Kustwacht China verjaagt Filipijnse boten met waterkannonen, Manila razend: ‘Oppassen en wegwezen’

Door optreden van de Chinese kustwacht in de Zuid-Chinese Zee lopen de spanningen tussen China en de Filipijnen op. Manila waarschuwde Peking donderdag, nadat drie Chinese kustwachtboten waterkanonnen hadden gebruikt tegen Filipijnse bevoorradingsschepen in het betwiste zeegebied.

Het is het ernstigste incident in jaren tussen beide landen in de Zuid-Chinese Zee. De twee Filipijnse boten werden geblokkeerd door de Chinese kustwacht en moesten zich terugtrekken. Ze waren op weg naar een zogeheten atol, een soort eiland waarvan de status onder internationaal recht wordt betwist, waar de Filipijnen al meer dan twintig jaar militairen stationeren.

“Het optreden van de Chinese kustwacht is illegaal”, waarschuwde de Filipijnse minister van Buitenlandse Zaken Teodoro Locsin op Twitter. “China heeft geen recht om de wet te handhaven in en rond dit gebied. Ze moeten oppassen en wegwezen”, aldus de bewindsman. Locsin zei dat hij aan de Chinese ambassadeur “onze verontwaardiging, veroordeling en protest” heeft overgebracht. Het incident vond dinsdag al plaats, maar werd donderdag pas bekend.

De ruzie tussen beide landen onderstreept opnieuw hoe gevoelig de situatie is in de Zuid-Chinese Zee, een belangrijke internationale vaarroute voor de wereldhandel. China eist het overgrote deel op, maar ook de Filipijnen, Vietnam en Taiwan maken aanspraak op eilanden, atollen, riffen en zeegebied in de uitgestrekte regio. Het Chinese leger laat zich de afgelopen jaren steeds meer gelden in de Zuid-Chinese Zee, die naar verluidt rijk is aan olie- en gasvoorraden, onder andere met de bouw van militaire steunpunten.

Gestationeerd

De VS en bondgenoten varen regelmatig met marineschepen door de Zuid-Chinese Zee om duidelijk te maken dat de Chinese aanspraak op het gebied niet wordt erkend. Peking gaf eerder dit jaar toestemming aan de kustwacht om met scherp te schieten op schepen in het gebied.

De Filipijnse boten waren onderweg naar het Tweede Thomas-atol, dat op 200 kilometer ligt van de Filipijnse provincie Palawan. Manila heeft sinds 1999 een tiental militairen gestationeerd op een roestig marineschip uit de Tweede Wereldoorlog van de Amerikaanse marine. De Sierra Madre werd met opzet aan de grond gezet om de Filipijnse territoriale claim kracht bij te zetten. Volgens Manilla valt het atol binnen de economische zone die het heeft uitgeroepen.

Sindsdien proberen de Chinese marine en kustwacht de Filipijnse bevoorrading te dwarsbomen, onder andere met blokkades. De Chinese regering riep Manila op in 2014, de laatste keer dat er een groot incident was, het vaartuig te verwijderen. “De Filipijnen zorgen voor problemen in de Zuid-Chinese Zee”, zei het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken toen. Maar de Filipijnse regering weigerde. Na een Chinese blokkade werden de Filipijnse militairen vanuit de lucht bevoorraad.

Begraven

Het incident van dinsdag geeft opnieuw aan dat het pro-China-beleid van de Filipijnse president Rodrigo Duterte definitief voorbij is. Duterte voerde direct na zijn aantreden in 2016 een sterk anti-Amerikaans beleid. Hij koerste, tot ongerustheid van Washington, aan op hechte betrekkingen met China.

Tijdens een bezoek aan China zei Duterte zelfs dat hij de relatie met de VS, decennialang de belangrijkste bondgenoot van Manila, had begraven. “Ik ben van hen gescheiden, dus ik zal lange tijd van jullie afhankelijk zijn.” Maar de toenadering tot China leverde de Filipijnen niet veel op. Peking weigerde in te gaan op zijn oproep om een uitspraak uit 2016 van een internationaal tribunaal te respecteren waarin de Chinese aanspraak op het atol wordt afgewezen.

Met nog een jaar te gaan in het presidentieel paleis probeert Duterte de relatie met de VS snel te verbeteren. Zo worden de militaire betrekkingen tussen beide landen weer aangehaald. In maart bleek ook dat de Filipijnse relatie met China verslechterde. Manila haalde toen hard uit naar Peking vanwege de aanwezigheid van Chinese vissersboten in Filipijnse wateren. “China, mijn vriend, hoe kan ik het op een vriendelijke manier zeggen?”, zei minister Locsin toen. “Even nadenken, o ja, oprotten!”