‘Kinderen hoeven niet het neusje van de zalm te zijn’: Siska Schoeters in 9 levenslessen

Aan de vooravond van haar veertigste verjaardag blikt Radio 2-presentatrice Siska Schoeters terug. Op een rijk gevuld leven, een straffe radio- en tv-carrière, maar ook op de recente breuk met Tomas De Soete, de vader van haar twee kinderen: ‘Ik voel geen schuld, alleen maar spijt’. Wat ons betreft is veertig ook een prima leeftijd om levenslessen rond te strooien, op bloedeerlijke en soms messcherpe wijze.

1. ‘Kinderen hoeven niet het neusje van de zalm te zijn’

“Ik werd 10 in 1992. Het vijfde leerjaar was voor mij een kanteljaar, want ik ben toen van school veranderd. Van een klein dorpsschooltje in Deurne ging het naar Regina Pacis in Hove. Een rare switch, het was dan ook die school met de geplooide rokjes. Voor mij was het een grote aanpassing, want plots was ik het febbekakje niet meer. Ik was niet de grappigste, maar had wel een frank mondje, ik praatte mij overal uit. Maar in die nieuwe school was mijn charme niet meer genoeg. Ik denk dat ze daar mijn zelfvertrouwen hebben weggenomen. Het uitgangspunt was: je kunt beter iemand kraken dan complimenten geven. Na vier jaar heeft mijn moeder ons er weggehaald. De druppel was dat de directeur een speech had gegeven waarin hij zei dat de school alleen werkte met het neusje van de zalm. Toen zei mijn moeder: ‘Dat hoeft niet. Mijn kinderen moeten niet het neusje van de zalm zijn.’

“Ik was er altijd van overtuigd dat ik actrice ging worden. Dat meldde ik ook bij het PMS (psycho-medisch-sociaal Cen­trum, nu CLB, red.). Ze bekeken mijn punten en zeiden een beetje denigrerend: ‘Je wiskunde is niet goed, je talen zijn niet goed, allez vooruit, dan zal acteren wel iets voor jou zijn, zeker? Hier zit de nieuwe Antje De Boeck!’ Acteurs beschouwden zij als alternatief volk. Ze vonden dat je alleen maar kon uitblinken in serieuze vakken. Ik voelde mij niet goed op die school, er zaten mooie blonde meisjes met mooie mama’s en papa’s en een pastorijvilla, met garages waar je van de grond kon eten. Alles wat wij thuis niet waren. Wij waren een soort van familie Flodder, met vier kinderen en een hond. Ik voelde mij anders.

“Daarna trok ik naar het Xaverius College in Antwerpen. Ik werd een van de drie meisjes in een klas met heel veel jongens. Die jongens interesseerden me nog niet, ik was overal wat later mee. Ook al omdat mijn moeder altijd zei: ‘Rap rijp is rap rot.’ Wij mochten niet naar MTV kijken, of naar Tien om te zien. ‘Daar leer je niets van’, zei mijn moeder. Ik was de enige van mijn klas die niet verliefd was op de mannen van Take That, gewoon omdat ik ze niet kende. (lacht)

“Op het college heb ik heel hard heb moeten studeren, het was altijd met de hakken over de sloot. Maar ik werd er gestimuleerd en gemotiveerd, kreeg interesse in toneel, poëzie en schrijven. Zelfs mijn leraar economie was geweldig. Ik verstond geen jota van dat vak, nog altijd niet trouwens. Naar mijn boekhouder zit ik met open mond kijken.”

2. ‘Ook als je alleen maar graag babbelt, kan je de studierichting van je dromen vinden’

“Tijdens mijn tienerjaren voelde ik me onzeker. Op mijn achttiende, een leeftijd waarover velen zeggen dat het hun mooiste tijd was, beleefde ik mijn dieptepunt. Ik was afgestudeerd en wist helemaal niet wat ik wilde gaan doen. Ik durfde geen toelatingsproef te doen bij Herman Teirlinck, zelfs geen rijexamen af te leggen. Voor examens schoot ik huilend in een kramp. Ik had een gigantische faalangst, alleen werd dat toen nog niet zo benoemd. Ik was achttien en dacht dat iedereen uitging en plezier maakte, behalve ik. Ik schreef mij in aan de hogeschool, voor communicatiebeheer, zonder goed te weten wat het was. Toen vroeg mijn tante: ‘Siska, maar wat doe je echt graag?’ En ik: ‘Kweenie. Babbelen?’

