Jonge Fransen vluchten weg uit hoofdstad naar regiometropool: ‘Bordeaux is een soort Parijs op mensenmaat’

Jonge werkenden ontvluchten Parijs. Weg van de hoge huren en huizenprijzen, op zoek naar rust, groen en vriendelijkheid. En zo is Bordeaux nu een hippe regiometropool.

Parijs krimpt. Terwijl de bevolking van andere Europese hoofdsteden als Londen, Berlijn en Amsterdam juist groeit, verliest de Franse hoofdstad sinds 2011 per jaar 0,5 procent van haar inwoners. De daling zet zich volgens onderzoekers tot zeker 2024 door.

Het leven in Parijs is druk, jachtig en individualistisch, vinden veel Parijzenaars. “Iedereen is constant aan het rennen. In de metro kijkt iedereen op zijn telefoon, oordopjes in. Gedag zeggen bestaat niet”, vertelt Frédéric Gradt, een 43-jarige autoverkoper die de hoofdstad tien jaar geleden verruilde voor Bordeaux. “Hier zijn de mensen rustiger. Ze nemen tijd voor elkaar en voor het leven, in plaats van alleen maar te werken.”

Liefst 72 procent van de inwoners van Parijs zou liever ergens anders wonen dan in de hoofdstad. De bevolking van de Parijse kern is tussen 2011 en 2016 met 60.000 mensen geslonken tot een kleine 2,2 miljoen. Van de hoogopgeleide starters in Île-de-France, zoals de hele regio van Parijs heet, droomt volgens een enquête zelfs 84 procent van een leven buiten de Parijse agglomeratie, die alles bij elkaar meer dan 12 miljoen inwoners telt.

9.560 euro per vierkante meter

De overspannen huizenmarkt is een belangrijke reden voor de Parijse exodus. Zelfs kabinetswoordvoerder Benjamin Griveaux – een oud-schepen van Parijs, die in 2020 wel eens een gooi zou kunnen doen naar het burgemeesterschap – verklaarde onlangs dat hij zich met zijn salaris van 7.900 euro geen koopwoning in de hoofdstad kan veroorloven.

Een Parijse woning kost gemiddeld 9.560 euro per vierkante meter. In 2009 was dat nog 6.020 euro. En dan zijn er nog de kosten van levensonderhoud. Volgens een onderzoek van The Economist is Parijs de duurste stad ter wereld, samen met Hongkong en Singapore. “Wij kunnen in Parijs niet meer zo leven als onze ouders deden”, zegt Charlotte Lopez (41), die net als Frédéric Gradt maandelijks de borrels bezoekt van Parisiens de Bordeaux, een netwerkclub voor oud-Parijzenaars die zich in Bordeaux hebben gevestigd. “Parijs dreigt een stad te worden van hyperrijke en arme mensen.”

Kleinere steden in Frankrijk profiteren van die ontwikkeling. Waar de vorige generatie Parijzenaars vaak voor een bestaan in een van de voorsteden koos, trekken hoogopgeleide jongeren tegenwoordig naar Lyon, Nantes, Montpellier en Toulouse. De provinciesteden zijn zo uitgegroeid tot dynamische regiometropolen.

Bordeaux is de populairste bestemming. In de vorige eeuw werd de stad nog La Belle Endormie genoemd, de schone slaapster. Een ooit rijke havenstad die was ingedut, verarmd en vervuild. Maar in krap twee decennia veranderde Bordeaux in een hippe, chique stad met hervonden zelfvertrouwen. De bevolking van Bordeaux en de omliggende dorpen en steden steeg de afgelopen jaren met 1,5 procent per jaar.

De verpersoonlijking van de evolutie van Bordeaux is oud-premier Alain Juppé, die er van 1995 tot 2019 burgemeester was, een tweejarige onderbreking uitgezonderd. “Juppé heeft Bordeaux echt getransformeerd”, zegt Lopez. “De gevels waren zwart van de vervuiling. Juppé heeft alles laten reinigen en restaureren. Nu is Bordeaux een soort Parijs op menselijke schaal.”

‘Gelukkig als ik de Eiffeltoren zie’

In 2012 verruilden de toen zwangere Lopez en haar man hun appartement in Parijs voor een huis in Montauban, een stadje in het zuidwesten van Frankrijk. Haar echtgenoot komt uit die regio, maar Lopez kon er niet aarden. Dat veranderde toen het gezin naar Bordeaux verhuisde. “De architectuur hier doet denken aan Parijs. En mijn moeder kan in een dag op en neer.” Lopez, die in Parijs als mode-inkoopster werkte, is gelukkig in Bordeaux, al mist ze Parijs nog altijd. “Ik heb thuis een beeldje van de Eiffeltoren. Mijn kinderen, die in het zuidwesten zijn geboren, moeten daarom lachen. Maar als ik de Eiffeltoren zie, ben ik gelukkig.”

