Jarenlang hadden Lamine Diack en zijn handlangers geld gevraagd om positieve plasjes van atleten te verdonkeremanen

Vergeet Sepp Blatter. Of Michel ­Platini. En ook hun collega-­voetbal­bestuurders die nog in de gevangenis zitten. Vergeet de Acosta’s en Nebiolo’s, bonds­voorzitters die aan elkaar hingen van spuug en smeergeld, en alle IOC-leden die zich lieten omkopen. Het zwaarste corruptie­dossier ooit in de wereldwijde sport, behalve dan het Russische doping­schandaal waarvan het een spin-off is, is voor rekening van de atletiek­wereld.

Uit het onderzoek naar de wijd­verspreide Russische doping­praktijken was gebleken dat de voorzitter van de grootste olympische sportbond samen met zijn zoon en de hoofd­arts van de IAAF (de Internationale Atletiek­bond, vandaag World Athletics) jarenlang geld had gevraagd om positieve plasjes te verdonkeremanen. Op 1 november 2015 werd de Senegalese IAAF-voorzitter Lamine Diack – Frans verspring­kampioen toen Senegal nog een kolonie was – in zijn huis in Parijs gearresteerd.

Het bleek het nek­schot voor misschien de laatste oude sport­krokodil (morgen wordt hij 87) onder de bobo’s. Tegelijk stond de politie bij dokter Gabriel Dollé voor de deur in Nice. Zowel Diack als Dollé, die dit jaar 79 wordt, kwam vervolgens vrij op borg en staat sindsdien onder huis­arrest. Op 4 november volgde de aanklacht tegen vader en zoon Diack: corruptie en verzwarende witwas­praktijken. De andere beklaagden kijken alleen aan tegen de ­beschuldiging van corruptie.

De exacte omvang van de corruptie is niet duidelijk. Volgens Franse bronnen zou Lamine Diack meer dan 1 miljoen euro richting Senegal hebben versluisd. Gabriel Dollé zou in totaal 200.000 euro hebben ­gekregen om op gezette tijden de andere kant op te kijken.

Belgisch atletiek­peetvader Wilfried Meert kende Lamine Diack goed. Hij leende zijn geloofwaardigheid aan Diack toen die in Dakar een internationale meeting van de grond wilde krijgen. Als Meert erachter stond, zouden de Amerikanen komen, wist Diack. “Dat duurde drie jaar, toen kwam er een Italiaan in mijn plaats”, glimlacht Meert. “Of we dat wisten van die doping­stalen die verdwenen? Neen, helemaal niet. Ik denk ook niet dat hij dat zelf heeft in gang gezet. Dit lijkt mij het werk van zijn oudste zoon. Pa zal dan wel hebben meegedaan om de eer van de familie te beschermen en het thuis­front wat extra’s te kunnen toestoppen.”

Dat zou kunnen kloppen. Uit het onderzoek blijkt dat de breinen achter de hele zwendel de zonen waren van Lamine: Papa Massata en Halil. Die laatste, bediende bij wat toen nog de IAAF heette, speelde ook een actieve rol, maar is blijkbaar niet in beschuldiging gesteld. Het was een reportage van de Duitse zender ARD die in juli 2016 een licht wierp op hun praktijken. Daarin beschuldigde de Turkse atlete Asli Cakir Alptekin, goud op de 1.500 meter op de Spelen in Londen, de zonen Diack ervan dat ze 650.000 euro hadden gevraagd om haar positieve plas te laten verdwijnen. In de repo werd ook een bandje van een opgenomen gesprek gebruikt. Alptekin en haar man weigerden te betalen, ook nadat Papa Massata Diack – “voor 350.000 euro kan het ook” – wat van de prijs had afgedaan. Eind 2015 zou Alptekin alsnog worden geschorst voor acht jaar door afwijkende bloedwaarden. Omdat ze meewerkte met het wereld­anti­doping­agentschap WADA werd die straf teruggebracht tot vier jaar. Haar getuigenis was een van de elementen die de fundamenten onder de Diack-handel vandaan haalde.

De hele zwendel begon al in 2001, zo bleek uit verschillende interne onderzoeken in opdracht van World Athletics. Begunstigden, tegen betaling van harde cash uiteraard, waren in de eerste plaats Russische atleten, vandaar de Russische mede­beschuldigden.

