Jongeren gebruiken minder alcohol, tabak en drugs, maar wel meer e-sigaretten en medicatie

Het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) doet elk jaar een bevraging bij meer dan 7.500 leerlingen tussen 12 en 18 jaar. Dat gaat over thema’s als roken, alcohol en illegale drugs. Door de coronacrisis was het intussen al van het schooljaar 2018-2019 geleden dat het VAD de bevraging kon uitvoeren.

Uit het rapport blijkt dat het gebruik van tabak, alcohol en cannabis bij jongeren daalt. Zo heeft 21,1 procent van de leerlingen ooit sigaretten gerookt. 17,8 procent gebruikte in het laatste jaar tabak, drie jaar geleden was dat bijna 19 procent. Volgens het VAD zijn de dalingen de laatste jaren wel afgevlakt. Jongeren beginnen ook steeds later te roken, de gemiddelde leeftijd steeg de laatste tien jaar van 14,1 jaar naar 15,1 jaar. Toch blijven volgens het VAD maatregelen om het roken te ontmoedigen noodzakelijk, zoals meer preventie voor specifieke groepen, duurdere sigaretten en strengere controles op de verkoop aan minderjarigen.

Daar staat wel tegenover dat het gebruik van e-sigaretten sterk toeneemt: 19 procent van de 12- tot 18-jarigen geeft aan dat ze die het laatste jaar gebruikten, 5 procent doet dat regelmatig. Volgens het VAD heeft die stijging mogelijk te maken met de populariteit van wegwerpmodellen. Het expertisecentrum stelt daarom voor om die te verbieden of hoge accijnzen in te voeren.

“Nu we vaststellen dat het vapen bij jongeren in stijgende lijn zit en het rookgedrag niet snel genoeg afneemt, staan we voor een grote maatschappelijke uitdaging”, stelt het VAD. “Een duidelijkere visie op de verkoop van e-sigaretten dringt zich zeker op.”

Alcohol

Ook het alcoholgebruik bij jongeren daalt verder. 48,6 procent van de jongeren dronk in het voorbije jaar alcohol, tien jaar geleden was dat nog 63,3 procent. Toch is er ook een negatieve evolutie. In 2021-2022 dronk 14,3 procent minstens één keer per week, een stijging van 2,1 procent in vergelijking met drie jaar geleden.

Ook zijn er nu meer jongeren die in het laatste jaar dronken waren (25 procent) dan drie jaar geleden (23 procent). 3,5 procent was minstens een keer per week dronken, in 2018-2019 was dat nog 2,3 procent. Het aantal jongeren dat ‘regelmatig dronken’ is steeg de laatste jaren over alle leeftijden heen, voor zowel jongens als meisjes.

Drugs en medicatie

Opvallend: sinds de start van de bevraging in 1998 gebruikten leerlingen nog nooit zo weinig cannabis als in 2021-2022. 9,6 procent gebruikte ooit cannabis, 6,8 procent in het laatste jaar en 1,5 procent regelmatig. Volgens het VAD spelen de coronamaatregelen daarbij een rol, omdat cannabis vaak samen met vrienden en tijdens het uitgaan gebruikt wordt. Er is bovendien geen verschuiving naar andere drugs zoals XTC of cocaïne. Ook het gebruik van lachgas blijft beperkt: 1,7 procent van de leerlingen gebruikte in het laatste jaar lachgas.

De cijfers voor slaap- en kalmeermiddelen zijn wel gestegen. 16,4 procent van de jongeren gebruikte ooit slaap- en kalmeringsmiddelen, tien jaar geleden was dat nog 12,7 procent. Die stijging valt vooral op bij meisjes: in 2021-2022 nam 20,8 procent ooit al eens slaap- of kalmeringsmiddelen.