Belangrijk voor het opbloeien van Bordeaux was de aanleg van de hogesnelheidslijn LGV in 2017. Voor die verbinding er was, kostte het reizigers drieënhalf uur om van Parijs in Bordeaux te komen. Nu is dat nog maar twee uur. Niet toevallig openden multinationals van naam en faam als game-ontwikkelaar Ubisoft en luxemerk Hermes in 2017 kantoren in Bordeaux.

Voor de financiële sector en de modewereld blijft Parijs het centrum van Frankrijk. Maar in veel andere sectoren verplaatst een deel van de bedrijvigheid zich naar steden in la province, zoals de rest van Frankrijk in Parijs enigszins badinerend wordt genoemd. Langzaamaan kantelt dat negatieve beeld. Voor jonge starters is wonen en werken in een provinciestad geen opoffering, maar ideaal.

De lonen liggen in steden als Bordeaux lager dan in Parijs, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de lagere kosten van levensonderhoud. “Ik verdien nu 15 procent minder, maar daarvan kun je hier veel beter leven dan in Parijs”, zegt Maxime Plomhuse, een 31-jarig afdelingshoofd van een verzekeraar die een paar maanden geleden naar Bordeaux is verhuisd. “In Parijs kost een magret de canard 22 euro, hier 17 of 18. En voor 1.000 euro huur je hier geen krap flatje, maar een ruim appartement.”

Het enige waar je als ex-Parijzenaar op achteruitgaat, is het culturele aanbod, zegt Gradt. Al is dat volgens hem deels door snobisme ingegeven. “Vrienden uit Parijs zeggen vaak dat hier niets te doen is. Maar die zijn verwend. In Parijs heb je op cultuurgebied alles wat je maar wilt. Hier wat minder, maar je krijgt er veel voor terug. Het is hier veel groener en de oceaan is vlakbij. Een middagje surfen, dat kan in Parijs niet.”

Paris Bashing

Niet iedereen in Bordeaux is blij met de komst van Parijzenaars. De huizenprijzen zijn er gestegen. “In zeven à acht jaar tijd zijn de prijzen in de mooie buurten verdubbeld tot 2.000 euro per vierkante meter in het chique deel van het centrum”, zegt makelaar Arnaud Delesalle. Veel “echte Bordelais” zijn verdreven naar randgemeenten.

Vooral na de voltooiing van de nieuwe hogesnelheidsverbinding per trein kwamen sommige inwoners in opstand. Er verschenen posters met de tekst ‘Parijzenaar, ga terug naar waar je vandaan komt’. Regionale media muntten de term ‘Paris Bashing’. Een Facebook-pagina ‘tegen de golf van het parisianisme’ heeft meer dan 14.000 volgers.

Taalcoach Olivia Longcoté (37) kan erover meepraten. “Ah, daar is la Parisienne”, zegt een van mijn buren vaak heel nadrukkelijk. Als ik mijn auto uitstap, vragen wildvreemden soms: “Moet u niet in Parijs zijn?”

In Frankrijk zijn nummerborden voorzien van een getal dat correspondeert met een regio. Parijzenaars worden herkend aan 75. Longcoté kocht onlangs een sticker met 33, het nummer van de regio rondom Bordeaux, en plakte die over de 75 heen, om van vervelende opmerkingen af te zijn.

Pain au chocolat vs. chocolatine

Een andere ‘strijd’ tussen de oude Bordelais en nieuwkomers uit het noorden wordt geleverd bij de bakker. Wat boven de Loire een pain au chocolat heet, wordt in het zuidwesten chocolatine genoemd. “In sommige bakkerijen zeggen ze demonstratief ‘nee, die hebben we niet’, als je om een pain au chocolat vraagt”, vertelt Longcoté. “We hebben hier alleen chocolatine, mevrouw.”

Longcoté verhuisde in juli met haar twee kinderen van Versailles naar Bruges, een dorpje net buiten Bordeaux. In Versailles woonden ze in “een minuscuul flatje, voor een torenhoge huur”. Longcoté verlangde naar een kleinere stad, met meer ruimte en groen. “En naar meer zon, ik werd gek van dat grijze wolkendek.”

Ze woont nu in een rustige straat, in een huis met een tuin. “De kinderen kunnen overal rennen en spelen. Het is hier kalm, maar dat is juist prettig.” Vroeger moest Longcoté elke dag anderhalf uur heen en anderhalf uur terug forenzen. “Ik was altijd laat thuis, ik zag mijn kinderen nauwelijks nog. Nu rijd ik binnen tien minuten van mijn huis naar het centrum.”