Kan een Vlaamse DNA-databank wel iets betekenen voor donorkinderen?

Al wie vragen heeft over zijn afstamming, mag vanaf volgend jaar aankloppen bij een afstammingscentrum, dat uitgerust wordt met een DNA-databank. Volgens De Standaard heeft Vlaams minister Jo Vandeurzen daarvoor al een budget van 300.000 euro vrijgemaakt.

Hoewel Vandeurzen in de eerste plaats ingaat op de vraag van een commissie die is samengesteld om Vlamingen te helpen die als kind gedwongen geadopteerd werden, laat deze DNA-databank ook toe dat donorkinderen zo hun biologische ouders op het spoor komen.

Juridisch stoot zo'n databank dan ook meteen op een hoop obstakels. Want wie nu zaad doneert aan een fertiliteitskliniek, krijgt zijn anonimiteit wettelijk gewaarborgd.

"Een Vlaamse DNA-databank komt in een vreemde situatie terecht", zegt vruchtbaarheidsexpert en Groen-politicus Petra De Sutter. "Het federale niveau beschermt nu de donoren, terwijl Vlaanderen dat probeert te omzeilen."

Voortouw

In Nederland heeft men het anders aangepakt. Daar heeft de regering eerst het wettelijke kader veranderd, waardoor de Nederlanders de garantie op anonimiteit volledig hebben laten varen, alvorens een nationale DNA-databank op te richten.

Omdat Vlaanderen nu zelf het voortouw heeft genomen, is aan dat principe van anonimiteit enigszins een mouw gepast. "Het gaat erom dat we zowel ouders als kinderen via de databank met elkaar kunnen verbinden, als ze zich zelf willen aanmelden", zegt Ariane Van Den Berghe, de adoptieambtenaar bij Kind en Gezin. "We vertrekken dus vanuit een vrijwillig initiatief."

Van den Berghe gelooft dat Vlaanderen groot genoeg is om alleen met Vlaamse gegevens aan 'matches' te geraken, maar net als de andere experts vindt zij dat er uiteindelijk een Belgisch centrum moet komen. Want hoe meer mensen zich in een centrum registreren, hoe meer kans op succes.

Vraag is wel of een schaalvergroting naar België veel zou opleveren. Wie vandaag ontdekt dat hij een kind is van een donorouder, moet zich meestal tot internationale databanken wenden om zijn biologische vader op het spoor te komen.

"Het gros van het donorzaad dat vandaag in ons land gebruikt wordt, komt inderdaad uit Denemarken", zegt Steph Raeymaekers van Donor Detectives, die met haar organisatie probeert donorkinderen in contact te brengen met hun biologische ouders of andere verwanten.

Illusie

Dat de Donor Detectives, die pas in april van dit jaar van start gegaan zijn, al tien kinderen hun vaders hielpen vinden, toont dat de anonimiteit van donoren nooit helemaal gegarandeerd is. Langs internationale databanken kan namelijk het DNA van familieleden van donoren opgezocht worden en zo de donoren zelf.

Vorige maand nog, berichtte De Morgen dat een Belgisch donorkind er via een commerciële DNA-databank voor het eerst in geslaagd was om zijn natuurlijke vader te vinden.

"Anonimiteit van donoren is inderdaad een illusie", zegt Raeymakers. "Eigenlijk kun je geen grotere afdruk nalaten dan je DNA. En hoewel de wensouders volgens de wet niet op zoek mogen gaan naar donoren, mogen kinderen dat onder het Europees kinderrechtenverdrag wel. Het is hoog tijd dat we donoren daarover sensibiliseren."