NieuwsFacebook
Komt er een dag dat nieuws uit Facebook verdwijnt?
Komt er een dag dat nieuws uit Facebook verdwijnt? In Australië kregen gebruikers al een voorsmaakje van een feed zonder nieuwsartikelen. De techreus protesteert tegen een Australische wet die platformen verplicht om te betalen voor nieuws.
Niet een technische storing maar een statement van Facebook zorgt ervoor dat Australische Facebook-gebruikers geen nieuws meer kunnen delen. Facebook is het niet eens met een wet die binnenkort gestemd wordt.
Volgens die wet moeten technologiebedrijven zoals Facebook en Google onderhandelen met nieuwsorganisaties over het gebruik van de nieuws- en achtergrondverhalen die nieuwsmedia produceren. Lees: het verplicht de platformen om te betalen voor nieuws.
De wereld kijkt met argusogen naar wat er in Australië gebeurt.
Of je nu Down Under of in de Lage Landen een nieuwsuitgeverij runt, de problemen zijn identiek. Waar uitgevers besparen, fusioneren of over de kop gaan, vullen Google en Facebook hun zakken met ruim de helft van de wereldwijde advertentiemarkt. Volgens onderzoeksbureau eMarketer gaat het om 330 miljard euro.
De uitgevers zien hoe Google en Facebook profiteren van hun werk. Facebook plaatst advertenties onder en boven nieuwsartikelen in de tijdlijn van gebruikers. Een zoekmachine die alle informatie op de wereld ontsluit is aantrekkelijker wanneer je er ook nieuws kan vinden.
“Uitgevers zijn enorm afhankelijk geworden van Google en Facebook”, zegt mediaprofessor Michaël Opgenhaffen (KU Leuven). “Niet de uitgevers maar algoritmes bepalen welke nieuwsberichten getoond worden. Dat verlies aan controle, en dus aan inkomsten vreet al jaren.”
Niet alleen uitgevers zijn in de loop der jaren de controle kwijtgeraakt. Ook overheden zijn in de laatste jaren, en in het coronajaar in het bijzonder, gaan inzien hoe machtig platformen als Facebook en Google zijn.
Niet wetenschappers, niet journalisten, niet uitgevers, niet overheden, maar de platformen controleren welke informatie gedeeld wordt. Cruciaal, zeker als het gaat over pakweg informatie over coronamaatregelen of vaccins, maar evengoed in het licht van de Amerikaanse verkiezingen waar platformen als Twitter en Facebook voor sommige burgers de enige bron van informatie zijn.
Als desinformatie, haat en racisme op die platformen zodanig groot worden dat een kleine groep mensen afspreekt om het Capitool binnen te vallen, gaan er overal alarmbellen af.
Terwijl het Europees Parlement in 2019 nog een nieuwe richtlijn over auteursrecht stemde, die relatief veel genade toonde voor het verdienmodel van de platformen, gaan er volgens Financial Times stemmen op om een aantal principes uit de Australische wet toch ook in Europa toe te passen. Al is er discussie over de manier waarop dat moet gebeuren.
Zo werkt de Europese Unie op dit moment ook aan een Digital Services Act. Daarmee wil de EU de technologieplatformen meer verantwoordelijk maken voor wat er op hun platformen gebeurt. Zo zou Facebook gigantische boetes riskeren als er haat gepredikt wordt op zijn platform. Amazon zou dan weer verantwoordelijk gesteld worden als een derde partij illegale goederen op zijn platform verkoopt.
Zo was Eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager duidelijk na de rellen in het Capitool. “Met de Digital Services Act is het de bedoeling dat we het nooit zover laten komen. Met grootte en macht komt verantwoordelijkheid.” En die zullen de platformen moeten opnemen, volgens Vestager, anders zullen er enorme boetes volgen, zei ze daarover in Politico.
‘Wat in Australië gebeurt, is een gevaarlijk precedent’
De eeuwige strijd tussen uitgevers en techbedrijven Google en Facebook klimt in Australië naar een climax. Facebook toont er geen nieuwsberichten meer. Mediaprofessor Michaël Opgenhaffen (KU Leuven) vreest dat niemand hier als winnaar uitkomt.
Uitgevers willen al jaren dat Google en Facebook betalen voor de links naar nieuwsberichten die zij delen op hun platformen. Vindt u dat gerechtvaardigd?
“Het is perfect te begrijpen dat uitgevers verloond willen worden voor het werk dat hun journalisten in nieuwsverhalen stoppen. En dat verdienmodel in een digitale context is nog heel broos. Uitgevers verdienen aan digitale abonnees, die een stuk minder betalen dan mensen die geabonneerd zijn op een krant. En ze verdienen aan de advertenties die op hun website staan. Dus je zou hun vraag terecht kunnen noemen.”
Maar...
“Uitgevers doen uitschijnen dat zij bestolen worden door platformen zoals Facebook en Google. Dat wil ik toch graag nuanceren. Het internet is gebouwd op hyperlinks. Gebruikers kunnen al sinds het ontstaan van het internet links naar artikels of teksten leggen. Met hyperlinks signaleer je wat de moeite waard is. Wat je moet lezen, wat je moet beluisteren of bekijken. Met andere woorden: je trekt er een publiek naartoe. Dat hebben Facebook en Google jaren gedaan. Het is niet dat die platformen nieuwsartikels kopiëren en gratis aanbieden op hun platformen. Wie via Facebook op een betalend artikel van De Morgen komt, zal dat kunnen lezen als hij of zij een abonnement neemt.”
Uitgevers vinden dat zij investeren in betrouwbare verhalen en dat die platformen met dank aan gebuikersdata die ze verzamelen met de winst gaan lopen.
“Dat klopt. Er is daar een heel vervelende verhouding ontstaan. Alleen mag je niet vergeten dat zulke platformen niet enkel afhankelijk zijn van nieuws- en achtergrondverhalen. Als we kijken naar Australië, dan maakt nieuws maar 4 procent uit van wat Australiërs zien op Facebook. Zij zijn dus een stuk minder afhankelijk van nieuwsmedia, dan nieuwsmedia van hen. Op veel redacties komt 20 tot 30 procent van de trafiek via Facebook.”
Hoe moet het nu verder?
“Google toont zich bereid om toch te betalen voor de links. Dat zag je al in Frankrijk, waar het een deal maakte met 121 Franse uitgevers. En dat zie je nu opnieuw met de afspraak die Google maakte met News Corp. van mediamagnaat Rupert Murdoch.
“Facebook daarentegen heeft een duidelijk statement gemaakt: hier doen we niet aan mee. En dat is – zeker in tijden waar desinformatie welig tiert – toch problematisch. Hoe je het nu draait of keert: heel wat mensen halen hun informatie nog altijd van Facebook. Wat in Australië gebeurt is een gevaarlijk precedent. Hopelijk zorgt de climax in het conflict ook voor oplossingen.”