“Een week daarna belde ze me om te melden dat er aan het RITCS een opleiding radio bestond. Voor de actuatest van het toelatingsexamen was ik flagrant gebuisd. Ze vroegen: ‘Lees jij ooit wel eens een krant?’ Waarop ik zei: ‘Nee, maar vanaf nu wel, natuurlijk!’ (lacht) Toen mocht ik beginnen. Thuis was er één regel: ik mocht op kot maar ik moest er elk jaar door zijn, zonder tweede zit. Anders was het feestje gedaan. Dat is gelukt. De leukste lessen kregen we van Chantal Pattyn (nethoofd van Klara, red.), twee uur lang leerde ze ons platen aan- en afkondigen. Zij kon zich geweldig opwinden over de clichés die je op de radio hoorde. Zoals: ‘Er hangt iemand aan de lijn.’ Chantal zei dan: ‘Waar zie je die lijn? Daar hangt toch niemand aan?’ (schaterlacht)

“Ik ben groot geworden op het RITCS, ik leerde er om in veel zaken geïnteresseerd te zijn. Al keek men in die tijd wel wat neer op gewone radiomensen. We maakten kunstinstallaties en moesten, met de Engelse vertaling erbij, naar Zweedse documentaires luisteren, in lokalen die nooit brandveilig zijn verklaard. Flor Stein, de legendarische hoorspelen- en documentairemaker, was de grote schrik van de opleiding. Hij beluisterde onze interviews terwijl wij er bibberend bij zaten. ‘Dat is een zes’, verklaarde hij dan plechtig. En wij dan, fluisterend tegen elkaar: ‘Op twintig of op tien?’ Het bleek op twintig. Iedereen gebuisd.”

3. ‘Rap rijp is rap rot’

“In mijn laatste jaar mocht ik plots beginnen bij Studio Brussel. (tegen interviewer Mark Coenen die er toen nethoofd was, red.) Jij hebt mij aangenomen! Meteen mocht ik De afrekening presenteren. Ik kende het programma slechts vaag, dat heb ik je nooit durven te zeggen. (lacht) Vier jaar lang heb ik dat gepresenteerd, naast allerlei andere programma’s. Maar een contract kreeg ik niet. Lange tijd had ik het gevoel dat ik per ongeluk een programma had gekregen omdat ze niemand anders vonden. Zelfs toen ik de ochtendshow mocht doen. Dat zat me dwars, ik vreesde dat het elk moment gedaan kon zijn omdat ze iemand beter hadden gevonden. Anderen kregen wel een contract, en die werken er intussen al lang niet meer. Rap rijp is rap rot. (lacht) Ik kreeg pas een contract toen ik in 2007 voor het eerst het Glazen Huis in mocht voor Music For Life. Datzelfde jaar werd ik de sidekick van Tomas (De Soete, haar ex-partner, red.) in de vooravond. Toen is de miserie dus begonnen. (lacht)

“Pas toen ik gevraagd werd voor Radio 2 (in 2018, red.) had ik eindelijk het gevoel dat ik iets kon. Bij StuBru gaven ze geen complimenten. Aan niemand. Ik heb zo vaak gehoord: ‘Je mag blij en dankbaar zijn omdat je bij ons mag werken, er zijn er duizend die dat willen.’ Dat was misschien waar, maar er waren er geen duizend die kunnen wat ik kan. (relativeert meteen) En toch was werken voor Studio Brussel de max, het was altijd plezant. In mijn hoofd maakte ik het ongetwijfeld groter. Bij die zender zit je in een wereld waarvan je vooral dénkt dat die erg groot is - en je vindt jezelf een beetje beter dan de rest.

