Kremlin voegt daad bij woord en sluit toevoer aardgas naar Polen af omdat land weigert te betalen in roebels

Aanvankelijk was het onduidelijk waarom de gastoevoer stokte, maar aan het begin van de avond maakte het Poolse gasbedrijf PGNiG bekend dat de afsluiting het gevolg was van de weigering Russisch aardgas af te rekenen in roebels. Vrijdag verliep het officieuze ultimatum dat Moskou eind maart aan Europese landen heeft gesteld om met roebels te betalen, in plaats van in euro’s en dollars.

PGNiG zegt dat Gazprom heeft laten weten officieel vanaf 8.00 uur woensdagochtend geen gas meer te leveren. De toevoer was dinsdagmiddag echter al gestopt, blijkt uit gegevens van het Europese gasnetwerk Entsog. Het Poolse gasbedrijf spreekt van contractbreuk door Gazprom en zegt met een schadeclaim te komen.

De Yamal-gasleiding is ook verbonden met Duitsland, dat nu mogelijk ook deels verstoken raakt van Russisch gas. Ongeveer 15 procent van het aardgas uit Rusland komt via deze verbinding naar Europa. Of het Kremlin ook de toevoer via andere gasleidingen stil legt, was dinsdagavond nog niet duidelijk. Poetin dreigde eind maart alle “onvriendelijke landen” in Europa droog te leggen als die niet overgaan op betalingen in de Russische munt. “Als die betalingen niet worden gedaan, zullen we dit als wanbetaling beschouwen, met alle consequenties van dien”, aldus de Russische president vorige maand.

Andere landen

Dinsdag leek het er nog niet op dat ook andere Europese landen werden afgesloten; de aardgasverbinding door Oekraïne was nog wel operationeel. Ook was er nog aanvoer naar Duitsland via de Nordstream 1 leiding door de Baltische zee.

De Poolse regering kwam dinsdag voor crisisberaad bijeen. Het land weigert net als andere Europese lidstaten in te gaan op de eis van Poetin. Volgens Brussel zou betalen in roebels in strijd zijn met de sancties die Europa heeft opgelegd aan Rusland wegens de inval in Oekraïne.

Sinds het begin van de oorlog zijn Europese landen naarstig op zoek naar alternatieven voor Russisch gas en olie. EU-lidstaten kunnen eventueel zonder Russische olie, maar vervanging voor gas is niet meteen voorhanden, omdat ruim 30 procent van het gas uit Rusland komt. De Verenigde Staten hebben al aangeboden meer vloeibaar aardgas (LNG) naar Europa te verschepen, maar dat is kostbaar en onvoldoende om aan de vraag te voldoen.

Momenteel worden Europese gasvoorraden gevuld om straks de winter door te komen. Dit bijvullen kan nu in gevaar komen, waardoor bij een strenge winter mogelijk tekorten ontstaan in heel Europa. Diverse landen hebben daarom noodscenario’s opgetuigd. Ook Duitsland heeft eerder al maatregelen genomen om tot rantsoenering over te gaan.

Geen acute tekorten

Minister voor Energiezekerheid Pjotr Naimski verklaarde dinsdagavond dat het contract met Gazprom eind dit jaar toch al zou aflopen en dat het land al voorbereidingen heeft getroffen om het zonder Russisch gas te stellen. De Poolse gasvoorraden zijn voor 75 procent gevuld, waardoor er naar verwachting geen acute tekorten zullen ontstaan. Het invallende voorjaar helpt ook mee, doordat woningen en kantoren in Polen nu minder gas nodig hebben voor verwarming.

Nadat het nieuws bekend werd, steeg de Europese gasprijs aanvankelijk sterk, om tegen het sluiten van de handelsdag weer wat te temperen.