Het proces voor de 32ste kamer van de correctionele rechtbank dat maandag begint, zou duren van 8 tot 18 juni. Lamine Diack, hoofdrol­speler maar wellicht niet de architect van de corruptie, riskeert tien jaar cel. Zes personen zijn aangeklaagd: Lamine Diack en zijn zoon Papa Massata Diack, consultant marketing van de IAAF, maître Habib Cissé, advocaat en juridisch raadgever van Diack, le docteur Gabriel Dollé, hoofd­arts anti­doping van de IAAF, Valentin Balakhnitsjev, ex-voorzitter van de Russische atletiek­bond, en Alexej Melnikov, ex-hoofd­trainer van de Russische atletiek­bond.

Drie van hen zullen maandag in Parijs aanwezig zijn: de oude Diack, Gabriel Dollé en advocaat Cissé. Zoontje Papa Massata nam de wijk naar Senegal nog voor de politie aan zijn deur stond en roert zich niet meer. Ook de twee Russen komen hun land niet meer uit. Tegen alle betrokkenen die hun kat stuurden naar de ondervragingen, loopt een internationaal aanhoudings­bevel.

Toen de Italiaanse potentaat Primo Nebiolo in 1999 bezweek aan een hart­aanval, weerklonk op nogal wat atletiekbanken ingehouden applaus. Achttien jaar lang had hij de atletieksport geleid als een almachtige heerser: doe voort, zie niet om en trek je vooral niet te veel aan van doping, corporate governance en andere futiliteiten.

Hij werd in november 1999 opgevolgd door zijn eerste vice­voorzitter Lamine Diack, die zich daarop bij de eerst­volgende verkiezing vlot liet herverkiezen. Wilfried Meert over zijn tactiek: “Diack was op-en-top politicus. Van in het begin was hij voor een mondialisering van de atletiek. Edele doelstelling, maar in zijn geval betekende dat: geld geven aan Afrikaanse, Aziatische, Oost-Europese en Zuid-Amerikaanse landen om zo in de ‘één land, één stem’-verkiezing genoeg landen achter zich te krijgen. Dat lukte keer op keer. De enige keer dat ik hem in vergadering heb gehoord was met de opmerking: we moeten ook aan de landen buiten Europa en de VS denken.”

Lamine Diack hangt nog een tweede proces boven het hoofd. Momenteel loopt een onderzoek naar corruptie bij de toewijzing van de Olympische Spelen van Tokio 2020/21 en de WK’s atletiek van 2017, 2019 en 2021. Dat is dan het derde grote dossier waarin hij is betrokken.

Huis afgebrand

In 1993 was hij al in het corruptie­dossier van ISL (International Sports and Leisure, een filiaal van Adidas) in opspraak gekomen. Het Internationaal Olympisch Comité voerde dat onderzoek en kwam erop uit dat hij – toen ondervoorzitter van de IAAF – drie keer 30.000 dollar en 30.000 Franse francs (samen zo’n 85.000 euro) had gekregen van ISL, ooit de grootste maar toen in sneltempo tanende sport­marketing­gigant die koste wat het kost aan boord wilde blijven in de wereld­atletiek.

Diack beweerde dat het geld afkomstig was van steun nadat zijn huis was afgebrand. Hij kreeg van het IOC toch een tik op de vingers. Dat passeerde zonder veel ruchtbaarheid en toen Diack in 1999 voorzitter werd van de IAAF, kreeg hij meteen ook het IOC-­lidmaatschap. Dat zou hij behouden tot 2013: hij moest aftreden door zijn leeftijd en werd ere­lid.

Op 10 november 2015 begreep het IOC dat Diack niet te redden viel en zette hem op non-actief. Een dag later gaf hij het ere­lidmaatschap terug.

Ook Papa Massata Diack heeft een tweede klacht aan zijn been. Hij zou anderhalf miljoen dollar hebben gecasht van de Braziliaanse business­man Arthur Soares, drie dagen voor Rio de Janeiro in oktober 2009 in Kopenhagen werd verkozen tot olympische stad van 2016. Vermoedelijk om pa Diack te overhalen voor Rio te stemmen.

Ten slotte loopt nog een onderzoek tegen de Diacks dat de atletiek overstijgt. Onderzoeksrechter Renaud Van Ruymbeke verdenkt de Qatarees Nasser Al-Khelaifi ervan 3,5 miljoen dollar te hebben betaald aan de Diacks om het WK atletiek van 2017 in Doha te krijgen. Nasser Al-Khelaifi is ook voorzitter van voetbalclub PSG en zit in de raad van bestuur van de UEFA.