“De manier waarop ik ben ontvangen bij Radio 2 sprak boekdelen. ‘We vinden het fijn dat je voor ons komt werken’, zeiden ze. Dan voel je je welkom. In het begin vertrouwde ik het niet helemaal. Ik dacht: wanneer komt de ironie die ik gewoon ben van bij Studio Brussel? Maar die kwam niet.

“Bij mijn overstap kreeg ik te horen: ‘Nu pas ga je merken hoe groot de wereld écht is’, en dat bleek waar. Naar Radio 2 luistert iedereen, van liefhebbers van Angèle tot fans van Margriet Hermans, terwijl de mensen die bij Studio Brussel werken nog altijd naar dezelfde cafés gaan. Pas op, ik heb mooie herinneringen aan mijn tijd bij StuBru. Ik ben er groot geworden en heb er alles geleerd. Ik ga altijd met heel veel liefde terug.”

4. ‘Stel jezelf altijd in vraag, zo leer je heel veel’

“Mijn geluk is geweest dat ik altijd heel hard heb moeten werken. Ik stelde mezelf altijd in vraag en vroeg me af waarom iets al dan niet lukte. Zo leer je heel veel. Mijn carrière is niet heel snel omhooggeschoten en dat maakt dat er nu nog wat rek op zit. Toch kijkt men in de media raar op als je veertig wordt. Zeker als je voor televisie werkt. Veel veertigplussers zijn er niet — en vooral niet veel vrouwen.

“Iedereen vindt mijn naturel een groot voordeel, maar ik kan mij gewoon niet anders voordoen. Dat is tegelijk een nadeel. Als luisteraars of kijkers mij niet meer moeten, gaan ze me ook echt beu zijn, want ik ben wie ik ben, ook in mijn job. Ik speel geen rol. Ik bescherm mijzelf niet als ik werk en stel mij kwetsbaar op, waardoor ik wel eens tegen mezelf aanloop. Voor de pornoaflevering van het tv-programma Durf te vragen moest ik bijvoorbeeld een heel heftige seksscène in een donkere kelder van heel dichtbij volgen. Hoewel het lieve mensen waren, vond ik die hele scène weerzinwekkend. Daar heb ik iets aan overgehouden. Plots kon ik niet meer tegen gesloten ruimtes en begon ik te hyperventileren als er geen raam of deur openstond, heel vreemd.

“Gelukkig is dat nu voorbij. Ook tijdens de opnames met mensen met psychische problemen kreeg ik het te kwaad, dat kroop echt onder mijn vel. Ik volgde een meisje dat op haar achttiende euthanasie aanvroeg. Terwijl er maar één ding is dat je als moeder bezighoudt: dat je kinderen gelukkig worden. Heel heftig. Ik begon meteen mee te wenen, wat niet professioneel is. Ik ben gewoon heel onprofessioneel. (lacht) Toen heb ik wel beseft dat zo’n reactie eerder een voordeel is dan een nadeel, het werd uiteindelijk een mooi moment.”

5. ‘Ga hard. Vier het leven en hang het varken uit’

“Lucien is geboren in 2011, toen ik 28 was. Als dertiger voelde ik me gelukkig. Ik wilde een jonge moeder zijn en dat Tomas al twee kinderen had, zat daar ongetwijfeld voor iets tussen. Ik wilde een gezin, een nest. Daar heb ik geen spijt van, maar achteraf denk ik wel – en dat is mijn raad aan iedereen: wacht met alles. Ga hard. Vier het leven. Dat heb ik niet gedaan. Op mijn 25ste had ik twee pluskinderen terwijl ik eigenlijk het varken had kunnen uithangen. Nu ga ik dat natuurlijk allemaal inhalen. (lacht)

“Ik heb mij heel hard in mijn moederrol gestort. Ik had dan ook het gevoel dat de hele wereld naar mij keek, ervan uitging dat ik het niet zou kunnen. Ik wilde de beste plusmoeder van de wereld zijn, terwijl ik wat meer afstand en zelfstandigheid had moeten inbouwen. Tenslotte was ik gewoon een 25-jarige vrouw die samen was met een man die twee kinderen heeft. Mijn raad: blijf jezelf, laat je niet helemaal opslorpen door de situatie en blijf met je vriendinnen op reis gaan. Voor alle duidelijkheid, ik werd graag moeder en ik ben het nog altijd graag. Ik ben niet principieel en niet consequent, waardoor ik een heel leuke mama ben. (lacht) En voor je het vraagt: nee, mijn kinderen mogen niet alles.”

