Kiev waarschuwt dat Rusland Oekraïne wil opdelen

De aankondiging van Rusland dat de ‘bevrijding van de Donbas’ nu prioriteit heeft, oogst alom scepsis. Experts waarschuwen voor een militaire slijtageslag.

Rusland wil, nu het niet gelukt is het hele land te veroveren, Oekraïne opdelen. Dat zei Kyrylo Boedanov, hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst zondag. “Het is een poging een Noord- en Zuid-Korea in Oekraïne te creëren.” Zijn uitspraak is deels een reactie op de Russische aankondiging vrijdag dat men zich nu kan richten op “het belangrijkste doel, de bevrijding van de Donbas”.

De afgelopen dagen boekte Oekraïne tactische zeges aan de frontlinies rond de noordelijke steden Kiev, Sumy en Charkiv. Volgens militaire autoriteiten in Kiev trekt Rusland sommige militairen terug naar Wit-Rusland om te hergroeperen. Rusland ging dit weekend door met aanvallen op oliedepots, onder andere in de westelijke steden Lviv en Dubno. Rusland blijft ook munitiedepots aanvallen en volgens Oekraïne zijn voedselvoorraden eveneens een mikpunt.

De Russische aankondiging vrijdag dat de “bevrijding van de Donbas” nu prioriteit heeft, is door militaire experts met scepsis begroet. De rest van de retoriek in Moskou verandert weinig, en dat geldt ook voor de opstelling op het slagveld. Oekraïense verkenners buiten Kiev zeiden tegen de BBC dat de Russen zich op sommige plekken lijken in te graven. Maar het Britse Institute for the Study of War (ISW) meldt dat de Russen doorgaan met pogingen de stad Chernihiv ten noorden van Kiev helemaal te omsingelen en posities te veroveren van waaruit ze Kiev kunnen aanvallen.

Versterkingen in Wit-Rusland

In Wit-Rusland wordt intussen gewerkt aan vervangende eenheden en versterkingen. Het ISW ziet nog geen signalen dat troepen naar de Donbas verplaatst worden. “Russische activiteiten rond Kiev laten geen verandering zien in de prioriteit van het Russische bevel bij de strijd rond de hoofdstad, waar de meeste grondtroepen geconcentreerd zijn.”

Ook andere militaire experts zien de Russische ‘draai’ vooral als een impliciete erkenning dat op verschillende fronten sprake is van een militaire patstelling die Rusland niet op korte termijn kan doorbreken. Dat maakt het logisch de aandacht nu op het oosten te richten, waar de Russen wel kansen zien. Als ze het verzet van Marioepol kunnen breken, is de verbinding tussen de Donbas en de Krim een feit. Dat maakt militaire capaciteit vrij voor een poging de tienduizenden Oekraïense militairen in de Donbas te omsingelen.

Volgens politiek analist Anton Barbashin ligt een “spoedig einde aan het bloedvergieten” niet in het verschiet. “We zijn nog steeds in een situatie waarin de gebeurtenissen op het slagveld de realiteit bepalen.” Dat betekent dat “beperkte oorlogsdoelen” zich weer snel tot heel Oekraïne, inclusief Kiev en Odessa, kunnen uitbreiden zodra Moskou kansen ziet daar de patstelling te doorbreken. “Elk optimisme is prematuur”, aldus Barbashin.

De ontwikkelingen op het slagveld leveren weinig lichtpunten op voor de politieke onderhandelingen tussen Moskou en Kiev. Ruslands offensief is, behalve in het oosten, voorlopig vastgelopen en kan niet onmiddellijk worden hervat. Maar de vernietiging van de Oekraïense infrastructuur, munitie- en materieelreserves gaat gestaag door, in het hele land. Anderzijds beperken de westerse sancties, zeker op termijn, het Russische vermogen materieel te vervangen. Het is een race: kunnen de Oekraïners sneller hun voorraden vervangen dan de Russen ze kunnen vernietigen? Hierin spelen westerse wapen- en andere steun aan Kiev een cruciale rol. Ondertussen bombardeert Rusland door.

Kiev voelt zich gesterkt door zijn verzet

Onderhandelen wordt er zo niet gemakkelijker op. Oekraïne heeft zich een plek in de vrije wereld bevochten. Het land voelt zich gesterkt door zijn taaie verzet en het militaire falen van Rusland. Hierdoor - en door de wijze waarop de Russen hele steden in de as leggen - zijn de wil en de ruimte voor Kiev om grondgebied formeel op te geven heel klein. Voor Poetin is de oorlog tot dusver weliswaar een groot militair en strategisch fiasco, maar een politieke weg terug lijkt moeilijk. Tegenover het thuisfront kan Poetin weliswaar elk verlies als winst verkopen, maar niet alleen in Kiev, ook in het Westen, is de politieke ruimte om Poetin te ‘belonen’ voor zijn invasie heel klein geworden.

Dat maakt, om terug te keren bij Boedanovs waarschuwing, de weg vrij voor een langer durend conflict tussen een vrij Oekraïne en een door Rusland bezet of ingelijfd deel van het land. Een militaire slijtageslag, afgewisseld met staakt-het-vurens en moeizame onderhandelingen, tegen de achtergrond van een langdurige politieke Oost-West confrontatie. Tenzij er iets gebeurt dat alle berekeningen weer anders maakt. En dat gebeurt nogal eens, in oorlogen.