Kleine revolutie: speeddate voor spermadonoren in Antwerpen

"Het is echt iets prachtig", zegt Gijsbert ter Kuile (45). "Iemand helpen opgroeien." Hij is een van de mannen die via de Nederlandse organisatie Meer dan Gewenst samen met een andere wensouder een kind kreeg. Hij ziet zijn zoon, een peuter van anderhalf, één keer per maand, en het begon allemaal bij een speeddate. "Dankzij de stichting besefte ik dat ik eigenlijk helemaal geen relatie moest hebben om een kind te krijgen."

Meer dan Gewenst, dat in Nederland ijvert voor de rechten van homo- en lesbische koppels om kinderen te krijgen, organiseert twee keer per jaar speeddates zodat wensouders elkaar kunnen ontmoeten. Terwijl het concept in Nederland al wat bekend is, is het voor ons land een primeur.

"Op onze website kregen we een aantal verzoeken binnen om iets in Vlaanderen te organiseren", zegt Sara Coster van Meer dan Gewenst, die eraan toevoegt dat het zeker niet de bedoeling is dat toekomstige ouders over één nacht ijs gaan.

"Je moet zeker niet meteen besluiten om een kind te krijgen", zegt ze. "Na een eerste gesprek kunnen de kandidaat-ouders e-mailadressen uitwisselen en elkaar en hun familie echt leren kennen. We benadrukken ook dat ze juridisch alles goed moeten hebben geregeld voor ze de stap zetten en we informeren hen daar ook over."

Co-ouderschap

Eerder dan het klassieke patroon van een mannelijke donor die een vrouw zijn zaad schenkt, kunnen ook homoseksuele koppels beslissen om samen met een lesbisch koppel een kind te krijgen. Of een homokoppel besluit om een co-ouderschap aan te gaan met een alleenstaande vrouw. Inmiddels zijn in Nederland elf baby's geboren van wie de ouders elkaar op zo'n speeddate hebben ontmoet.

Dat deze speeddates en verschillende vormen van co-ouderschap in Nederland al meer ingeburgerd zijn dan bij ons, houdt mogelijk ook verband met een belangrijk verschil in de wetgeving. In Nederland is het zo dat kinderen sinds 2004 het recht hebben om te weten wie hun biologische vader is. In België wordt de anonimiteit van de donor wettelijk nog zoveel mogelijk gegarandeerd.

"Dit evenement toont nog maar eens dat de wetgeving uit 2007 niet meer past in 2017", zegt Petra De Sutter, Groen-politica en vruchtbaarheidsexpert. "Je kunt in België wel met een gekende donor naar een fertiliteitskliniek gaan, maar niet iedereen vindt zomaar een donor in de buurt."

Daarom moet het volgens haar mogelijk worden om ook op een niet-anonieme manier te doneren. Wetsvoorstellen zijn al ingediend, maar zitten voorlopig vast omdat de meerderheidspartijen hier geen consensus over kunnen vinden.

Risico's

Aan het speeddateconcept zijn ook weer een aantal risico's verbonden, meent De Sutter. Er wordt bijvoorbeeld niet automatisch op erfelijke ziekten gescreend, zoals dat in een ziekenhuis wel gebeurt. En als wensouders vooraf geen goede juridische afspraken maken, kunnen vaders achteraf nog meer bezoekrecht eisen, of moeders alimentatiegeld.

Ter Kuile liet zich hier alvast niet door afschrikken. Bij een notaris heeft hij speciale afspraken laten vastleggen, zodat zijn bezoekrecht gegarandeerd is, hoewel hij eigenlijk geen juridische rechten heeft over zijn zoon. "Juridisch besta ik niet", zegt hij. "De moeder wou dat zo, omdat ze niet het risico wil lopen dat het kind op een dag bij haar wordt weggehaald. Voor mij was het vooral belangrijk dat ik mijn kind zie."

Omdat ter Kuile dus echt betrokken wou zijn bij de opvoeding van het kind, was anoniem donorschap was voor hem nooit een optie. En dat is volgens hem ook het grote voordeel aan elkaar via een speeddate te leren kennen. "De moeder had al een dochter met een andere homovader. Ik zag hoe zij het deden en hoe het in de praktijk allemaal erg makkelijk liep. Bovendien zag ik hoe ze zelf met haar dochter omging. Niet onbelangrijk, want uiteindelijk zou zij mijn kind wel opvoeden."