6. ‘Een goede mens of een slechte mens, dat bestaat niet. Er zit altijd meer achter’

“Mensen die denken dat er alleen zwart en wit bestaat, kan ik niet goed verdragen. Er is heel veel grijs. Gelukkig werk ik niet in de actuawereld, maar in entertainment. Ik zou een slechte presentatrice van De zevende dag zijn. Of net een hele goede, wie weet. Maar daar heb ik geen zin in, ik ben te verbindend. Heb ik op de radio iemand twee uur lang te gast, dan moet ik die persoon geruststellen, hem of haar in zijn waarde laten en proberen het verhaal te begrijpen. Een goede mens of een slechte mens, dat bestaat niet, er zit altijd meer achter. Misschien zijn er twee personen in de wereld bij wie je me echt niet moet zetten, heel weinig dus.

“Ik leer ook graag bij. Als ik met joodse vrouwen praat, dan wil ik weten waarom zij zogezegd onderdrukt worden. Leggen ze me dan uit waarom ze altijd een pruik dragen, dan snap ik dat en denk ik: waarom hebben zo veel mensen een probleem met dat ‘anders zijn’? Ik snap dat niet.

“Pas op, in mijn vrije tijd ga ik niet met iedereen om. Ik heb een handvol beste vriendinnen en zij zijn de enigen die ik wil zien. Ik ben heel slecht in smalltalk, behalve op mijn werk. Ik ben ook helemaal niet extravert, terwijl ik wel veel lawaai maak. Ik ga nooit als eerste ergens binnen en op restaurant kies ik altijd een stoel die naar de muur gericht is. Ik spreek niet graag op en podium, voor veel mensen tegelijk. Terwijl dat de best betaalde schnabbels zijn, maar ik doe dat niet. (fluistert) Ik wil dat niet doen. Gelukkig hoeft het ook niet. Geld is nooit een grote drijfveer geweest, hoewel ik als zelfstandige geen zekerheid heb. Ik teken nu opnieuw voor drie jaar bij de VRT. Wat daarna, als ik 43 ben? Waar sta ik als de bazen dan een ander soort presentatrice willen? Ik heb zelf voor dat zelfstandigenstatuut gekozen. Het is prettig, maar tegelijk spannend.

“Ik ben veel geconfronteerd met kritiek en dan kan je twee dingen doen: de criticus een klootzak vinden of proberen te analyseren wat hij juist zegt en wat je daaruit kunt leren. Behalve gratuite leugens en boertigheid krijg je ook waardevolle feedback. Veel bekende mensen staan trouwens met hun beide voeten op de grond: ze weten perfect wat ze kunnen, terwijl de buitenwereld denkt dat het aanstellers zijn.”

7. ‘Als je elkaar ongelukkig maakt, kun je beter apart gaan wonen’

“De laatste tijd voel ik me verplicht om na te denken over mijn leven, over wat er gebeurd is (zij en haar partner Tomas De Soete gingen na 14 jaar uit elkaar, red.) en waar het misgelopen is. Dat moet. Ik wil er niet over zitten kniezen, maar ik wil wel weten waarom het niet is gelukt, ook al hebben we de beslissing samen genomen. Het gaat niet over schuld. Die voel ik niet, want ik heb alles geprobeerd om het te doen lukken. Spijt heb ik wel. Zeker. Op een gegeven moment maakten we elkaar niet meer beter, maar ongelukkig en dan kan je beter apart gaan wonen. Ik ben dan ook geen slachtoffer. Blijven lachen is zo belangrijk, net als je eigen zwaktes kennen en daarvoor uitkomen. Daar word ik ook een betere moeder van, denk ik.

