Kerncentrales bedolven onder rechtszaken

Van Maastricht in Nederland, over Aken in Duitsland tot Wiltz in Luxemburg: de gemeenten net over de grens zijn bang voor een ongeval in de kerncentrale van Tihange, nabij Luik, langs de boorden van de Maas. Bij een inspectie van Tihange 2, een van de drie verschillende reactoren in de centrale, zijn vier jaar geleden duizenden scheurtjes in het metalen reactorvat gevonden. Dat reactorvat is een essentieel onderdeel. Volgens de Nederlandse, Duitse en Luxemburgse gemeenten is het daarom een onverantwoord risico om Tihange 2 nog langer open te houden. Ze zullen volgende week een rechtszaak starten bij de rechtbank van eerste aanleg.

In totaal zouden ongeveer negentig gemeenten zich achter de klacht scharen. Al moeten veel gemeenteraden hun steun nog definitief toezeggen. Het is vooral de Duitse stad Aken die het protest tegen Tihange 2 trekt. De gemeenten onderbouwen hun dossier met een studie van het Weens Instituut voor Risicowetenschap. Daarin staat dat er tot 60 procent kans is dat de grensregio onbewoonbaar wordt na een kernramp in ons land.

Volgens Electrabel, de uitbater van Tihange 2, is er geen reden tot paniek. Het Frans-Belgische energiebedrijf zegt dat de reactoren in ons land bij de veiligste ter wereld zijn en aan alle veiligheidsnormen voldoen. Ook de nucleaire waakhond FANC onderstreept dat het toezicht heel streng is. De scheurtjescentrales (naast Tihange 2 ook Doel 3) mochten enkel en alleen herstarten na een uitvoerig onderzoek van drie jaar.

Reactorkern op de parking

"We zijn elke dag bezig met de veiligheid", reageert FANC-woordvoerder Nele Scheerlinck. Volgens haar is het rapport waarnaar de grensgemeenten verwijzen niet van de beste kwaliteit. Er worden veel open deuren ingetrapt. "Iedereen beseft dat als er een kernongeval gebeurt, de gevolgen ernstig zijn. Dat betwist niemand. Daarom bestaat het FANC net", zegt ze. "Bovendien gaat de studie uit van het extreemste scenario - nog erger dan Fukushima. Onze ingenieurs noemen dit 'de reactorkern op de parking': een totale ontploffing van de centrale."

Hoe dan ook: de nucleaire sector raakt stilaan bedolven onder de rechtszaken. Zo hebben de grensgemeenten begin dit jaar al klacht ingediend bij de Raad van State tegen de heropstart van de scheurtjesreactoren. Daarnaast is Greenpeace nog twee aparte rechtszaken begonnen tegen de levensduurverlenging van Tihange 1 en Doel 1 en 2. Die centrales blijven tien jaar langer open dan gepland, tot 2025, om stroomtekorten te vermijden.

Als klap op de vuurpijl bekijkt de Europese Commissie of er bij de levensduurverlenging geen illegale staatssteun is toegekend aan Electrabel. In een voorlopig rapport oordelen de Europese experts alvast van wel. Als een van deze zaken misloopt, zullen er een of meerdere kerncentrales dicht moeten. Of het zover zal komen, is koffiedik kijken. Volgens Blixt, het advocatenkantoor dat de grensgemeenten vertegenwoordigt, kan het zeker. Blixt wijst op een aantal problemen. Eerst en vooral is heel het technisch dossier van het FANC over de heropstart opgesteld in het Engels, terwijl dat in de officiële landstalen - Nederlands, Frans of Duits - moet.

Met billen toe

Meer ten gronde vindt het kantoor dat niet het FANC maar de regering moest beslissen over de heropening van de scheurtjescentrales. En dan is er nog de vraag of het zogenaamde 'voorzorgsbeginsel' niet is geschonden. "Als er over een gevoelige installatie zoals een nucleaire centrale onzekerheid blijft, mag die niet zomaar weer geopend worden, uit voorzorg voor de maatschappij", verduidelijkt Tinne Van der Straeten van Blixt.

En er blijft volgens Blixt grote onduidelijkheid over de scheurtjes (technisch gezien gaat het om kleine insluitingen van waterstof in het metaal). Hoe zijn ze er precies gekomen? Waarom zijn ze pas nu ontdekt? Op een vonnis is het, in alle rechtszaken, allicht nog maanden wachten. Zolang knijpt de nucleaire wereld de billen toe.