Kwart meer leerlingen gaat over de grens naar school: ‘Hier ligt meer nadruk op discipline’

Het aantal Vlaamse leerlingen dat de grens oversteekt om basisonderwijs te volgen is in vijf jaar tijd met een kwart toegenomen. Nederlandse leerlingen kiezen dan weer iets minder vaak voor het Vlaamse onderwijs.

“Mijn man en ik moeten beiden vaak Frans praten op het werk en hebben gemerkt dat we met ons ‘school-Frans’ niet ver geraken. Om onze kinderen de taal wel beter te laten beheersen, stuurden we hen naar een Franse basisschool. Ze zijn daar beiden met heel weinig kennis van de taal gestart en weggegaan met een bijna perfect Frans accent. Zalig.”

Liesbeth Lebbe (41) is mama van Suzanne (12) en Staf (11). De oudste volgde in het vijfde leerjaar les in een Franse school op 3 kilometer van hun deur, de jongste bleef er van het derde tot en met het vijfde leerjaar plakken. Met resultaat, volgens Lebbe: “Het heeft hun hersenen echt op alle vlakken gestimuleerd.”

Van een cultuurshock was er volgens haar geen sprake, maar ze merkte toch redelijk wat verschillen op met het Vlaamse onderwijs. “Zo wordt er in Frankrijk op een klassiekere manier lesgegeven. De leerkracht staat vooraan in de klas en kinderen moeten op een cursusblaadje hun handboek overschrijven. De school start ook later en alles komt wat rustiger op gang. In de lessen zelf ligt er veel nadruk op de nationale geschiedenis en de verschillende wetenschappen, terwijl dat in Vlaanderen allemaal in het vak wereldoriëntatie gebundeld is.”

Suzanne en Staf zijn niet de enige Vlaamse leerlingen die in een van onze buurlanden naar de basisschool gaan. In het schooljaar van 2020 tot 2021 ging het om 605 leerlingen, blijkt uit cijfers die Vlaams parlementslid Loes Vandromme (cd&v) opvroeg bij minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA).

Nederland is met 474 leerlingen het populairste, gevolgd door Frankrijk (129). Luxemburg en Duitsland mochten in 2020 elk één Vlaamse leerling aan hun schoolpoort verwelkomen.

Peulenschil

In tegenstelling tot de 698.651 leerlingen die tijdens dat schooljaar in het Vlaams kleuter- en lager onderwijs ingeschreven waren, is dat maar een peulenschil. Toch is er in vergelijking met vijf schooljaren voordien een duidelijke stijging merkbaar. Toen kozen 478 Vlaamse leerlingen voor een school over de grens. Het aantal Vlaamse leerlingen in een Nederlandse basisschool steeg het meeste, met bijna 75 procent.

Wat zijn de oorzaken van die stijging? “Naar de exacte reden voor de stijging blijft het gissen”, zegt pedagoog Pedro De Bruyckere, die zelf als docent in het Nederlandse hoger onderwijs staat. “Als ouders hun kinderen naar een Nederlandse school sturen, heeft dat niet per se met de dalende Vlaamse onderwijskwaliteit te maken, want die discussie woedt in ­Nederland evenzeer.”

Om een Frans taalgevoel te ontwikkelen zijn leerlingen mogelijk wel beter af in Frankrijk, zegt De Bruyckere. “Het is geweten dat de eindtermen voor Frans in het Vlaamse basisonderwijs vaak niet gehaald worden. Ook in de lerarenopleiding blijft Frans een hoge drempel.”

Maar waarom je kind dan niet gewoon naar een Franstalige school in Wallonië of Brussel sturen? “Laat ons zeggen dat het verschil tussen de PISA-­scores van leerlingen uit het Franstalige onderwijs in België en Vlaamse leerlingen daarvoor nog te hoog is”, zegt De Bruyckere.

Of leerlingen die al op jonge leeftijd vakken zoals aardrijkskunde in een andere taal krijgen, ook later betere resultaten boeken, zijn wetenschappers het nog niet over eens. “Maar het is wel zo dat er in Frankrijk bijvoorbeeld vaak meer nadruk ligt op gezond eten op school”, zegt De Bruyckere. “Dat kan voor sommige ouders misschien ook een motivatie zijn.”

Omgekeerd komen nog steeds veel leerlingen uit buurlanden les volgen in het Vlaamse onderwijs. In het schooljaar 2020-21 volgden zo’n 2.980 leerlingen uit buurlanden les in Vlaanderen. “Zeker bij ouders in Noord-­Frankrijk is er een groeiende belangstelling om hun kind Nederlands te laten leren”, weet Vandromme.

Toch zien we een daling in vergelijking met vijf jaar eerder, toen nog 3.119 leerlingen uit buurlanden op Vlaamse schoolbanken zaten. Het dalende aandeel Nederlandse leerlingen is daar de grootste oorzaak van. Terwijl er in 2018-19 nog 3.064 Nederlandse leerlingen op onze Vlaamse schoolbanken zaten, zien we er nu nog maar 2.771. Vandromme wijst op de coronacrisis als mogelijke oorzaak, wat zou betekenen dat de daling zich nog kan herstellen.

Discipline

Op de Vlaamse basisschool De Vlinder in Baarle-Hertog, vlak bij de Nederlandse grens, is het aandeel Nederlandse leerlingen in ieder geval gestegen van een gemiddelde van 30 tot 40 procent naar 50 procent nu. Net over de grens is er nochtans ook een Nederlandse school.

“Ouders uit de buurt maken een bewuste keuze tussen beide schoolsystemen”, vertelt schooldirecteur Wim Van den Heuvel. “In België bieden we onderwijs aan vanaf 2 jaar, terwijl dat in Nederland pas vanaf 4 jaar kan. Ik hoor van ouders ook dat het opleidingsniveau in Vlaanderen hoger zou liggen omdat er hier meer nadruk zou liggen op discipline.”

Ook voor de school biedt zo’n stevige Nederlandse aanwezigheid wel wat voordelen. “Nederlandse ouders zijn heel direct. Ik hoef nooit lang te wachten om te weten of een beslissing wel of niet geslaagd is”, zegt Van den Heuvel.