“Nu ik alleen woon, moet ik mij beter organiseren, maar dat lukt me goed. Ik kan veel delegeren. Ik heb een lieve familie en voor alles bestaat een oplossing. Ik heb een supergoede opvang (buigt zich naar de microfoon: “Nina, I love you”) die mij, als ik moet presenteren, om kwart over zes al komt helpen. Ik heb een goede school, een goede werkvrouw, een psycholoog en een management dat mijn professionele leven in goede banen leidt. Leve de elektronische agenda. Het enige wat ik moet doen, is werken, en daarnaast hou ik tijd over voor de kinderen. Thuis ben ik er voor hen. Ik kook ook zelf.

“Een tijdlang heb ik Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Een jonge vrouw, Viktoria, met haar kindje en haar moeder. Mijn vrienden hadden gezegd: fantastisch idee, Schoeters, maar daar moet je een termijn op plakken. Dat heb ik dan ook gedaan. Ze zijn vier weken gebleven. Dat Viktoria een alleenstaande moeder is, motiveerde mij nog meer. Ook voor de kinderen was het een mooie les, ze leerden dat het goed is om mensen te helpen. Sommigen hebben tijd of geld, wij hadden plaats.”

8. ‘Het is maar Vlaanderen’

“Ik vraag mij vaak af wat mijn job eigenlijk voorstelt. Peter Van de Veire reageert daar altijd op: ‘Jij relativeert alles kapot. Het is wél belangrijk, je doet je werk goed en je maakt veel mensen blij.’

“Het is hier maar Vlaanderen, hè. BV’s die het moeilijk hebben met hun bekendheid: doe normaal. Het stelt niets voor. Het is niet gemakkelijk om Dries Mertens in Napels te zijn, maar in Vlaanderen zijn de mensen beleefd. Ik denk dat ik het allemaal relativeer om mezelf voor te bereiden op gebeurtenissen die echt heftig zullen zijn. Veel ergs heb ik nog niet meegemaakt, behalve mijn scheiding nu, maar ook dat was een keuze.

“Je kiest hoe je met dingen omgaat. Ik kies voor deze job en voor die bekendheid. Anders moet ik maar een bloemenwinkel openen. Wat ik ooit ga doen, trouwens.”

9. ‘Na je veertigste begint de zon te schijnen’

“Op 27 april word ik 40. Twee weken geleden kreeg ik van mijn vriendinnen een verrassingsfeest, omdat ze wisten dat ik het anders zelf zou organiseren. (lacht) Ik ben heel graag 30 geworden, want ik had een kind en een goed lief. Naar 40 keek ik niet uit.

“Ik begin hoe langer hoe meer een feministe te worden. Ik kan heel kwaad worden over het lot van de vrouw. Voor je het weet zit je in je premenopauze, begin je uit te zakken en uit te lebberen en is het helemaal gedaan. Op het moment dat je eigenlijk klaar bent om echt te gaan leven, ben je als vrouw door de natuur afgeschreven. Daar heb ik het moeilijk mee. Opgedroogd en uitgezakt: zet dat maar als kop boven het artikel. (lacht)

“We moeten nog altijd strijden tegen clichés en de vooroordelen. Meisjes kunnen ook stoer zijn, jongens mogen gevoelens tonen: dat wordt allemaal nog niet als normaal gezien. Vaak hoor ik dat het leven na je veertigste pas echt begint. Ik geloof dat ook, dat dan de zon begint te schijnen. Onlangs dacht ik: stel dat ik 74 word, dan heb ik nog 34 jaar te leven. Wat gaan we met die 34 jaar dan doen, vroeg ik mij af. Het antwoord is: plezier maken. Ik ga mij amuseren. Fuck it. Een tijd geleden liet ik bijvoorbeeld een tattoo zetten, samen met een vriend. We hebben nu allebei een lachend rodewijnglaasje op onze pols. (schatert)

“Twee maanden geleden keek ik zo niet naar die verjaardag. Een vrouw die veertig wordt, dat is voor velen nog het begin van het einde. Je hebt mij ook alleen maar gebeld omwille van die verjaardag, hé.” (lacht)

De madammen met Siska Schoeters, Anja Daems en Cathérine Vandoorne, elke werkdag om 11 uur op Radio 2