Laat kerstcadeau? Akkoord over verlenging kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 lijkt in de maak

“Ze proberen ergens halfweg deze week te landen. Als de premier belt, kom ik eraan.”

Volgens een vicepremier gaan de onderhandelingen met Engie - de Franse uitbater van de Belgische kerncentrales - stilaan de goede kant uit. Na tien maanden lijkt een doorbraak in de maak rond de levensduurverlenging van Doel 4 en Tihange 3. Dan toch. Ook elders valt te horen dat “de vices, hun kabinetschefs algemeen beleid en hun energiespecialisten” zich paraat moeten houden tussen kerst en nieuw.

Werken

De regering-De Croo wil de jongste kerncentrales tien jaar langer openhouden dan voorzien in de wet op de kernuitstap (2003). De twee kerncentrales moeten helpen om de elektriciteitsbevoorrading te verzekeren nu Rusland de gaskraan naar Europa bijna volledig heeft dichtgedraaid. Doel 4 en Tihange 3 zijn samen goed voor 2 gigawatt - zowat een vijfde van het Belgische elektriciteitsverbruik.

In juli hebben de regering en Engie al een ‘letter of intent’ ondertekend over Doel 4 en Tihange 3. Die verklaring dient als uitgangspunt voor een bindend akkoord. Premier De Croo heeft altijd gezegd dat hij zo’n akkoord wil voor de jaarwisseling. Ook Engie heeft begin vorige week, bij monde van Belgisch topman Thierry Saegeman, laten verstaan dat er snel moet worden beslist.

In de omgeving van minister Van der Straeten wordt benadrukt dat er vandaag vooral een deal nodig is die ervoor zorgt dat de werken die noodzakelijk zijn voor het veilig langer openhouden van Doel 4 en Tihange 3 (eerder geraamd rond 1 miljard euro) kunnen beginnen. “De onderhandelingen gaan deze week door. Het belangrijkste is om Engie de voorbereidende werken te doen starten”, luidt het.

Versta: ook een soort ‘startakkoord’ waarin nog niet alles is afgeklopt, lijkt tot de mogelijkheden te behoren. Althans voor de regering.

Klok tikt

Dat de werken aan Doel 4 en Tihange 3 op tijd starten, is cruciaal voor de elektriciteitsbevoorrading in de winter 2026-2027. Een recente studie van netbeheerder Elia heeft aangetoond dat België moeilijke jaren tegemoet gaat vanaf 2025. De regering-De Croo hoopt de eerste winter 2025-2026 door te komen met een aantal noodgrepen. Maar het jaar daarop wil ze zekerheid.

Engie heeft als uitbater van de Belgische kerncentrales al meermaals herhaald dat de voorbereiding van een levensduurverlenging minstens vier jaar vergt. De klok tikt dus genadeloos. Zeker omdat het Franse energiebedrijf bijvoorbeeld geen nieuwe kernbrandstof voor Doel 4 en Tihange 3 wil bestellen vooraleer de regering zich formeel heeft geëngageerd voor de kerncentrales.

Het meest logisch compromis - van buitenaf gezien - lijkt dat de regering-De Croo en Engie het eerstdaags proberen eens raken over hun toekomstig financieel partnerschap voor Doel 4 en Tihange 3. In hun letter of intent hebben ze vorige zomer al verklaard dat ze een nieuwe structuur willen oprichten waarin de Belgische overheid en Engie elk voor de helft zullen participeren.

Dit betekent niet dat de overheid zich zal bezighouden met de dagelijkse uitbating van de kerncentrales zelf – dat blijft voor Engie – maar wel dat de financiële lasten en lusten voortaan gedeeld worden. Bijvoorbeeld de factuur voor de werken aan Doel 4 en Tihange 3.

Kernafval

Een ander belangrijk deel van de letter of intent blijft mogelijk (deels) open liggen: de maximumfactuur voor het nucleair afval van de zeven Belgische kerncentrales. In ruil voor de verlenging van Doel 4 en Tihange 3 heeft de regering-De Croo aan Engie beloofd om een maximumbedrag te plakken op de kosten van de totale nucleaire opkuis. Nu worden die geregeld herberekend. Engie wil hier van af. Het energiebedrijf vindt dit systeem te volatiel.

Het bepalen van deze maximumfactuur is de voorbije maanden een belangrijk struikelblok gebleken in de nucleaire onderhandelingen. Premier De Croo en minister Van der Straeten willen zeker zijn dat het bedrag hoog genoeg ligt. Kort en bondig: het moet de vervuiler zijn die betaalt en niet de belastingbetaler. Binnen de milieubeweging leeft die angst zeer sterk. Engie doet er logischerwijs alles aan om het bedrag zo ver mogelijk naar beneden te halen.

Een regeringsbron zegt: “We moeten minstens de methode van berekening al vastleggen. De verfijning zelf kan later nog.”

Dwang

Kan het nog misgaan? Ja, toch wel. Binnen de regering-De Croo wordt al langer rekening gehouden met een scenario waarin men Engie uiteindelijk moet verplichten om Doel 4 en Tihange 3 open te houden. Er zou Europese wetgeving zijn die dit mogelijk maakt. “Het zal met Engie zijn als het kan, maar zonder Engie als het moet”, zei Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout woensdag.

Tegelijk is het voor iedereen in de regering duidelijk dat dit het absolute nood-/horrorscenario is. Engie zal zo’n verplichting gegarandeerd juridisch aanvechten. Het laatste wat je wil in een periode vol onzekerheid over de elektriciteitsbevoorrading is nog meer twijfel.

Engie was zondag niet bereikbaar voor commentaar bij de onderhandelingen.