepunt van hun persoonlijke relaties goeie singles blijven uitbrengen, maar het duurt tot ’89 voor de Stones met Steel Wheels weer een sterke, coherente plaat maken, en er op de koop toe mee op tournee gaan. Het wordt meteen het afscheid van Bill Wyman, die zich gaat toeleggen op het uitbaten van fastfoodketens, het schrijven van zijn memoires en - voor een immer afkalvend publiek - het spelen van oude blues. Wyman wordt officieel niet vervangen, en naarmate de leeftijd van de achterblijvers klimt, neemt de productiviteit af. De laatste 16 jaar brengen de Stones nog welgeteld drie platen uit die geen van allen classics zijn, maar toch genoeg goed materiaal bevatten om de interesse in de groep op peil te houden.

Omdat vinyl weliswaar mooi maar niet altijd even praktisch is op de bus of op de tram bevatten beide boxen een code waarmee je het volledige repertoire van de Rolling Stones eenmalig gratis digitaal kan downloaden. Kortom: het ultieme kerstcadeau voor iedere Stones-fan.