Kan het coronavirus worden doorgegeven via deurklink of winkelkar? En wat doen we nu best om niet besmet te raken?

Hoe houd ik het voor mezelf veilig? Wat raak ik best niet aan om niet besmet te worden? De vragen zijn opnieuw aan de orde nu een Duitse viroloog zegt dat het virus niet via een deurklink of een winkelkar wordt doorgegeven. “Het virus kan wel 48 uur overleven. Maar de hoeveelheid virus neemt heel snel af”, zegt Leen Delang, viroloog aan de KU Leuven. En kan het virus nu doorgegeven worden via de winkelkar of niet? Delang legt uit.

Professor Hendrik Streeck, directeur van het Instituut voor Virologie aan de universiteit van Bonn, deed onderzoek in Gangelt. In die Duitse gemeente verspreidde het virus zich snel na een carnavalszitting. Hij en zijn medewerkers namen stalen van de lucht en uitstrijkjes van deurklinken, afstandsbedieningen en andere voorwerpen, en ze ondervroegen alle coronapatiënten.

“Op geen enkel voorwerp is een levend virus aangetroffen, ook niet bij de felst geïnfecteerde gezinnen”, zegt Streeck. “Een deurklink kan alleen besmettelijk zijn als iemand in zijn handen hoest , de klink vastpakt en daarna dadelijk iemand anders die klink vastpakt”. Volgens Streeck verspreidt het virus zich niet via harde oppervlakten, maar op plaatsen waar veel mensen langere tijd samen zijn, zoals de après-ski en voetbalmatchen.

Wat doen we nu best om het veilig te houden? Acht vragen voor viroloog Leen Delang (KU Leuven).

Kan het virus via een winkelkar doorgegeven worden?

“Die kans lijkt me heel erg klein. Ten eerste omdat mensen die ziek zijn, niet naar de supermarkt mogen. Er zijn natuurlijk ook mensen die geen symptomen vertonen, maar toch besmet zijn. Dan nog wordt gevraagd om regelmatig de handen te wassen en niet aan het gezicht te zitten en in de elleboog te hoesten. Je kan er toch van uit gaan dat iedereen die regels goed opvolgt. De handen van iemand die besmet is, zijn op zich niet besmettelijk. Dat zijn ze alleen als die persoon erop geniest heeft of ermee aan zijn mond heeft gezeten. Dan moet hij de kar aanraken, moet het virus daarop overleven en moet de volgende persoon ook weer met zijn hand aan zijn gezicht komen. Bovendien worden de handvatten van de winkelkarren zeer regelmatig ontsmet. De kans is dus heel erg klein. Was goed de handen als je naar de supermarkt gaat en ervan terugkomt. Ik lees dat mensen handschoenen dragen als ze naar winkel gaan. Maar als je met de handschoen aan je gezicht zit, heb je hetzelfde effect als wanneer je dat met de blote hand doet.”

Je ziet mensen de deurklink vastpakken met de hand in de mouw. Moeten we te allen tijde vermijden die aan te raken met de blote hand?

“Klinken worden inderdaad normaal door heel wat verschillende mensen aangeraakt. Je hand in je mouw houden of ze met de elleboog aanraken, kan je dan wel doen. Maar ook als je die klink gewoon met je hand aanraakt en ze daarna wast met zeep, is het virus weg. Het is niet de bedoeling dat de mensen smetvrees gaan krijgen.”

Hoe lang overleeft het virus eigenlijk op plastic oppervlakten?

“Er is een Amerikaanse studie waarin aangetoond werd dat het virus wel 48 uur kan overleven op plastic in ideale omstandigheden in het laboratorium. Maar de hoeveelheid virus neemt wel heel snel af. Na een aantal uren blijft nog maar de helft van het levend virus over. Na 48 uur bleef er nog wel een heel klein beetje virus over, maar dat was 1.000 keer minder dan de oorspronkelijke hoeveelheid. De berichten dat het lang overleeft, zijn dus op zich niet fout, maar er moet wel bij gezegd worden dat de hoeveelheid virus snel afneemt. In de praktijk zullen er echter weinig of geen virussen op plastic zitten.”

Heeft temperatuur invloed op het voortbestaan van het virus?

“Temperatuur heeft zeker invloed. Als een virus verwarmd wordt, gaat het kapot. De temperatuur die hiervoor nodig is, hangt af van de virussoort.”

Kan fruit in de supermarkt het virus opnemen en afgeven?

“Als mensen niet staan niezen of hoesten boven het fruit, zal er geen virus op het fruit zitten. Raak enkel het fruit aan dat je zelf gaat kopen. Een sinaasappel pel je en ander fruit moet je gewoon goed wassen. De kans dat je daardoor besmet raakt, is zo goed als onbestaande.”

Hoe voorzichtig moeten we zijn met een pakje dat de postbode brengt?

“Van papier weten we niet echt hoe lang het virus kan overleven. Van karton is aangetoond dat het daarop maximaal 24 uur kan overleven. Maar dan blijft er nog maar een duizendste van de beginhoeveelheid over. Wat je best doet, is het pakje uitpakken en het karton ergens apart leggen en dan de handen wassen. Dan is er geen probleem. Ik heb ook al gehoord dat mensen het 24 uur laten staan voor ze het opendoen. Dit kan ook.”

Zijn er oppervlakten die het virus makkelijker vasthouden dan andere?

“Uit de Amerikaanse studie blijkt dat er op plastic en staal langer levend virus wordt gevonden dan op karton. De algemene tip blijft: was je handen met zeep. Je kan niet altijd voorkomen dat je iets aanraakt wat al door iemand anders is aangeraakt. Maar de kans dat het virus daar dan opzit, is heel klein als iedereen de regels goed opvolgt.”

Hoe veilig is het om een bos bloemen te schenken?

“Je mag elkaar zeker een bloemetje schenken. Als de bloemenwinkel de bos bloemen aan de deur afzet en je zet die in een vaas en je wast je handen, kan dat absoluut geen kwaad, integendeel.”